«چکچکو» قدیمیترین رسم عزاداری در استان فارس
آیینهای سنتی عزاداری سالار شهیدان در استان فارس با 12 مراسم ثبت شده ملی همراه است.
تعزیه شیراز، سروستان، کازرون، صحرا رودفسا، خرمبید، مراسم عزاداری عاشورای روستای دوان، مراسم خیمههای برافراشته زرقان، سینهزنی قطاری شیراز، سینهزنی لاریها، مراسم عمهکبار خرمبید، چکچکو و چارچوگردانی استهبان از جمله آیینهای مذهبی عاشورایی استان فارس است که در فهرست ملی ایران به ثبت رسیده است.
شاید بتوان قدیمترین رسم عزاداری در استان فارس را مراسم «چک چکو» در استهبان و ساز نوازی عزا در کازرون را نام برد.
واژه چکچکو برگرفته از کلمه چکاچک و صدای برخورد شمشیرهاست. دسته عزاداران با لباسهای سیاه و شالهای سبز در یک دایره در میدان مرکزی شهر حلقه میزنند و در فاصله یک قدم میگردند، در میان دستهایشان چوبهای کوچکی وجود دارد.
این مراسم ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال پیش در این شهر در حال برگزاری است بیشتر اشعارش ثابت است و اشعاری که انتخاب شده سنتی است و دهان به دهان نقل شده است.
کازرون از دیگر شهرستانهای شناخته شده استان فارس است که مراسم عزاداری در آن به سالیان دور بازمیگردد که علاوه بر پخت نذریهایی مانند دمپخت و خورشت قیمه مخصوص مراسم، سازنوازی عزا را نیز دارد.
در این مراسم سازنوازان با استفاده از سازهای مخصوص خود از بعدازظهر تا زمان اذان مغرب در کوچهها و خیابانهای شهر حرکت میکنند و ساز عزاداری مینوازند.
مراسم «عباسخواهی» در زبان محلی «عمه کبار» نام دارد که در شهرستان خرمبید بیش از ۱۵۰ سال قدمت دارد. یکی از باشکوهترین مراسم در شمال استان فارس است.
واژه عمه کبار که در واقع «عمه کو یار» است بنا بر اعتقاد عوام ، خطاب به حضرت زینب(س) و منظور از یار ، یار حضرت امام حسین(ع) یعنی حضرت ابوالفضلالعباس(ع) است.
طی این مراسم علمهایی از مناطق مختلف شهرستان به مسجد جامع شهر آورده میشود و عزاداران اشعار خود را میخوانند و یک نفر در وسط ایستاده و چند نفر دور علم حلقه میزنند و با حرکاتی خاص و خواندن اشعار مذهبی، به صورت گروهی دور علم میچرخند.
اما در شهر شیراز آنچه که بیش از همه به چشم میآید حرکت هیئت و دستههای زنجیرزن به سمت حرم مطهر شاهچراغ(ع) است که از گذشتههای دور تاکنون انجام شده است.
دستههای مختلف عزاداری در طول ۱۰ روز اول ماه محرم حرکت خود را به دو حرم حضرت شاهچراغ(ع) و حرم مطهر سیدعلاالدین حسین(ع) هر شب انجام میدهند که در شب تاسوعا و ظهر عاشورا مقصد تمامی دستههای عزاداری حرم مطهر شاهچراغ(ع) است.
تجمع هیئت مذهبی و برگزاری مراسم عزاداری مشترک در صبح تاسوعا نیز طی چند سال گذشته در شهر شیراز انجام میشود.
تعداد ۷۰۰ هیئت مذهبی و ۸۱۲ خیمه سیدالشهدا، در ایام محرم در شیراز فعال خواهند بود.