استغفار کلید آزادی نفس
هر انسانی در گرو اعمال خودش است. بنابراین، اعمال آدمی همانند وزر، وبال گردن اوست. خداوند میفرماید: کُلُّ امْرِئٍ بِما کَسَبَ رَهینٌ؛ هر کسی در گِرو و رهن عملکرد خودش است.(طور، آیه 21)
رهن در لغت به معنای چیز ثابتی است که انسان به عنوان گرو میگذارد تا چیزی را به عنوان قرض و وام بگیرد. پس انسان مرهون و گِرو و گیر کارهای خودش است. حالا اگراین اعمال، خوب باشد به نفع او خواهد بود و اگر بد باشد به ضررش میشود.
خداوند در جایی دیگر میفرماید: کُلُّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ رَهینَةٌ إِلاَّ أَصْحابَ الْیَمینِ؛
هر نفسی در گرو و رهن دستاوردهای خودش است مگر اصحاب یمین.(مدثر، آیات 38 و 39)
از این آیه به دست میآید که رهن یک امر منفی است؛ از این روست که اصحاب یمین و اهل بهشت را استثنا کرده است. پس مراد از مکتسبات همان دستاوردها و کارهای منفی است که آدمی را گرو میگذارد و در جایی به بند میکشد؛ زیرا اگر کسی کار بدی کرده باشد رهین و مرهون میشود، نه وقتی که کار خوب کرده است. لذا باید هر کسی تلاش کند از این قید و بند دستاوردهای بدش رهایی یابد و خود را آزاد کند.
اما راه آزادی چیست؟ امام رضا(ع) از امیرمومنان امام علی(ع) از پیامبر(ص) نقل میکند که در خطبهای میفرماید: إِنَّ أَنْفُسَکُمْ مَرْهُونَةٌ بِأَعْمَالِکُمْ فَفُکُّوهَا بِاسْتِغْفَارِکُمْ؛ جانهای شما در گرو اعمال خودتان است؛ پس آنها را با استغفار کردن آزاد کنید. (عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، ج 2، ص 266)
بنابراین برای رهایی نفس خویش از تبعات گناه که آدمی را گروگان میکند، باید استغفار کرد تا تحت اسم غفار و غفور مورد آمرزش قرار گیریم و از رهن اعمال بد خود رهایی یابیم.