گالیا توانگر
امشب شب بیست و یکم ماه مبارک رمضان، شب قدر و شب شهادت مولا علی(ع) پیشوای اول شیعیان و اسوه صبر و استقامت و عدالت و تقواست.
همان علی(ع) که فرمود ضارب مرا به اندازه همان یک ضربه که به من زده قصاص کنید.همان علی(ع)که بر سر یتیمان دست نوازش می‌کشید و با غارتگران بیت‌المال به سختی برخورد می‌کرد و اهل تساهل و تسامح نبود و در اجرای عدالت بی‌نظیر بود.
و اما شب قدر، پرارج‌ترین و پررمز و رازترین شب‌ها در گردونه زمان است که قلم‌ها در وصفش‌می‌شکنند، زبان‌ها از توصیفش قاصرند و عقل در فهم آن مبهوت و متحیر می‌ماند.
 شب قدر شبی است که در آن قرآن بر پیامبر عظیم‌‌الشأن اسلام نازل شده است و فضیلت عبادت در این شب از تمام شب‌ها بیشتر است.
از با فضیلت‌ترین اعمال در چنین شبی «احیاء» می‌باشد که به معنای پاس داشتن یک شب تا صبح است. پس جا دارد که در چنین شبی انسان از اعمال زشت خود استغفار نماید چرا که شب توبه است و خداوند در آن بندگانش را مورد اکرام خاص خود قرار می‌دهد.
 امام رضا علیه السلام فرمودند: «خداوند در شب قدر آنچه را که از این سال تا سال بعد پیش خواهد آمد، مقدر می‌فرماید، از زندگی یا مرگ، از خوب یا بد یا روزی. پس آنچه خداوند در این شب مقرر می‌کند، به حتم واقع خواهد شد.»
البته این امر هیچ گونه تضادی با آزادی اراده انسان و مسئله اختیار ندارد؛ زیرا تقدیر الهی به وسیله فرشتگان بر طبق شایستگی‌ها و لیاقت‌های افراد و به اندازه ایمان، تقوا، پاکی نیت و اعمال آنهاست. بدون شک مفاهیمی چون: وعده و وعید، انذار و بشارت، کیفر و پاداش، بدون برخورداری انسان از اراده و اختیار بی‌معناست. حضور انسان در محافل شب قدر، عبادت ، دعا و ... جلوه‌هایی از حضور اراده و اختیار انسان است.بزرگترین اشتباه درباره حقیقت مشیت الهی این است که گروهی خود را صاحب همه چیز می‌دانند وتصور می‌کنند خداوند به صورت مطلق همه کارها را به بندگان خود واگذار نموده است؛ پس نه ثواب و عقاب در کار است و نه مسئولیت و اخلاق.گروهی دیگر نیز فکر می‌کنند انسان موجودی مجبور است که هیچ اختیار و آزادی ندارد و همه چیز با قضا و قدر تعیین می‌شود؛ در حالی که حقیقت امری میان این دو نظر است؛ یعنی نه جبر قضا و قدر و نه واگذاری مطلق به بندگان؛ چراکه بعضی از کارها را ما به خواست و اراده خودمان انجام می‌دهیم؛ مثل خوردن، آشامیدن، رفتن، آمدن و ... و در بعضی دیگر از کارها همچون به دنیا آمدن، از دنیا رفتن و... اراده و خواست ما مطرح نیست.
قدر، فرصتی برای توفیقات دنیوی و اخروی
مرحوم طبرسی علیه رحمه از قدر به معنای شرف و منزلت یاد کرده است؛ چرا که انسان با زنده نگه داشتن آن به منزلت بزرگی می‌رسد واعمال خدایی دراین شب پاداش عظیم دارد.
در شب قدر فرشتگان بسیاری به زمین می‌آیند؛ به طوری که زمین بر آنها تنگ می‌شود. لذا آن را شب قدر نامیده‌اند؛ زیرا یکی از معانی «قدر» به معنای ضیق و تنگ است و دراین شب قرآن با تمام قدر و منزلتش به وسیله فرشته صاحب قدر بر پیامبر اعظم(ص) نازل گردید. ضمن اینکه در این شب سرنوشت انسان تعیین می‌گردد و ملائکه هر چه برای انسان دعا کنند،بدون شک همان محقق خواهد شد.
حجت الاسلام علیرضا روحی نماینده ولی فقیه در پایگاه مالک اشتر تهران بزرگ ضمن اشاره به معانی قدر تاکید دارد: «انسان‌هایی موفقند که فرصت‌ها را خوب بشناسند و بتوانند از این فرصت‌ها به خوبی استفده کنند. ضمنا باید بدانند که در شب‌های قدر از خدا چه می‌خواهند؟»
از ایشان می‌پرسم: گفته می‌شود که شب قدر، شب سرنوشت است؛ پس اختیار و انتخاب انسان کجا مشخص می‌شود؟ وی پاسخ می‌دهد: «هر آنچه را که می‌خواهیم، می‌توانیم در شب قدر اختیار کنیم، یعنی از خدا بخواهیم و برای محقق شدنش خودسازی و تلاش داشته باشیم. درست است که مقدرات ما رقم می‌خورد اما خود انسان با انتخاب‌ها و عملش این مقدرات را محقق می‌کند.»
دشمنان در برابر عدالت علی(ع)
یکی از اصلی‌ترین پایه‌های دین اسلام،عدالت است. عدالت از صفات ثبوتیه خداوند متعال محسوب می‌شود. در قرآن کریم نیز چند جا تکرار شده که انبیا برای حاکمیت عدالت به میان مردم فرستاده شدند. در واقع هدف از بعثت انبیا برقراری قسط و عدل و عدالت در میان بشر بوده است.
حجت‌الاسلام علیرضا روحی یکی از بارزترین خصوصیات مولا امیرالمومنین(ع) را عدالت‌محوری ایشان دانسته و می‌گوید: «در واقع دشمنان مولا شدت عدالت ایشان را تاب نیاوردند و فرق عدالت را شکافتند. سؤال اساسی اینجاست که آیا می‌توانیم تمامی حقایق عدالت علی(ع) را درک کنیم؟ پاسخ در این شعر نهفته است: آب دریا را گر نتوان کشید/ هم به قدر تشنگی باید چشید. باید در حد فهم خود در مورد عدالت حضرت علی(ع) تحقیق کنیم. عدالت علی(ع) در واقع دارای سه محور است: عدالت درخانه، عدالت در جامعه و عدالت در حکومت داری.»
نماینده ولی فقیه در پایگاه مالک اشتر تهران بزرگ ادامه می‌دهد: «اگر بتوانیم عدالت علی(ع) در خانه و خانواده را الگو قرار دهیم، بیش از اینها شاهد خانواده‌هایی با صلح و صفا و آرامش خواهیم بود. امام علی(ع) می‌فرماید: «به خدا قسم هرگز فاطمه (س) را غضبناک نکردم و هرگز او را به انجام کاری که مایل نبود،مجبور نساختم. فاطمه(س) نیز مرا به غضب در نیاورد و از امر من سرپیچی نکرد. وقتی به او می‌نگریستم تمام غم هایم را فراموش می‌کردم.» متاسفانه خیلی از زندگی‌ها در حال حاضر به خاطر پافشاری بر منیت‌ها فرو پاشیده می‌شوند. ممکن است بعضی افراد در اجتماع به گونه‌ای رفتار کنند، اما در خانه رخ دیگری بنمایند و بدخلقی‌هایی داشته باشند. درخانه علی(ع) و فاطمه(س) که لبریز مهربانی‌ها بود، وظایف نیز به خوبی بین اعضای خانواده تقسیم شده بود.از چنین خانه‌ای است که حسن و حسین (علیهما السلام) و زینب و ام‌الکثوم (سلام‌الله علیها) تربیت می‌شوند.»
این کارشناس مسائل دینی در مورد عدالت محوری علی(ع) در حکومت داری می‌فرماید: «سه اصل همراه در حکومت داری علی(ع) کاملا مشهود بود و به اجرا در می‌آمد: انتخاب کارگزاران عادل برای حکومت، گذاردن ناظرانی بر اعمال و برنامه‌های کارگزاران،عزل انقلابی افراد فاسد و مواخذه افراد خاطی که از عدالت عدول می‌کردند. حضرت در برخورد با کارگزارانی که مرزهای عدالت را در می‌نوردیدند، بسیار سخت گیر و قاطع بودند. پس از عزل و مواخذه، بیت‌المال حیف و میل شده را به خزانه مسلمین برمی‌گرداند. سؤالی در اینجا به ذهن متبادر می‌شود که آیا در برابر فیش‌های حقوقی میلیاردی برخی مسئولین که با انتشارشان قلب  مردم مستضعف به درد آمد، صرفا استعفا از سمت می‌تواند کفایت کند؟ مسلما خیر و باید برخوردهای به شدت قاطعانه‌تری با این قبیل افراد خاطی صورت پذیرد تا مردم به دولت اقبال نشان دهند.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «یکی از خصوصیات بارز علی(ع) در جایگاه زمامداری حکومت اسلامی این بود که خودش را در برابر قانون با شهروندان حکومت اسلامی برابر می‌دانست. روزی فردی یهودی از حضرت به دادگاه حکومت ایشان دادخواست می‌برد. قاضی حضرت علی(ع) را یا امیر المومنین خطاب می‌کند. ایشان بر آشفته می‌شوند که چرا در دادگاه عدالت محور باید جایگاه او از جایگاه فردی که شاکی شده بالاتر دیده شود؟»
بالا بردن افق درخواست‌هایمان در شب قدر
علی اکبر ملکشاهی قاری بین‌المللی قرآن کریم که از نوجوانی با قرآن انس داشته در سال ۶۲-۶۳ در مسابقات قرآنی اوقاف برگزیده و به سفر  حج مشرف شد. در سفر به حج  سال 66 جزو مجروحین حادثه برخورد آل سعود با حجاج ایرانی قرار می‌گیرد. در سال 73 در مسابقات قرآنی جانبازان سراسر کشور که به همت اوقاف برگزار شد، در محضر مقام معظم رهبری برای دومین بار به تلاوت قرآن می‌پردازد که مورد توجه آقا نیز قرار می‌گیرد. البته بار دیگر در محضر مقام معظم رهبری توفیق تلاوت داشته که درسال 71بوده است. از سال 73 مکرر به کشورهای خارجی برای تلاوت در جمع مسلمانان دنیا سفرهایی داشته است؛ کشورهای کرواسی، بوسنی، یمن، سوریه، لبنان، کانادا، تاجیکستان ،کشورهای آفریقایی و....
از ایشان سؤال می‌کنم: معمولا شب‌های قدر را چطور و کجا می‌گذرانید؟ وی پاسخ می‌دهد: «یک برنامه چندین ساله در خانه داریم که با همسایه‌ها هستیم. بعد به مسجد شهید عراقی کرمانشاهیان مقیم تهران ملحق می‌شوم. گاهی برای تلاوت به حرم‌های متبرکه مختلف دعوت می‌شوم و همان جا احیا را برپا می‌دارم. گاهی در همان مسجدی که برای تلاوت دعوت شده‌ام، احیا می‌گیرم.»
از این قاری بین‌المللی می‌پرسم چطور می‌توانیم در شب‌های قدر، قرآن را به متن زندگی پیوند دهیم؟
می گوید: «در شب قدر قرآن روی سر می‌گیریم و قبل از آن دعای بر سر گذاشتن قرآن را می‌خوانیم که مفهومش تدبر در قرآن است. قرآن بر سر گرفتن مفهومش فقط ظاهری نیست و باید به باطن برویم.»
وی در ادامه می‌گوید: «قرآن کریم ویژگی‌های مومنین، متقین و صالحین را بر‌شمرده است.ضمن اینکه پیامبر اسلام(ص) اسوه حسنه و برتر هستند. باید جهت زندگی‌مان را با الگو گرفتن از آیات قرآنی و سیره نبوی به سمت کسب معرفت، حقایق و انسان قرآنی شدن مشخص کنیم. در کنار تامل به زندگی معصومین(ع) به قرآن توسل بجوییم. در دیدارهایی که با مقام معظم رهبری داشته‌ایم، ایشان ضمن ارج نهادن به مراسم‌هایی که به نام ائمه معصومین برگزار می‌شوند، به برپایی مراسم‌های خاص قرآن نیز تاکید داشته‌اند.»
اما خواسته قلبیمان در شب قدر چه باید باشد؟ ملکشاهی قاری قرآن کریم برایمان می‌گوید: «اگر بخواهیم به قرآن رجوع کنیم، باید درخواستمان دانه درشت و قرآنی باشد. از خدا بخواهیم که به ما فرزندان صالح عطا کند که مایه چشم روشنی ما گردند و از نسلمان انسان‌های پاکیزه و شایسته تربیت شود. در قرآن بیان می‌شود؛ و جعلنا للمتقین اماما، خدایا! ما را پیشوای متقین قرار بده. هر کس به سهم خود می‌تواند پیشقراول عمل صالح در جامعه اسلامی باشد. باید افق درخواست خود را بالا ببریم. این را فراموش نکنیم که اگر درخواست قلبی همه این باشد که انسان‌های صالح باشند، جامعه متحول خواهد شد.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «اگر چه رواج قرآن در جامعه امروز ما اصلا قابل مقایسه با پیش از انقلاب نیست، اما باز هم جای کار دارد. تعداد حافظین و قرا خیلی زیاد شده است و این به برکت انقلاب اسلامی بوده است؛ با این حال هنوز هم افرادی هستند که روخوانی صحیح قرآن را نمی‌دانند. حداقل باید کل افراد جامه اسلامی قرآن را صحیح بخوانند تا بتوانند دستورات قرآن را در زندگی خود به کار بگیرند.»
تمامی بندگان الهی آمرزیده خواهند شد
شب قدر بهترین فرصت برای طلب بخشش و آمرزش گناهان از خداوند است و پروردگار در این شب عنایت ویژه‌ای به بندگان خود دارد و در واقع آن را بهانه‌ای جهت آمرزش بندگان خود قرار داده است.
 پیامبر اعظم(ص) در روایتی وجود شب قدر را غایت لطف خدا به امت خویش برشمرده است.
حضرت محمد(ص) می‌فرماید: به امت من در ماه رمضان پنج چیز داده شده که به امت هیچ پیغمبری پیش از من داده نشده است: اول: هرگاه شب اول ماه رمضان فرا رسد خداوند به سوی بندگان نظر می‌کند و کسی که خدا به او نظر کرده تا ابد عذاب نمی‌شود. دوم: بوی بد دهان آنان که در نزد خدا شب‌زنده داری می‌کنند خوشبوتر از بوی مشک می‌شود. سوم: ملائکه برای ایشان در شب و روز استغفار می‌کنند. چهارم: همانا خداوند عزوجل بهشت خویش را امر می‌کند که استغفار کند و تزیین شود برای بندگان. پس چه نزدیک است که سختی‌های دنیا آنها را در خود فرو برد و می‌روند به سوی بهشت و کرامت من. پنجم: پس هر گاه شب آخر فرا رسد خداوند همه بندگان را می‌آمرزد.