(بدان ای سالک راه خدا!) ما اگر بخواهیم وابستگی‌های قلبی را به طور کلی تقسیم‌بندی کنیم باید بگوییم: یکی از دلبستگی‌های ما، تعلق به ابزار دنیایی و امور مادی و طبیعی مانند خانه و پول و ثروت است و یکی دیگر از تعلقات ما، دلبستگی به لذات دنیایی است. این دو وابستگی منشأیی است برای وابستگی دیگری که عبارت است از دلبستگی به اصل زیستن در دنیا، یا دلبستگی به حیات دنیوی. یعنی از آنجا که این موارد برای انسان لذت‌هایی را در پی دارد، او دیگر حاضر نیست که از دنیا برود. لذا این وابستگی‌ها، منشأ تعلق نسبت به اصل حیات دنیوی می‌شود. این قسم از وابستگی‌ها مربوط به دنیا است، اما یک سنخ از وابستگی‌های انسان، مربوط به امور معنوی است. گاهی دلبستگی به «اعمال عبادی» است، یعنی اینکه انسان دلبسته به عبادت باشد و دوست داردکه مدام عبادت کند، و گاهی دلبستگی به «فضائل نفسانی» است که ما از آن به «مقامات معنویه» تعبیر می‌کنیم. فضایل یا مقامات معنوی، تحت یک عنوان علمی، همان «ملکه» است. دلبستگی به اعمال عبادی، مانند دلبستگی به ابزار دنیوی است و دلبستگی به فضائل نفسانی، مانند دلبستگی به التذاذات نفسانیه است. همه این تعلقات و وابستگی‌ها، به طور کلی تحت عنوان «حجاب» و «مانع» مطرح می‌شود. یعنی همه این وابستگی‌ها، چه در بعد دنیوی و چه در بعد اخروی، به یک معنا حجاب و مانع برای «دلبستگی به خدا» هستند. حتی آخرت هم نسبت به این هدف، تنها یک «وسیله» است و دلبستگی به آن نیز برای سالک الی الله معنا ندارد. لذا انسان کامل تنها یک دلبستگی دارد و آن هم خدا است. هیچ یک از این عبادات و مقامات، در نگرش او «هدف» محسوب نمی‌شود.(1)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- رسائل بندگی، آیت الله شیخ مجتبی تهرانی، ص 180.