Research@kayhan.ir
اصلاح دولت، ادارات و جامعه، مسئولیت سنگین مسئولان
ملاحظه مى‏كنيد كه اين امر، امرى است كه الآن بر دوش شما آقايان است؛ يعنى، اصلاح دولت و اصلاح ادارات و اصلاح جامعه و بازسازى، همة اينها الآن مسئوليتش به دوش همة ماست و خصوصاً، شما آقايانى كه در رأس امور هستيد و چنانچه همّت نگماريد به این‌که بى‏اغماض مسائل را در وزارتخانه‏ها و در ادارات و در هر جا كه هست، حل كنيد و باز در بين اينها اشخاصى باشند كه بخواهند نگذارند امور به مَجراى اسلامى خودش، انسانى خودش جريان پيدا بكند، چه بسا كه ما قدم را به واپس برداريم. ادارات را بايد با تمام قدرت تصفيه كنيد، نه تصفيه از هر فردى كه منحرف است، آنها را تصفيه به يك معنا و تأديب و تصفيه و تهذيب آنهايى هم كه هستند، لكن باز ادراك نكرده‏اند مسائل اسلامى را. و اسلام براى ما همه چيز آورده است و ما بايد استفاده كنيم از آن و امروز روز استفاده است. اين اسلام بود كه ما را بر مشكلات تا حالا، آن هم آن مشكلات بسيار بزرگ، تاكنون غلبه داده است. ماها هيچ كدام نمى‏توانستيم اين كار را بكنيم و اين اسلام است كه ملت ما را منسجم كرده است و الآن دارد انعكاس حقيقى به ساير جاها هم مى‏اندازد.(236)
اصلاحها در سیاستهای کلی نظام
اصلاح نظام بهره‌بردارى از منابع طبيعى و مهار عوامل ناپايدارى اين منابع و تلاش براى حفظ و توسعة آن.
گسترش تحقيقات كاربردى و فنّاوريهاى زيست‌محيطى و ژنتيكى و اصلاح گونه‌هاى گياهى و حيوانى متناسب با شرايط محيطى ايران و ايجاد پايگاههاى اطلاعاتى، و تقويت آموزش و نظام اطلاع‌رسانى.(237)
اصلاح نظام مالیاتی
ایجاد و اصلاح نظام مالیاتها و ایجاد بانک اطلاعاتی زمین و مسکن.(238)
اصلاح نظام مالیاتی در جهت تقویت سرمایه‌گذاری از طریق ثبات مالیاتها، شفافیت درآمدها، صراحت در مقررات و منطقی کردن معافیتها.(239)
بهبود محیط کسب و کار با اصلاح قوانین و مقررات
بهبود محیط کسب و کار و ارتقای شاخصها آن (محیط سیاسی، فرهنگی و قضایی و محیط اقتصاد کلان، بازار کار، مالیاتها و زیرساختها) و حمایت از بخشهای خصوصی و تعاون و رقابت از راه اصلاح قوانین، مقررات و رویه‌های ذی‌ربط در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.(240)
اصلاحها در برنامة پنج‌سالة سوم
اصلاح نظام مالیاتی در جهت: برقراری عدالت در گرفتن مالیات، توجه به ضرورت تولید و سرمایه‌گذاریهای تولیدی، و ایجاد انگیزه‌های مردمی در پرداختن مالیات و افزایش نسبت مالیات در درآمدهای دولت.
اصلاح مقرراتی که انحصارهایی در فعالیتهای اقتصادی به وجود آورده یا خواهد آورد با رعایت موارد پیش‌بینی شده در قانون اساسی و مصالح کشور.
اصلاح نظام پولی و سامان‌بخشیدن به بازارهای مالی کشور در جهت حفظ ارزش پول ملی، و تجهیز منابع مالی برای سرمایه‌گذاری مولد و اشتغال‌آفرین.
اصلاح نظام اداری در جهت افزایش تحرّک و کارایی، بهبود خدمت‌رسانی به مردم، تأمین کرامت و معیشت کارکنان، به کارگیری مدیران لایق و امین و تأمین شغلی آنان، حذف یا ادغام مدیریتهای موازی، تأکید بر تمرکززدایی در حوزه‌های اداری و اجرایی، پیشگیری از فساد اداری و مبارزه با آن، و تنظیم قوانین مورد نیاز.
تقویت و کارآمد کردن نظام بازرسی و نظارت، و اصلاح قوانین و مقررات در جهت رفع تداخل میان وظایف نهادهای نظارتی و بازرسی.
تلاش برای اصلاح ساختار سازمان ملل.(241)
اصلاحها در سیاستهای کلی برنامة پنجم توسعه
- تحول و ارتقای علوم انسانی با تقویت جایگاه و منزلت این علوم، جذب افراد مستعد و با انگیزه، اصلاح و بازنگری در متون و برنامه‌ها و روشهای آموزشی، ارتقای کمّی و کیفی مراکز و فعالیتهای پژوهشی و ترویج نظریه‌پردازی، نقد و آزاداندیشی.
- اصلاح نظام اداری و قضایی در جهت افزایش تحرّک و کارایی، بهبود خدمت‌رسانی به مردم، تأمین کرامت و معیشت کارکنان، به کارگیری مدیران و قضات لایق و امین و تأمین شغلی آنان، حذف یا ادغام مدیریتهای موازی، تأکید بر تمرکززدایی در حوزه‌های اداری و اجرایی، پیشگیری از فساد اداری و مبارزه با آن و تنظیم قوانین مورد نیاز.
- تقویت و کارآمد کردن نظام بازرسی، اصلاح قوانین و مقررات در جهت رفع تداخل میان وظایف نهادهای نظارتی و بازرسی.
- اصلاح الگوی تغذیة جامعه با بهبود ترکیب و سلامت مواد غذایی.
- اصلاح ساختار نظام بانکی با اجرای کامل و روزآمد قانون بانکداری بدون ربا و نهادینه کردن نظامهای قرض‌الحسنه، تأمین اعتبارات خُرد و اعتبارات لازم برای سرمایه‌گذاری‌های بزرگ.
- ارتقای سطح درآمد و زندگی روستائیان و کشاورزان با تهیة طرحهای توسعة روستایی، گسترش کشاورزی صنعتی، صنایع روستایی و خدمات نوین و اصلاح نظام قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی.(242)
لزوم اصلاح الگوی مصرف
ما بايستى الگوى مصرف را اصلاح كنيم. ما بايستى به سمت اصلاح الگوى مصرف حركت كنيم. مسئولان كشور در درجة اوّل- چه قوّة مقننه، چه قوّة مجريه، و چه ساير مسئولان كشور؛ قوّة قضائيه و غير آنها- و اشخاص و شخصيتها در رتبه‌هاى مختلف اجتماعى، و آحاد مردم ما از فقير و غنى، بايستى به اين اصل توجه كنند كه بايد الگوى مصرف را اصلاح كنند. اين‌جور مصرف كردن در همة زمينه‌ها- در امور ضرورى زندگى، در زيادیهاى زندگى- مصرف كردن بى‌رويه و بدون منطق و بدون تدبير عقلانى، به ضرر كشور و به ضرر آحاد و اشخاص ماست. من از عموم مردم و بخصوص از مسئولان درخواست می‌کنم، خواهش می‌کنم كه در اين زمينه فعاليت خودشان را در اين سال زياد كنند، افزايش بدهند و براى اصلاح الگوى مصرف برنامه‌ريزى كنند.(243)
اصلاح دستگاه اجرایی، در گروِ برخورد با همة تخلّفها
اگر اين كارها را كرديد، دستگاه اجرايى اصلاح خواهد شد و اين همه نسخه و دستورالعمل ادارى و استخدامى كه غالباً هم عمل نمى‌شود و الآن چند سال است كه ما مرتّب روى قضیة ادارى و استخدامى كار مى‌كنيم و هنوز هم چيز درستى نشده است، ديگر لازم نخواهد بود، يا اكثرش لازم نخواهد بود. به نظر من، نسخة مؤثرتر از همه اين است كه شما همه‌جا حاضر باشيد و با همة تخلّفها، با حسّاسيت برخورد كنيد؛ اين يك نکتة حائز اهميت است.(244)
اصلاح واقعی با کار و حرکت
ما امروز وظيفه داريم در سالى كه به عنوان «سال رفتار علوى» نام‌گذارى شده است، رفتار اميرالمؤمنين را دنبال كنيم. امروز اگر شعار مبارزه با فساد مالى و اقتصادى داده مى‌شود، هر كس پيروِ اميرالمؤمنين است، بايد از اين شعار پيروى كند. هر كس به معناى واقعى كلمه، دنبال صلاح و اصلاح است، بايد دنبال اين كار حركت كند. دستگاههاى مسئول- اعم از قوّة قضاييه يا قوّة مجريه يا قوّة مقننه- خود را موظف بدانند اين شعار را تحقق بخشند و نگذارند در حدّ يك شعار توخالى و يك لفاظى، باقى بماند. مبارزه با فساد، يكى از پايه‌هاى اصلى حكومت و نظام اسلامى است. اين روش اميرالمؤمنين است. اميرالمؤمنين از مردم ملاحظه نكرد؛ حتى از كسانى كه از او توقّع داشتند، ملاحظه نكرد. آن‌جايى كه ديد فساد وجود دارد، با آن مبارزه كرد. ما نمى‌توانيم مثل اميرالمؤمنين عمل كنيم؛ ادعايش را هم نداريم. ما قابل اين نيستيم- بنده خودم را عرض مى‌كنم- كه بخواهيم پشت سرِ اميرالمؤمنين حركت كنيم، ليكن بايد تلاشمان را بكنيم. اين را همه بايد وظيفة خود بدانند؛ نه این‌که اگر دستگاهى با فاسد و مفسدى مقابله كرد، باز همان اهرمهاى فشار به حركت درآيند و جنجال و هياهو كنند و دست و پاى كسانى را كه در اين راه حركت مى‌كنند، بلرزانند. البته نبايد دست و پاى كسى بلرزد. بايد قاطع در اين راه حركت كنند؛ خدا هم كمك مى‌كند و مردم هم پشتيبانى مى‌كنند.(245)
عوامل بازدارندة اصلاح در حوزة دولت
غفلت از عوامل تشدید کنندة دشمنان بیرونی
معنايش اين نيست كه ضعفها، اشتباهات، لغزشها و كوتاهي‌هاى ما در ناكاميابي‌هاى نظام اسلامى بى‌تأثير بوده‌است. نخير، اين‌طور نيست. قرآن به ما ياد داده است كه هميشه از اشتباهات خود ياد كنيم: «ربنا اغفرلنا ذنوبنا و اسرافنا فى امرنا». نبايد اسراف، زياده‌روى، كوتاهيها و افراط و تفريط خودمان را از ياد دور كنيم؛ بايد به فكر اصلاح آنها باشيم. اما اين نبايد ما را از عامل تشديدكنندة اشكالات كه همان دشمن بيرونى است، غافل كند. در همين آیة شريفه كه به ما تعليم مى‌دهد از گناه و اسراف خود استغفار كنيم، بلافاصله مى‌فرمايد: «و ثبت اقدامنا و انصرنا على القوم الكافرين»؛ يعنى دشمن بيرونى را هم مورد غفلت قرار ندهيد. اوست كه از اشتباهات شما حداكثر بهره را مى‌برد، لذا دشمن بيرونى اشتباهات را تشديد مى‌كند.(246)
پانوشتها:
236 - صحیفة امام، ج 15، ص 493.
237 - نامة مقام معظّم رهبری به سران قواى سه‌گانه و ابلاغ سياستهاى كلى نظام، 20/12/1379.
238 - مکتوبات مقام معظّم رهبری و ابلاغ سیاستهای کلی نظام در امور «مسکن»، 20/12/1389.
239 - مکتوبات مقام معظّم رهبری و ابلاغ سیاستهای کلی نظام در امور «تشویق سرمایه‌گذاری»، 29/11/1389.
240 - مکتوبات مقام معظّم رهبری و ابلاغ سیاستهای کلی اشتغال، 29/11/1390.
241 - مکتوبات مقام معظّم رهبری و پیام به ریاست محترم جمهوری در خصوص سیاستهای کلی برنامة پنج سالة سوم،   /  /1367.
242 - مکتوبات مقام معظّم رهبری و ابلاغ سیاستهای کلی برنامة پنجم توسعه رهبر معظّم انقلاب، 21/10/1387.
243 - پیام نوروزی مقام معظّم رهبری به مناسبت آغاز سال 01/01/1388.
244 - بيانات مقام معظّم رهبری در ديدار با رئيس جمهور و  اعضاى هيأت وزيران، به مناسبت گراميداشت هفتة دولت، 3/6/1370.
245 - بيانات در خطبه‌هاى نماز جمعة 21 رمضان، 16/9/1380.
246 - بيانات مقام معظّم رهبری در ديدار مردم قم، 19/10/1381.