13- با یأس نمی‌توان هیچ حرکت اصلاحی انجام داد
مجموعة بزرگى از نخبگان كه سررشتة كار در دنيا در دست آنهاست، اسير يأس و نااميدى‌اند و اين يأس و نااميدى را به ملتهاى خود سرريز مى‌كنند و آنها را از این‌که بتوان نقشة ظالمانه و شيطانى امروز دنيا را عوض كرد، مأيوس مى‌كنند. بديهى است كه انسانهاى مأيوس نمى‌توانند هيچ حركتى در راه اصلاح انجام دهند. آن چيزى كه انسانها را وادار به كار و حركت مى‌كند، نور و نيروى اميد است. اعتقاد به مهدى موعود، دلها را سرشار از نور اميد مى‌كند. براى ما كه معتقد به آيندة حتمى ظهور مهدى موعود عليه‌السّلام هستيم، اين يأسى كه گريبانگير بسيارى از نخبگان دنياست، بى‌معناست. ما می‌گوييم نخير، مى‌شود نقشة سياسى دنيا را عوض كرد؛ مى‌شود با ظلم و مراكز قدرت ظالمانه درگير شد و در آينده نه فقط اين معنا امكان‌پذير است، بلكه حتمى است. وقتى ملتى معتقد است نقشة ظالمانه و شيطانىِ امروز در كلّ عالم قابل تغيير است، آن ملت شجاعت مى‌يابد و احساس مى‌كند دست تقدير، تسلّط ستمگران را براى هميشه بطور مسلّم ننوشته است.(150)
14- اصلاح به دور از غیبت و بدگویی
خوب، دوربین هم همین‌جور است. فرض کنید که اگر چنانچه انسان یک خطایی را از کسی دید، این را رفت با دوربین ثبت کرد، بعد آمد یک جایی نشان داد؛ این هم همان است دیگر، چه فرقی می‌کند؟ یعنی بایستی واقعاً به اینها توجه کرد. محیط را باید محیط اخلاقی کرد. ما اگر بخواهیم جامعه را اصلاح بکنیم، این اصلاح فقط به این نیست که انسان از افراد غیبت بکند، راههای دیگری هم وجود دارد. حالا من غیبت را عرض می‌کنم. فضلاً از تهمت و افترا و اینها.(151)
15- اصل امر به معروف و نهی از منکر برای اصلاح فرد و جامعه
كوشش كنيد كه احكام اسلام را هم عمل كنيد و هم وادار كنيد كه ديگران عمل كنند. همان طورى كه هر شخص و هر فردى موظّف است كه خودش را اصلاح كند، موظّف است كه ديگران را هم اصلاح كند. اصل «امر به معروف و نهى از منكر» براى همين است كه جامعه را اصلاح كند.(152)
16- اجرای حدود الهی، راه اصلاح جامعه
حدود، حدودِ الهى است. ما نصِّ قرآن و متن آن را بر فرآورده‌هاى ذهن قاصرِ حقوق‌دانان غربى كه براى خودشان معارفى را خلق و اختراع كردند و آن را پيشرفته‌تر از معارف اديان الهى مى‌دانند، مقدّم مى‌شماريم. حدودِ الهى مقدّم است. راه اصلاح جامعه، اجراى حدود الهى است. ممكن است ما در اين مورد كوتاهي‌هايى داشته باشيم، اما حركتمان قطعاً به سمت اجراى كامل حدود پروردگار است. حدود، حدودِ قرآنى است. اين هم نکتة دوم.(153)
17- آرامش مسئولان، مایة اصلاح مملکت
كسانى كه در يك مقامى هستند، چه مقامهاى پايين و چه مقامهاى بالا، اگر بخواهند مملكت اصلاح بشود، اگر بخواهند اين كشور آرامش پيدا بكند، آنها بايد آرامش را از بالا شروع كنند؛ از پايين آرامش نمى‏شود حاصل بشود. بايد اشخاصى كه زمامدار امور هستند، هر نحو زمامدارى، بايد از آن‌جا آرامش را شروع كنند. آرامش آنها كشور را به آرامش مى‏كشد و اگر خداى نخواسته طغيان كنند، طغيان آنها كشور را به هلاكت مى‏كشاند. آنهايى كه براى اين كشور دلسوزند، آنهايى كه براى اسلام دلسوزند، آنهايى‏ كه اسلام را نجات دهندة همة بشر مى‏دانند، بايد به تعليمات اسلام، لااقل به يكى از تعليمات اسلام توجه كنند و آن این‌که إِنَّ الآنسَانَ لَيَطْغَى، أَن رَآهُ اسْتَغْنَى. آنهايى كه بعثت را يك بعثت الهى مى‏دانند و انگيزة بعثت را هدايت همه خلق مى‏دانند، بايد به غايت بعثت توجه كنند، به انگيزة بعثت توجه كنند كه خود خدا انگيزة بعثت را فرموده است، فرموده است: «يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَة». تزكيه براى اين است كه نور هدايت در انسان واقع بشود. تا تزكيه نشديد، طغيان براى شما حاصل خواهد شد. تا تزكيه نشده‏ايد، علم براى شما خطرناك است، خطرناك‌تر از هر چيزى. تا تزكيه نشده‏ايد، مقام براى شما خطرناك است و شما را به هلاكت دنيايى و اُخروى مى‏كشاند.(154)
آرامش، لازمة اصلاح
اين عمال خارجى- مهلت نمى‏دهند؛ اينها نمى‏گذارند كه يك مهلتى پيدا بشود و اشخاص متفكر كارها را انجام بدهند. اينها با صورت مختلف، با تبليغات سوء مانع هستند از این‌که آرامش پيدا بشود و تا آرامش پيدا نشود هيچ اصلاحى امكان ندارد؛ تا آرامش پيدا نشود كارخانه‏هاى ما به راه نمى‏افتد؛ تا آرامش پيدا نشود كشاورزى ما اصلاح نمى شود؛ تا آرامش نشود فرهنگ ما اصلاح نمى‏شود؛ تا آرامش نباشد روحانى ما اصلاح نمى‏شود. اين مسائل را الآن طرح كردن جز این‌که يك تفرقه‏اى بيندازيد چيزى نيست. مسئله اصلى را جلو بيندازيد.
جوانان! عزيزان من! بانوان! آقايان! همه متوجه باشيد دستها در كار است، توطئه‏ها در كار است؛ از خارج الهام مى‏گيرند كه نگذارند اين مملكت آرامش پيدا بكند، نگذارند اصلاحات حاصل بشود. شما ملاحظه مى‏كنيد كه خانه سازى براى كشاورزان و براى كارگران يك كار خلاف ملى است؟ همين را هم دارند مخالفت مى‏كنند! همين خانه سازى [را] هم دارند مخالفت مى‏كنند. آيا رفراندم يك امرى بود كه غير ملى بود؟ مربوط به خارجيها بود؟ دولتى دخالت در آن داشت؟ دست قدرتى در آن دخالت داشت؟ چرا نمى‏گذاشتند رفراندم تحقق پيدا كند؟ چرا تحريم كردند رفراندم را؟ چرا صندوقها را در بعضى جاها آتش زدند؟ براى این‌که نمى‏خواهند يك مملكت آرام باشد، نمى‏خواهند ملت به حال خودش، سرنوشت خودش را در دست بگيرد. اگر ملت سرنوشت خودش را در دست بگيرد، نمى‏گذارد كه امريكا همه چيز او را ببرد؛ و شوروى از آن طرف، امريكا از آن طرف، انگلستان از آن طرف. نمى‏گذارند همة نيروهاى جوانى ما به هدر برود، و آنها نمى‏خواهند اين را.(155)
تشنّج، مانع اصلاح و اصلاحات
وظيفة ما ايرانيها و همة مسلمانها و همة كسانى كه علاقه به اسلام، علاقه به كشور اسلامى دارند، اين است كه اوّلاً به بهانه‏هاى مختلف، با ناراحتيهاى شخصى و صنفى ايجاد تشنّج نكنند. امروز روزى است كه اگر ايران آرامش نباشد، هيچ كار اصلاحى را نمى‏شود انجام داد. اصلاحات تابع اين است كه يك محيطى باشد كه بشود در آن محيط كار كرد. اگر فرض كنيد محيط دانشگاه، يك محيط متشنّج باشد، دانشگاهى نمى‏تواند در آن‌جا كار خودش را انجام بدهد. اگر در كارخانه‏ها تشنّجى باشد، آنها هم نمى‏توانند كار كنند. آنها كه مى‏خواهند جمهورى اسلامى تحقق پيدا نكند در اين كشور، و كشور مستقل و آزاد نباشد، تشنّج ايجاد مى‏كنند. در هر جا به يك صورتى؛ به اسم اسلام، كارهاى غيراسلامى می‌كنند. به اسم خدمت به مستضعفين كارهاى برخلاف مى‏كنند. موجب تشنّج مى‏شوند. موجب تحصّن مى‏شوند. اين اسباب اين مى‏شود كه كسانى كه خيّر هستند نتوانند خدمت بكنند.
بايد از اين چيزها خوددارى بشود. هر روز تحصّن نشود. هر روز راهپيمايى نشود. از اين‌طور امور جلوگيرى بشود تا مملكت آرام بشود و بتواند دولت يك كارى انجام بدهد.(156)
18- اصلاح‌کننده باید پاک و برخوردار از صلاح باشد
کار مبارزه با فساد را چه در دولت و چه در قوّة قضائیه به افراد مطمئن و برخوردار از سلامت و امانت بسپارید. دستی که می‌خواهد با ناپاکی دربیفتد باید خود پاک باشد و کسانی که می‌خواهند در راه اصلاح عمل کنند، باید خود برخوردار از صلاح باشند.(157)
19- امام، اصلاح‌طلب واقعی
اوّلِ انقلاب به بركت فريادِ اصلاح‌طلبِ امام و حركت اصلاحى انقلاب، دلها و قشرها به هم نزديك شدند. سالهاست آن شكافهايى كه قبل از انقلاب بين قشرها وجود داشت، ديگر وجود ندارد. بين روحانى و دانشجو، بين نظامى و غيرنظامى، بين روشنفكر و مجموعة كاسب و تاجر، شكافهاى سنّتى‌اى وجود داشت كه سالها روى آن كار شده بود؛ اما اين شكافها بعد از انقلاب ترميم گرديد، از بين رفت و يا كم شد. امروز بار ديگر مى‌خواهند اين شكافها را به وجود آورند؛ همچنان كه شكافهاى مذهبى را زياد مى‌كنند و گروههاى مذهبى را وادار به تظاهر به دشمنى با يكديگر مى‌نمايند، براى این‌که شكاف ايجاد شود. شكافهايى كه بين بدنة يكپارچة مردم به وجود مى‌آيد، راه را براى دشمن باز مى‌كند و دشمن با اين اختلافها مى‌تواند در داخل يك جامعه و يك كشور نفوذ كند و سياستهاى خود را دنبال نمايد. همه بايد خيلى مراقب باشند.(158)
20- وحدت انسانهای خیرخواه، عامل اصلاح دنیا
اما در مورد دشمنان و مسائل خارجى، مطلبى را براى شما مردم عزيز، بطور كوتاه بيان مى‌كنم. در زمينة مسائل جهانى، جمهورى اسلامى به همكارى بين‌المللى معتقد است. ما معتقديم در دنيا هم اگر ميان انسانهاى خيرخواه وحدتى وجود داشته باشد، كار دنيا اصلاح خواهد شد. منتها اين كار در دنيا، خيلى مشكل است، لذا ما در عرصة بين‌الملل دو نوع كار داريم. يك كارِ اصلى، كه عبارت است از همكاريهاى بين‌المللى- همكارى با ملتها، با دولتها و تلاشهاى مشترك- و يك كار اضطرارى، كه همان مبارزه است.(159)
پانوشتها:
150 - بیانات مقام معظّم رهبری در دیدار اقشار مختلف مردم به مناسبت نیمة شعبان در مصلّای تهران، 30/07/1381.
151 - بیانات مقام معظّم رهبری در درس خارج فقه دربارة حکم غیبت با ابزار قلم و رسانه‌های جدید، 7/10/1389.
152 - صحیفة امام، ج 10، ص 268.
153 - بیانات مقام معظّم رهبری در مراسم «پنجمین سالگرد ارتحال حضرت امام(ره)»،
ص 47، به تاریخ 14/03/1373.
154 - صحیفة امام، ج 14، صص 392- 393.
155 - صحیفة امام، ج 7، ص 82.
156 - صحیفة امام، ج 12، ص 9.
157 - مقام معظّم رهبری، فرمان هشت ماده‌ای به سران قوا، 10/2/1375.
158 - بیانات مقام معظّم رهبری در خطبه‌های نماز جمعة تهران، 01/09/1381.
159 - بیانات مقام معظّم رهبری در دیدار با مردم مشهد و زائران حضرت رضا(ع)، 04/01/1375.