محمدرضا کلهر
انتخابات ریاست جمهوری مصر در حالی در سایه تدابیر شدید امنیتی در این کشور برگزار شد که در اقدامی عجیب از سوی کمیته عالی انتخابات ریاست جمهوری مدت زمان این انتخابات یک روز تمدید شد و انتخاباتی که قرار بود در دوشنبه و سه‌شنبه هفته گذشته برگزار شود در روز چهارشنبه نیز تمدید شد. این اقدام عجیب باعث شد تا حمدین صباحی رقیب عبدالفتاح السیسی در این انتخابات به دلیل فراهم شدن مقدمات تقلب نیروهای خود را از حوزه‌های رای‌گیری فرا بخواند. به هر حال این انتخابات پایان یافت و مشارکت مردمی نیز 44 درصد اعلام شد. این در حالی است که در انتخابات گذشته ریاست جمهوری حدود 50 درصد از مردم در انتخابات شرکت کردند. بر اساس گزارشات دولت برآمده از کودتا، عبدالفتاح السیسی وزیر دفاع سابق در انتخابات ریاست جمهوری مصر توانسته است از مجموع آرای اخذ شده (25039378) با کسب 23264306 رای یعنی 92/9 درصد آرا رتبه نخست و حمدین صباحی با کسب 752300 رای حایز رتبه دوم شد. تعداد آرای باطله نیز 1022772 رای بوده که از تعداد آرای حمدین صباحی بیشتر بود. این در حالی است که صباحی در انتخابات ریاست جمهوری مصر در سال 2012 با 21/5 درصد آراء در رتبه سوم قرار گرفت. در این مطلب به بررسی بحران مشارکت در این انتخابات و چرایی اقبال ضعیف مردم به انتخابات خواهیم پرداخت.
* قطعی بودن پیروزی السیسی: با وجود آنکه دو نامزد در انتخابات مصر حضور داشتند اما کاملا مشخص بود که حضور حمدین صباحی تنها برای مشروعیت بخشیدن به این انتخابات است، زیرا در صورتی که السیسی تنها نامزد انتخابات می‌بود بنابر قانون اساسی مصر رفراندوم برگزار می‌شد و این امر به رئیس‌جمهور مشروعیت لازم برای ریاست جمهوری را نمی‌داد. مردم مصر با علم به این مسئله چندان مشتاق به حضور در انتخابات نبودند و می‌دانستند آرای آنها در نتیجه انتخابات چندان تاثیرگذار نیست. قطعی بودن پیروزی السیسی به دلیل محبوبیت بیش از اندازه وی نبود، بلکه به این دلیل بود که تمامی رسانه‌ها و ارگان‌های دولتی به سود او فعالیت می‌کردند و در تلاش بودند تا چهره وی به عنوان مناسب‌ترین و محبوب‌ترین فرد به مصریان عرضه شود. از طرفی دیگر مردم مصر مطمئن بودند که نظامیان که بیش از شش دهه قدرت را در اختیار داشته‌اند و در انتخابات سال 2012 قدرت را به رقیب دیرینه خود یعنی اخوان‌المسلمین واگذار کردند نخواهند گذاشت بار دیگر قدرت به دیگران برسد و با هر وسیله‌ای خود را در این انتخابات پیروز خواهند کرد. به همین دلایل بود که برخی از مردم در این انتخابات حضور نیافتند.
* مشکلات اقتصادی: بعد از انقلاب 2011 و سقوط حسنی مبارک، اقتصاد مصر که همواره با کسری بودجه سالانه مواجه بود در وضعیت اضطراری قرار گرفت. با پیروزی محمد مرسی مردم مصر امیدوار بودند که شاهد ثبات اقتصادی باشند اما ماجرای «جنبش تمرد»، کودتای زودهنگام السیسی و برکناری مرسی، مصر را وارد مرحله دیگری کرد که اقتصاد بیشتر از تمامی بخش‌ها ضربه خورد. این کشور که بیشتر درآمدهای ارزی خود را از توریسم به دست می‌آورد به دنبال کودتا و ناامنی فزاینده شاهد کاهش حضور گردشگران خارجی بود. این مسائل باعث شد تا اقتصاد و امنیت به مسئله اساسی مردم این کشور تبدیل شوند و انتخابات در درجه دوم اهمیت قرار گیرد. برای همین مردم مصر در فرآیند برگزاری انتخابات اخیر مصر به جای اشتیاق به شرکت در انتخابات به دنبال راه حلی برای امرار معاش خود بودند و قشر عظیمی از مردم به همین دلیل از حضور در انتخابات امتناع کردند.
* تحریم انتخابات: اما شاید بتوان یکی از دلایل اصلی مشارکت حداقلی در انتخابات مصر را تحریم دانست. اخوان‌المسلمین به عنوان بزرگ‌ترین حزب و گروه مصری که بیش از 20 درصد از مردم مصر هوادار و حامی آن هستند در اعتراض به کودتای سال 2013 و برکناری مرسی این انتخابات را تحریم کرد. نتیجه این تحریم نیز آن شد که بیش از 30 میلیون نفر از واجدین شرایط رای دادن از حضور در انتخابات خودداری کردند. البته در کنار اخوان‌المسلمین برخی دیگر از گروه‌های انقلابی مانند جنبش 6آوریل نیز در واکنش و اعتراض به سیاست‌های سرکوبگرانه دولت نظامیان این انتخابات را تحریم کردند.
* نتیجه‌گیری: با وجود آنکه کمیته  عالی انتخابات ریاست جمهوری مصر به دلیل مشارکت ضعیف مصری‌ها مدت زمان برگزاری انتخابات را یک روز دیگر نیز تمدید کرد اما استقبال از این انتخابات فرمایشی بسیار ضعیف گزارش شده است و برخی از رسانه‌های منطقه میزان مشارکت را بسیار پایین‌تر از درصد اعلام شده از سوی کمیته عالی انتخابات ریاست جمهوری مصر می‌دانند. این مشارکت نظامی حداقلی در آینده برای نظام سیاسی مصر می‌تواند بسیار گران تمام شود. چرا که با فرض واقعی بودن درصد اعلام شده مشارکت مردمی در انتخابات نیز باز بیش از 30 میلیون مصری واجد شرایط، السیسی را به عنوان رئیس‌جمهور قبول ندارند و  این یعنی اینکه وزیر سابق دفاع مصر تنها با رای 44 درصد مردم پیروز شده است. این درصد برای نظامیانی که تمامی امکانات دولتی را در اختیار داشتند و می‌توانستند از طریق آنها مردم را به شرکت در انتخابات فرا‌بخوانند بسیار ضعیف است. حال السیسی در حالی بر مسند ریاست جمهوری مصر تکیه خواهد زد که باید با این پشتوانه ضعیف مردمی بتواند مشکلات امنیتی و اقتصادی و مهم‌تر از همه مسائل مربوط به سیاست خارجی را حل و فصل کند.