اما تداوم توسعه به شکل نامتوازن در ابعاد مختلف و تلفیق معماری سنتی و معماری نه چندان مدرن، چهره‌ای آشفته از شهرسازی و پیشرفت شهری را در اراک به نمایش گذاشت.
شهر اراک به واسطه ویژگی‌های خاص خود از جمله؛ برخورداری از موقعیت جغرافیایی مناسب و نزدیکی به پایتخت و همجواری با استان‌هایی مانند، قم و  اصفهان و قرار گرفتن در مسر جاده ترانزیتی شمال جنوب و نیز دسترسی به را‌ه‌های ارتباطی غرب کشور و همچنین عبور خط‌آهن سراسری از این شهر و به خصوص به واسطه وجود صنایع مادر و صدها کارخانه و کارگاه صنعتی بزرگ و کوچک دیگر از شرایط لازم برای تبدیل شدن به یک شهر کاملا مدرن و مولد در بخش اقتصاد برخوردار است.
شهرهای استان به ویژه شهر اراک به عنوان مرکز استان از دیرباز با عقب‌ماندگی‌های متعددی در زمینه توسعه شهری نیز مواجه بوده است، لذا انتظار می‌رفت با قرار گرفتن اراک در ردیف 10 کلان‌شهر بزرگ کشور، فعالیت‌های عمرانی در اراک شتاب بیشتری به خود بگیرد.
این مشکلات در بخش‌ها و موضوعات مختلف از جمله؛ مشکلات زیرساختی و عمرانی، زیست‌محیطی، صنعتی، فرهنگی، اقتصادی و بعضا مدیریتی قابل بررسی است.
مشکلات مدیریتی:
فقدان سند چشم‌انداز جامع و مانع،‌ نقص در طرح جامع شهر، عدم اهتمام دستگاه‌ها به انجام مطالعات کافی برای انجام پروژه‌ها، موازی‌کاری، تداخل‌کاری و نامشخص بودن متولی اصلی برای هماهنگی برخی از امور مانند،  امور فرهنگی یا امور مربوط به حفاظت از محیط زیست، خدمات شهری، ترافیک شهری و فعالیت‌های عمرانی، انتخاب مدیران غیربومی، بیکاری مزمن ناشی از رکود، محدودیت سقف نیروی انسانی کارآمد و کمبود نیروی متخصص و حتی غیرمتخصص در برخی ادارات، در ردیف چالش‌های مدیریتی این شهر قرار دارند.
مشکلات زیرساختی:
حاشیه‌نشینی و رشد ساخت و سازهای بی‌رویه و غیرمجاز در مناطق حاشیه‌ای که مانع از خدمات‌رسانی به آنها شده است، مشکل بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده، قدیمی بودن شبکه راه‌های دسترسی و معابر داخل شهر، تمرکز مراکز تجاری و خدماتی در مرکز شهر و کمبود فضای تجاری مناسب در اطراف شهر، کمبود مراکز تفریحی، توریستی و گردشگری، کم‌توجهی به حفظ هویت تاریخی و اماکن قدیمی، بلااستفاده ماندن فرودگاه اراک، نامشخص بودن وضعیت پروژه احداث قطار شهری (منوریل)، کمبود فضای ورزشی، کمبود و نقص تجهیزات مراکز درمانی، از دیگر مشکلات شهر در این عرصه به شمار می‌روند.
مشکلات صنعتی:
اجرای نادرست اصل 44 با پیامدهایی مانند؛ رکود و اخراج کارگران، انحصارگرایی در تولید و عرضه برخی محصولات، تغییر کاربری کارخانجات، عدم گردش سرمایه و کمبود نقدینگی و در نتیجه عدم توانایی کارخانجات در پرداخت مطالبات کارگران، واگذاری شرکت‌های تولیدی به افراد بعضا فاقد شرایط و غیرمتخصص، قیمت‌گذاری غیرواقعی و ارزان‌فروشی بیت‌المال بدون اخذ ضمانت‌های لازم برای بهبود شرایط و افزایش میزان تولید، کمبود مواد اولیه و در آستانه ورشکستگی قرار گرفتن برخی از کارخانجات، عدم استفاده کامل از ظرفیت اسمی مراکز تولیدی مهمترین چالش‌ها، در این حوزه محسوب می‌شوند.
مشکلات زیست‌محیطی:
فقدان برنامه جامع زیست‌محیطی، کمبود سرانه فضای سبز، کاهش ذخایر منابع آبی و خشکسالی چند سال گذشته و کم‌آبی و خشک شدن تالاب اراک، در ردیف بزرگترین مشکلات زیست‌محیطی این شهر قرار دارند، اما در حال حاضر از آلودگی هوا باید به عنوان بزرگترین عارضه توسعه صنعتی در اراک نام برد، البته گاهی قهر طبیعت نیز مشکلات را افزون می‌سازد.
در داخل شهر اراک گازها و مواد شیمیایی و خطرناک حاصل از فعالیت صنایعی مانند؛ کارخانه آلومینیوم‌سازی، آلودگی ناشی از ترافیک شهری و کارکرد سیستم حرارتی منازل و سایر اماکن، در جنوب غرب به خاطر فعالیت مراکزی مانند؛ پتروشیمی و پالایشگاه و همچنین نیروگاه حرارتی شازند، مهم‌ترین منشأ آلودگی هوا هستند که وارد فضای شهر اراک می‌شوند.
در شمال شرق هم به واسطه کم‌آبی سال‌های اخیر و خشک شدن نسبی تالاب کویر میقان و دستکاری‌های انسانی، زمینه خیزش غبارهای نمکی و ریزگردهای پراکنده در این منطقه کویری هر باد و طوفانی را فراهم کرده است.
مشکلات فرهنگی:
در حال حاضر تعداد قابل توجهی از ساکنان شهر اراک، غیربومی و از شهرهای مختلف کشور به اراک مهاجرت کرده‌اند و لذا هر گروه دارای فرهنگ خاص خود می‌باشند و این مسئله پیچیدگی کار برای تامین انتظارات به‌حق شهروندان در مورد برنامه‌های فرهنگی را دوچندان کرده است.
مشکلات اقتصادی:
قطب صنعتی، پایتخت صنعتی و کلانشهر واژه‌هایی هستند که شهر اراک تاکنون تنها از عنوان آنها برخوردار شده است و کمبود و کاهش درآمدها و اعتبارات تخصیصی به اراک و عدم تحقق بخش عمده وعده‌های دولت‌ها از گذشته تاکنون بوده است.
برخی از راهکارهای پیشنهادی برای برون‌رفت از مشکلات:
راهکارهای حل مشکلات اراک که در ذیل برخی از آنها مورد اشاره قرار گرفته است، در چند بخش قابل بررسی و پیگیری است، گروه اول شامل موضوعاتی است که رفع آن در گرو یاری و مساعدت مسئولان کشوری است، گروه دوم مشکلاتی است که مستلزم  بسیج منابع و امکانات در سطح استان و شهرستان است و با همکاری و برنامه‌ریزی مسئولان محلی می‌توان آنها را برطرف کرد و گروه سوم به مواردی مربوط می‌شود که حل آنها تنها با مشارکت مردم امکان‌پذیر است.
1- اجرای صحیح و کامل قوانین مربوط به کلانشهرها از جمله؛ قانون تجمیع عوارض در کلانشهرها و یا اجرای قانون پرداخت ارزش افزوده و سهم آلایندگی کارخانجات و همچنین اجرای مصوبات دولت‌های قبلی و فعلی و اختصاص اعتبارات تکمیلی.
2- انتصاب مدیران بومی، جذب و به‌کارگیری نیروهای متخصص و در نهایت برنامه‌ریزی و تهیه سند چشم‌انداز شهر در بخش‌ها و موضوعات مختلف و نیز بازنگری و اجرای دقیق طرح جامع شهر اراک.
3- برگزاری و یا شرکت فعال صنایع اراک در نمایشگاه‌های محلی، ملی و بین‌المللی، راه‌اندازی سایت جامع برای شناساندن ظرفیت‌های موجود و معرفی محصولات صنعتی و کشاورزی و صنایع دستی اراک و نیز الزام کارفرمایان و پیمانکاران دولتی و غیردولتی به تامین نیازهای خود از محل محصولات  تولیدی صنایع اراک از سوی دولت و همچنین راه‌اندازی سایت معرفی اراک و جاذبه‌های گردشگری آن.
4- جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی و همچنین شناسایی شهروندان ذی‌نفوذ و صاحب سرمایه و تشکیل مجمع اراکی‌های تاثیرگذار ساکن و غیرساکن در اراک، برای استفاده بهینه و متقابل از توانمندی‌های آنها.
5- انتقال و یا حداقل فیلترگذاری کارخانجات آلاینده، توسعه شبکه حمل و نقل عمومی، تسریع در راه‌اندازی شبکه قطار شهری، توسعه فضای سبز (کمربند سبز) و تمرکز بر ایجاد باغ‌ویلا به جای آپارتمان‌سازی در اراک در جهت کاهش آلودگی هوا.
6- بازنگری در نحوه اجرای اصل 44 قانون اساسی و رفع اشکالات آن، تامین اعتبارات بانکی و تهیه و تامین ابزار و امکانات روز مورد نیاز صنایع و بازاریابی داخلی و خارجی برای محصولات تولیدی صنایع اراک و سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی و گسترش واحدهای تحقیق و توسعه در صنایع و خارج از آنها با توجه به پتانسیل‌های موجود در اراک، از طریق تقویت ارتباط بین دانشگاه و دانشگاهیان با بخش صنعت.
با همه این مشکلات استان مرکزی و علی‌الخصوص شهرستان اراک می‌تواند، در تحقق اقتصاد مقاومتی نقش اساسی و فعال‌تری داشته باشد، اگر و فقط اگر مشکلات شهر تعدیل و به درستی از ظرفیت‌های فراوان صنعتی و غیرصنعتی آن استفاده شود.
احمدرضا هدایتی