پرسش:
امام حسن عسکری (ع) در دوران خود، در برابر نهضت‌ها، جنبش‌ها و مکتب‌های فکری انحرافی و التقاطی چه تعاملی داشتند؟
پاسخ:
در پنج بخش قبلی پاسخ به این سوال، ضمن تاکید بر مواضع حکیمانه و مبارزات امام حسن عسکری(ع) در برابر تفکرات و نحله‌های انحرافی و التقاطی به مباحثی همچون: 1- بحث حدوث و قدم قرآن 2- شبهه جاثلیق نصرانی و برگشت مردم از دین اسلام 3- ثنویت و موضع امام حسن عسکری(ع) 4- صوفیه و موضع امام حسن‌عسکری(ع) 5- شبهه کندی و موضع امام حسن‌عسکری(ع) پرداختیم. اینک در ادامه دنباله مطلب را پی می‌گیریم.
۶ – مفوضه و موضع امام حسن عسکری(ع)
در زمان امام عسکری(ع) شماری می‌زیستند که آنها را مفوضه می‌نامیدند. مفوضه گروهی هستند که می‌گویند خداوند حضرت محمد(ص) را خلق کرد آنگاه آفرینش دنیا را به او تفویض کرد. بنابر این باور، حضرت رسول است که آفریدگار و آفرینشگر دنیا و آنچه در آن است می‌باشد و برخی دیگر گفتند که امر آفرینش دنیا و آنچه در آن است، به حضرت امیرالمؤمنین(ع) واگذار شده است.(۱)
البته این باورداشت مفوضه از ناحیه آیات قرآنی مردود و مطرود است چرا که در آیات قرآنی خداوند خالق آسمان‌ها و زمین و مکون هستی در همه موجودات عالم است. و پیامبران به اذن و مشیت حضرت حق، توان انجام بسیاری از امور را داشتند که مردمان عادی از آن قدرت بی‌بهره بودند. ولی هیچ‌گاه امر خلقت به آنها نسبت داده نشده بلکه ده‌ها آیه در قرآن شریف هست که آفرینش را مستقیماً به خداوند نسبت می‌دهد.  
موضع امام حسن عسکری(ع)
ابونعیم محمد‌بن احمد انصاری می‌گوید: شماری از مفوضه، کامل بن ابراهیم مدنی را نزد امام عسکری(ع) فرستادند. کامل می‌گوید: با خودم می‌گفتم وقتی بر امام(ع) داخل شدم از حضرتش درباره این حدیث که از او روایت شده «داخل بهشت نمی‌شود مگر شخصی که عارف و آگاه به معرفت من باشد» پرسش می‌کنم. من در جلو در نشسته بودم. پس از مدتی شخصی وارد شد و گفت: ‌ای کامل ابن ابراهیم، من از این کلام امام متوجه حضرتش شدم و گفتم: لبیک ‌ای آقا و سرورم، آنگاه امام فرمود: آیا نزد ولی خدا آمدی تا از او راجع به این حدیث لا یدخل الجنه الا من عرف معرفتی پرسش کنی؟
کامل گفت: بلی سوگند به خدا چنین است.
امام فرمود: سوگند به خدا داخل‌شوندگان به بهشت بسیار اندک هستند و سوگند به خدا داخل بهشت نمی‌شود مگر کسانی که اهل حق - حقیه – نامیده می‌شوند.
کامل از امام (ع) پرسش کرد: حقیه چه کسانی هستند؟
حضرت فرمود: گروهی که به میانجی محبت به علی‌بن‌ابیطالب‌(ع) به‌حق او سوگند می‌خورند در حالی که ژرفای حقیقت و فضیلت او را درک نمی‌کنند؛ یعنی گروهی که اجمالاً به خدا و پیامبر خدا و ائمه(ع) شناخت دارند نه تفصیلاً (آنها که نمی‌توانند معرفتی بیش از این اندازه پیدا کنند در حالی که کوشش و تلاش خویش را کرده‌اند).
آنگاه امام فرمود: تو آمده‌ای تا از گفتار مفوضه پرسش کنی، آنها دروغ می‌گویند چرا که دل‌های ما مملو از مشیت و اراده خدای عزوجل است، پس هرچه را خدا بخواهد ما می‌خواهیم و خداوند می‌گوید «و ما تشاؤون الا ان‌یشاء‌الله ان الله کان علیماً حکیما» شما، اولیای خدا، نمی‌خواهید جز آنچه خدا می‌خواهد. به‌راستی که خداوند علیم و حکیم است. آنگاه حضرت به من گفت: چرا نشسته‌ای من به پرسش شما پاسخ گفتم. برخیز و برو. سپس برخاستم و رفتم.(2)
از این کلام رسای حضرت کاملاً روشن می‌شود که آنچه مفوضه در تفویض آفرینش به حضرت پیامبر، یا به امیرالمؤمنین (ع) نسبت می‌دهند، نسبتی ناروا و نادرست است و چنین گفتاری بر پایه آیات بسیار قرآنی و روایات مأثوره از ائمه معصومین(ع) باطل است.
ـــــــــــــــــــــــــــــ
1- مجمع‌البحرین، ص 332
2- الدهر- 30