پرسش:
جوامع و اقوام بر اساس آموزه‌های وحیانی، با چه عوامل و دلایلی به هلاکت می‌رسند؟
پاسخ:
در بخش نخست پاسخ به این سوال ضمن اشاره به سنت مرگ و حیات جوامع و اقوام بشری به سه عامل هلاکت و نابودی شامل: 1- ظلم و ستم 2- گناه جرم و فسق 3- انکار و تکذیب آیات الهی به نحو اجمال پرداختیم. اینک در ادامه دنباله مطلب را پی می‌گیریم.
4- غرور و مستي
غرور و مستي به‌خاطر زيادي نعمت نيز، يكي از عوامل نابودي و هلاكت اقوام به‌حساب آمده است. قرآن مجيد در اين ارتباط مي‌فرمايد: و چه بسا از شهرها و آبادي‌هايي را كه بر اثر فراواني نعمت، مست و مغرور شده بودند هلاك كرديم. اين خانه‌هاي آنها است [كه ويران شده] و بعد از آنان جز اندكي كسي در آنها سكونت نكرده؛ و ما وارث آنان بوديم(قصص/58). آيات ديگر در اين ارتباط عبارتند از: (طه/127و 128، انبياء/9، انعام/11، حجر/3و4، شعراء/151و152، آل‌عمران/137، مؤمن/81و82).
5- كفر به خداوند
كفر به خداوند يكي از عوامل هلاكت جوامع و اقوام به‌حساب آمده است. چنان‌كه قرآن کریم مي‌فرمايد: ولي كافران گرفتار غرور و اختلافند-  چه بسيار اقوامي كه پيش از آنها هلاك كرديم؛ و به هنگام نزول عذاب فرياد مي‌زدند [و كمك مي‌خواستند] ولي وقت نجات گذشته بود- آنها تعجب كردند كه پيامبر بيم‌دهنده‌اي از ميان آنان به سويشان آمده؛ و كافران گفتند: اين ساحر بسيار دروغگویي است(ص/2- 4). آيات ذيل نيز در اين ارتباط است: (زخرف/24و25، محمد/10).
خداوند متعال در سورة مباركه قمر نيز در آية 43 وقتي از كافر بودن عده‌اي سخن مي‌گويد در ادامه در آية 51 نيز از هلاكت آنها خبر مي‌دهد.
6- تكذيب انبيا و مبارزه با آنها
انبياي الهي براي دعوت انسانها به سوي حق آمده‌اند، ولي اينها وقتي اقوامشان را به سوي اهداف الهي دعوت مي‌كردند با مخالفت و تكذيب آنها مواجه مي‌شدند. خداوند اين مسئله را چنين بيان مي‌فرمايد: ثم ارسلنا رسلنا تترا كل ما جاء أمهًْ رسولها كذبوه فأتبعنا بعضهم بعضاً و جعلنَهم احاديث فبعداً لقوم لا يؤمنون، سپس رسولان خود را يكي پس از ديگري فرستاديم؛ هر زمان رسولي براي [هدايت] قومي‌ آمد، او را تكذيب مي‌كردند. ولي ما اين امتهاي سركش را يكي پس از ديگري هلاك نموديم و آنها را احاديثي قرار داديم (چنان محو شدند كه تنها نام وگفت‌و‌گويي ازآنان باقي‌ماند). دورباد [از رحمت خدا] قومي كه ايمان نمي‌آورند!(مؤمنون/44).
ديگر آيات در اين ارتباط عبارتند از: (شعراء/188 و 189، يوسف/109 و 110، يونس/73، نحل/36، زخرف/25 و محمد/13).
7-  مسخره كردن انبياي الهي و نسبت‌هاي ناروا به آنان
قرآن كريم يكي از عوامل نابود كنندة امتها را مسخره نمودن پيامبران الهي مي‌داند چنان‌كه مي‌فرمايد: افسوس بر اين بندگان كه هر رسولي براي هدايتشان آمد جز مسخره كردن او كاري نكردند. مگر نديد كه چه مردمي را پيش از آنها هلاك كرديم و ديگر به نزدشان باز نمي‌گردند(يس/30و31). به آيات ذيل نيز مراجعه شود: (زخرف/7و8، ذاريات/38).
ادامه دارد