آرش فهیم
اقتباس، یکی از مهم‌ترین ابزارهای خلق درام در سینما بوده است. آن چنان که بسیاری از فیلم‌های مطرح روز سینما در اروپا و آمریکا، اقتباسی هستند. با این حال در سینمای ما هنوز هم اقتباس جایگاه ضعیفی دارد.
«پل خواب» از معدود آثاری است که با اقتباس ساخته شده است. این فیلم به کارگردانی اکتای براهنی برداشتی است آزاد، از رمان مشهور «جنایات و مکافات» داستایوفسکی. رمانی که موضوع و اتفاقات آن برای همه اهالی هنر و ادبیات در همه جای جهان آشناست. فیلم‌های زیادی هم با الهام از این کتاب تولید شده است. بنابراین داستان و فراز و فرودهای کلی فیلم برای مخاطب آشناست. اما آنچه درباره این فیلم اقتباسی اهمیت دارد، نحوه بازنمایی ذهنیت کارگردان از داستان و چگونگی بومی سازی آن است. حداقل انتظار از کارگردان چنین فیلمی این است که داستان «جنایت و مکافات» را ایرانیزه و مطابق با جامعه امروز ایران بازآفرینی کند. این درحالی است که در فیلم «پل خواب» از ظرافت‌ها و عمق فلسفی «جنایت و مکافات» هیچ خبری نیست. ما با داستان یک مرد جوان روبه‌رو هستیم که به خاطر مشکلات اقتصادی و اعتیاد به شیشه، یک پیرزن متمول را به قتل می‌رساند و پول‌های او را می‌دزدد. واقعیت این است که به صرف نمایش دادن یک جوان معتاد و گرفتار در بحران اقتصادی نمی‌توان زمینه چنین قتل هولناکی را توجیه کرد! تعداد زیادی از جوانان در همه جای دنیا، هم معتاد به مواد مخدر هستند و هم گرفتار فقر و بی‌پولی. اما چه می‌شود که تنها برخی از آنها به جنایت و جرایم سنگین دست می‌زنند؟ فیلمی که با اقتباس از رمان «جنایت و مکافات» ساخته می‌شود باید بتواند به این پرسش پاسخ دهد. اما فیلم «پل خواب» از جواب دادن به این سوال، ناتوان است.
شخصیت قاتل در این فیلم، در زمان قتل، دارای تعادل روحی و روانی است. تا آنجا که حتی برای انجام قتل، دستکش به دستش می‌کند تا أثر انگشتی از او نماند. بعد هم با خونسردی پتک را بر سر زن بینوا می‌کوبد! این درحالی است که یک قاتل آماتور که برای اولین بار می‌خواهد یک انسان را بکشد، هیچ گاه نمی‌تواند با این همه خونسردی وارد یک خانه شود و صاحب خانه را با انجام محاسبات لازم به قتل برساند.
در ادامه نیز، هیچ مکافاتی برای جوان به وجود نمی‌آید. عملا فیلم با قتل پیرزن به پایان می‌رسد و بقیه ماجرا، حکم آب بندی به روایت را دارد.
با توجه به اینکه مخاطب نسبت به اتفاقات فیلم از قبل آگاهی دارد، باید لحظات مهم فیلم، مثل صحنه جنایت، با التهاب و اضطراب بیشتری ساخته و پرداخته می‌شد. اما صحنه قتل در این فیلم، به جای اینکه فرم دراماتیک یا واقع‌گرا داشته باشد، صرفا خشونت‌آمیز و مهوع است!
هر چند که نخستین فیلم اکتای براهنی، به شیوه‌ای استاندارد و شسته و رفته کارگردانی شده، اما یک أثر ادبی پر کشمکش و مملو از حرارت و فکر را تبدیل به یک فیلم کند و خواب‌آور کرده است.