با فیلمها و فیلمسازهای هشتمین جشنواره عمار
تاختن در قلب تکفیریها با سلاح دوربین
طی سالهای اخیر و با درگرفتن نبرد با داعش در عراق و سوریه، بخشی از فعالان رسانهای ما نیز درگیر این جنگ شدند. مستندسازها و خبرنگارهایی نیز در این معرکه به شهادت رسیدند که ازجمله آنها میتوان به شهید هادی باغبانی (مستندساز) و محسن خزائی(خبرنگار صداوسیما در حلب) اشاره کرد. جشنواره عمار، یکی از پایگاههای نمایش فیلمهای مستند درباره نبرد با داعش و تکفیری هاست. امسال هم بخش زیادی از فیلمهای هشتمین دوره جشنواره عمار را روایتهایی از این دست در برگرفته است. در این گزارش به سه نمونه از مهمترین فیلمهای جشنواره عمار با موضوع مقاومت در برابر تکفیریها در سه کشور مختلف پرداخته ایم.
تصویرروز
داعش به روایت یک کُرد سنّی
فیلمهایی که درباره داعش و جبهه مقاومت ساخته شدهاند عمدتا روایتهایی از جانب طرفداران این جبهه بوده است. اما راوی مستند «حرمان» یک کرد سنی است و نسبتش بین دو جبهه در ابتدای فیلم بیطرفی است. این مسئله، تأثیرگذاری این فیلم را بر معدود افرادی که به گروههای تکفیری تمایل دارند بالا برده است و شاید مخاطب اصلی فیلم هم همانها باشند.
مستند «حرمان» ماجرای دعوت از یک جوان کرد سنی ساکن در ایران به داعش است. جوانی که پسر عمویش به عضویت داعش درآمده و او را نیز ترغیب به عضویت در این گروهک میکند. اما این جوان نسبت به تبلیغات داعش تردید دارد، بنابراین تصمیم میگیرد به موصل، به قلب خلافت برود تا همه چیز را از نزدیک ببیند.
«حرمان» یک مستند ماجراجویانه و جستوجوگرانه است که سعی دارد ناگفتههایی را درباره داعش از زبان مردمی که تحت خلافت این جریان تکفیری بودند افشا کند. او در ادامه با نیروهای واکنش سریع در عراق همراه میشود. در این فیلم، تصاویری از طراحی عملیات و نبرد رو در روی این نیروها با داعش را میبینیم.
تصاویر جنگی فیلم تازگی ندارند و حرف و طرح جدیدی دیده نمیشود. اما آنچه در این فیلم برجسته است، نمایش نزدیکی و رفاقت شیعه و سنی است. به ویژه آن بخش از فیلم که با زن و شوهرهایی که یکی شیعه است و دیگری سنی مصاحبه میشود و آنها میگویند که اساسا اختلافی با هم ندارند و یک مرد سنی میتواند عاشق یک زن شیعه شود و با او ازدواج کند. و بعد میفهمیم که این گونه افراد در عراق کم نیستند و ماجرای رمان «رویای نیمه شب» که درباره عشق افسانهای دختر و پسری با اختلاف مذهبی است در عراق واقعیت دارد.
حمید عبدالله زاده، کارگردان مستند «حرمان» درباره این فیلم گفت: سعی کردم در واقع شرایط آزادسازی موصل را در این مستند به گونهای نشان دهم که صرفاً جنگی نباشد اما نیاز شخصیت من این بود که وارد فاز نظامی هم شوم برای اینکه نشان دهم مردم چه سرنوشت تلخی پیدا کردند.
وی بااشاره به همکاری خوب مردم موصل در ساخت مستند حرمان، بیان کرد: نیاز این داستان بود که تصاویری نظامی هم نشان دهیم و در آخر هم با مردمی مواجه میشویم که تفکرشان را عوض کرده اند؛ چرا که موصل به خاطر فتح قلوب مردمش در یک شب سقوط کرد.
این مستندساز جوان با بیان اینکه داعشیها فقط پرچم را زمین گذاشتند و بدون پرچم و لباس در عراق زندگی میکنند؛ اظهارداشت: آمریکاییها فضا را آماده کردند که این جنگ مذهبی ادامه داشته باشد.
عبداللهزاده در ادامه با بیان اینکه در حوادث منطقه باید کار رسانهای دقیقتری انجام میشد، ابراز کرد: این موضوع الان هم آتش
زیر خاکستر است که ممکن است در آینده ما را تهدید کند
و باید این دفعه به لحاظ اعتقادی کار کنیم.
افشای راز حلب
«راز حلب» هم عنوان مستند دیگری درباره جبهه مقاومت و نبرد با داعش است. این فیلم روایت حسن شمشادی، خبرنگار صداوسیما در سوریه است که به ماجرای عملیات آزادسازی حلب از سلطه داعش میپردازد. این مستند ابتدا با یک تاریخ نگاری درباره نسبت تکفیریها با حلب میپردازد. حتی مصطفی عقاد، کارگردان فیلمهایی چون «الرساله»(محمد رسولالله(ص)) و «عمر مختار، شیر صحرا» نیز در همین شهر به دست تکفیریها ترور شد. در ادامه نیز با مردم و کارشناسان و فرماندهان نظامی مصاحبه میشود. این مستند بیشتر در پی بازگویی حقایقی در حاشیه فتنه سوریه است. ازجمله حمایتهای غربیها از تروریست ها.
ناصر نادری که کارگردانی «راز حلب» را هم برعهدهدارد درباره این فیلم گفت: بخشی از تصویربرداری این مستند در «نبل» و «الزهراء» انجام شده و در این اثر به موضوع آزادسازی آنها هم پرداخته شده است؛ ما در مستند «راز حلب» اعلام کردهایم که رسانههای خارجی، اتفاقات شهرهای نبل و الزهرا را پوشش نمیدهند.
این مستندساز خاطرنشان کرد: ما در مسیر ساخت این مستند، برخوردی هم با خبرنگاران آمریکایی در حلب داشتیم اما آنها حاضر به مصاحبه با ما نشدند که این موضوع، بخشی از مستند است البته صحبت نکردن آنها با ما جزئی از سیاستشان است.
نادری افزود: همچنین تصاویری هم از مدافعان حرم ایرانی که به شهادت رسیدهاند، در این مستند آورده شده است.
وی در ادامه درباره مشکلات ساخت مستند «راز حلب» بیان کرد: شرایط ساخت این مستند در سوریه، بسیار سخت بود به صورتی که در مناطق نامناسب و جنگی حلب، شب را سپری میکردیم و این موضوع باعث شد تیم سه نفره ما مریض شوند. از آن مهمتر، حضور در فضای جنگی، موجب شده بود تا کار ما برای ساخت این مستند دشوارتر شود.
این مستندساز اضافه کرد:ساخت «راز حلب»، جوابی برای یاوهگویانی است که قصد ایجاد تفرقه و شبهه در ماجرای حضور مدافعان حرم در کشور سوریه و مقابله با تروریستهای داعش داشتند.
وی تصریح کرد: «راز حلب»، نخستین مستند جامع و کامل درباره حلب است که درکنار روایت سرگذشت این شهر در جنگ، آزادسازی آن را هم روایت میکند؛ البته تا امروز، شاهد تولید مستندهای متعددی درباره این شهر بودهایم اما اینکه مستندی به صورت جامع به وضعیت حلب بپردازد تا به حال ساخته نشده بود و «راز حلب» نخستین اثر از این دست مستندها محسوب میشود.
یک انقلابی در هند
مستند «ابوذرها نمیمیرند» نیز روایتی دیگر از مبارزه با وهابیت است. اما آنچه این فیلم را با سایر آثاری با این مضمون متفاوت کرده این است که این فیلم روایتگر مبارزه یک انقلابی با وهابیون در هند و پاکستان است. شهید سید محمد علی رحیمی، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در دهلی، قهرمان این مستند است. ما در این فیلم با همسر شهید رحیمی همراه میشویم. دیدن تصاویری متفاوت از آنچه در فیلمهای بالیوودی از هند دیده بودیم، یکی از جلوههای این مستند است. در این مستند میبینیم که یک انقلابی، تنها از راه فتح قلبها میتواند آرمانهای مقدس خود را پیش ببرد. درست مانند آنچه شهید رحیمی انجام داد و با عشق و تبلیغ نیکی و زیبایی و راه یافتن به دلهای مردم در محلهای تحت مأموریت خود، پیام حقیقی انقلاب اسلامی یعنی همان وحدت شیعه و سنی را ابلاغ میکرد. به همین دلیل هم سرانجام توسط ایادی تفرقه به شهادت رسید.
ناصر نادری کارگردان مستند «ابوذرها نمیمیرند» گفت: شهید سید محمد علی رحیمی که در سفارت جمهوری اسلامی ایران در کشورهای هندوستان و پاکستان فعالیت میکرد بعد از مدتی متوجه میشود که عربستان سعودی از مدتها پیش در کشورهای منطقه خصوصاً هند و پاکستان با صرف هزینههای گزاف و به طور مخفیانه و چراغ خاموش، اقدام به تبلیغ وهابیت و جذب برخی مردم به این فرقه ضاله میکرده است.
وی افزود: شهید رحیمی در آن سالها به تنهایی و با دستان خالی شروع به مبارزه علیه این وضعیت میکند و از راههایی مانند اقدامات وحدت آفرین سعی میکند بین مردمی که از مذاهب مختلف در کنار هم زندگی میکنند، انس و الفت به وجود آورد و با ترویج زبان فارسی در مقابل نفوذ وهابیت در منطقهایستادگی کند.