تقویت کوچک‌ترین واحد جامعه اسلامی با سیاست‌های کلی تحکیم خانواده(بخش پایانی)
توسعه خانواده ایرانی به سبک زندگی اسلامی
گالیا توانگر
ایجاد جامعه‌ای خانواده‌محور و تقویت و تحکیم خانواده و کارکردهای اصلی آن بر‌پایه الگوی اسلامی خانواده به‌عنوان مرکز نشو و نما و تربیت اسلامی فرزند و کانون آرامش‌بخش.
برجسته کردن کارکردهای ارتباط خانواده و مسجد برای حفظ و ارتقاء هویت اسلامی و ملی و صیانت از خانواده و جامعه.
ایجاد نهضت فراگیر ملی برای ترویج و تسهیل ازدواج موفق و آسان برای همه دختران و پسران و افراد در سنین مناسب ازدواج و تشکیل خانواده و نفی تجرد در جامعه با وضع سیاست‌های اجرایی و قوانین و مقررات تشویقی و حمایتی و فرهنگ‌سازی و ارزش‌گذاری به تشکیل خانواده متعالی بر اساس سنت الهی.
آنچه در بالا خواندید پاره‌ای از بندهای سیاست‌های کلی خانواده است که مقام معظم رهبری در اجرای بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی سیاست‌های کلی «خانواده» را در تاریخ 12 شهریور 95 به قوای سه‌گانه و تشخیص مصلحت نظام ابلاغ فرمودند.
در جوامع امروزی ما، نقش پدر و مادر به دلیل گسترش و ارتباطات و جهانی شدن، نقش قدیمی خانواده در تربیت و هدایت فرزندان کاهش یافته است. به راستی چرا بعضی از پدر ومادرها با فرزندان بیگانه شده‌اند؟ چرا نسبت به حقوق هم بی‌تفاوتند؟ چرا در بعضی از خانواده‌ها، کلمات مهرآمیز جای خود را به پرخاشگری و بی‌پروایی داده است؟ به نظر می‌رسد مشکل بزرگ انسان امروز، فراموشی و غفلت از کارکردهای خانواده در حیطه‌های مختلف و نقش‌آفرینی آن است. زندگی ماشینی، فرصت فکر کردن را از آدمی گرفته و سبب تغییر هویت او شده است. او از یاد برده که خانواده، در همه ابعاد زیستی، روحی، تربیتی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ایفای نقش می‌کند. جوان امروزی به محبت و درک شدن توسط والدین بیش از خوراک و پوشاک احتیاج دارد. در جامعه امروز، خانواده به عنوان رکن اصلی جامعه و مهم‌ترین واحد یک جامعه، با تهدیدات متعددی رو به رو است؛ تهدیداتی که در صورت غفلت و عدم هوشیاری، ضربات جبران‌ناپذیری را بر پیکر خانواده‌ها وارد خواهد کرد، نقش خانواده در وجود و شخصیت افراد و رابطه آنها با جامعه و عصر تکنولوژی و ارتباطات، بسیار زیاد و البته حساس می‌باشد.
ازدواج و زندگی به سبک اسلامی
- ناهار خانه پدرش بودیم. همه دور تا دور سفره نشسته بودند و مشغول غذا خوردن. رفتم تا از آشپزخانه چیزی برای سفره بیاورم. چند دقیقه طول کشید. تا برگشتم نگاه کردم دیدم آقا مهدی (شهید زین‌الدین) دست به غذا نزده تا من برگردم و با هم شروع کنیم. این قدر کارش برایم زیبا بود که تا الان در ذهنم مانده است. (همسر شهید مهدی زین‌الدین)
-یک شب بارانی بود. فرداش حمید امتحان داشت. رفتم حیاط و شروع کردم به شستن لباس‌ها. همین طور که داشتم لباس می‌شستم دیدم حمید آمده وپشت سرم ایستاده است. گفتم: «اینجا چیکار می‌کنی؟ مگه فردا امتحان نداری؟» دو زانو کنار حوض نشست و دست‌های یخ زده‌ام را ازتشت بیرون آورد و گفت: «ازت خجالت می‌کشم. من نتونستم آن زندگی که در شأن تو باشد، برایت فراهم کنم. دختری که در خانه باباش با ماشین لباسشویی لباس می‌شسته، حالا نباید تو این هوای سرد مجبور باشه ...».حرفش را قطع کردم و گفتم: «من مجبور نیستم .با علاقه این کار را انجام می‌دهم.همین قدر که درک می‌کنی، می‌فهمی، قدر شناس هستی برایم کافیه.» (همسرشهید سید عبدالحمید قاضی میر سعید).
در تاریخ اسلام و انقلاب ده‌ها نمونه الگوی روشن وزنده از ازدواج و زندگی به سبک اسلامی وجود دارد که تاسی به هر کدام می‌تواند تعالی بخش خانواده اسلامی و ایرانی باشد. آیا ما به عنوان یک شیعه و معتقد به جهادگری در مسیر حق توانسته‌ایم جهادگری در احیای سبک زندگی اسلامی را سرلوحه اهداف و برنامه‌های خود و خانواده‌مان قرار دهیم؟
آیا خانه ما محل تبلور مهدویت است؟
اسلام آیین الهی و مقدسی است که برای خانواده اهمیت فراوان قائل است و آن را سنگ بنای مهم حیات اجتماعی می‌شناسد. وحدت جامعه را از وحدت زوجین و وحدت اعضا خانواده می‌شناسد وعلایق انسانی موجود در خانواده را قابل گسترش و نشر در جامعه به حساب می‌آورد. اسلام معتقد است برای اینکه جامعه‌ها تحت ضابطه در آیند، چاره‌ای جز این نیست که نخست خانواده تحت ضابطه درآید وهر گونه نظم و سازندگی باید از خانواده آغاز گردد، دامنه سازندگی و گسترش آن به جامعه کشانده شود وحیات اجتماعی نظم و ضابطه پیدا کند.
حجت‌الاسلام مهدی زاهدی یک کارشناس مسائل تربیتی و خانواده می‌گوید: «باید همواره از خود بپرسیم که به عنوان یک شیعه و معتقد به ظهور حضرت مهدی (عج ) تا چه حد توانسته‌ایم سبک زندگی اسلامی و مهدوی را در خانه خود پیاده کرده و ساده زیستی در خانه به همراه نقش تربیتی پررنگ خانواده را احیا کنیم؟ یک خانواده اسلامی از بنیان بر پایه اهدافی فرا مادی، اخلاقی و تربیتی بنا نهاده می‌شود.اینطور نیست که ازدواجی پر تجمل و به دور از معیارهای اسلامی را برگزیده، انتظار داشته باشیم در این ظرف اندیشه‌ها و اهداف متعالی تبلور یابند.باید از اساس ساده زیستی و زندگی به سبک آموزه‌های اسلامی را انتخاب و در پیش گرفت.»
وی در تبیین کارکردهای تربیتی و انسان‌سازی خانواده در جامعه اسلامی برایمان توضیح می‌دهد: «اسلام خانواده را کانون اخلاقی جامعه می‌داند. نوع تربیت و ارتباطات موجود در خانواده موجد وحدت و منش اجتماعی است. صفات اجتماعی کودک برخاسته از خانواده است. اسلام خواستار نسلی است سالم، پاک و عفیف و موجد افتخار برای جامعه انسانی است. چنین نسلی جز در دامن خانواده سالم نمی‌تواند تربیت شود. وظیفه‌ای که خانواده در قبال تربیت فرد دارد و نقش مهمی که در این زمینه ایفا می‌کند در واقع به وظیفه او در قبال تربیت جامعه پیوند می‌خورد. براین اساس اسلام با مد نظر قرار دادن تأثیرات خانواده در تربیت فرزندان، سلامت اجتماع را در گرو خانواده سالم می‌داند. خانواده علاوه بر رشد وشکوفایی فرزندان، تربیت سالمی را که همسران از یکدیگر دریافت می‌دارند را نیز از نظر دور نگه نمی‌دارد. خانواده سالم چارچوب امنی برای همسر و فرزندان آنهاست. این چارچوب گسترش یافته چارچوب امن جامعه را فراهم می‌سازد.»
آمار ازدواج نیاز به یک تکانه دارد
علی اکبر محزون مدیر کل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت، همان مرد نام‌آشنای آمارو ارقام بسیاری از گفت‌و‌گوهای مطبوعاتی درباره آمار ازدواج، طلاق و ولادت است.این روزها دوست ندارد درباره آمار طلاق رقم جدیدی را اعلام کند. پیشتر در مصاحبه‌ای گفته بود: «به اندازه کافی در مورد آمار طلاق صحبت شده و صرف اعلام این آمار چه دردی را می‌تواند دوا کند؟»
وی با استناد به آمار موجود از چهار ماهه ابتدایی سال 95 برایمان توضیح می‌دهد: «در کل کشور ۹۸۲ هزار و ۲۳۴ واقعه ازدواج به ثبت رسیده که نسبت به همین مدت در سال گذشته ۲/۲ درصد کاهش داشته است. بر اساس آمارهای به ثبت رسیده در هر شبانه روز یک هزار و ۸۹۵ مورد و در هر ساعت نیز ۷۲ مورد ازدواج ثبت شده است.»
محزون در مورد استان‌هایی که بیشترین تعداد ازدواج‌های ثبت شده را داشته اند، می گوید: «به ترتیب استان‌های تهران با ۳۲ هزار و ۳۹ واقعه، خراسان رضوی با ۱۹ هزار و ۷۳۵ مورد، خوزستان با۱۷ هزار و ۲۲۷ واقعه، فارس با ۱۴ هزار و ۲۶۰ واقعه و اصفهان با ۱۲ هزار و ۵۵۳ واقعه ازدواج دارای بیشترین آمار ازدواج به ثبت رسیده بودند.»
وی همچنین به کمترین آمار ازدواج ثبت شده در استان‌ها نیز اشاره کرده و می‌افزاید: «استان‌های سمنان با یک هزار و ۴۲۸ واقعه، ایلام بایک هزار و ۹۸۸ واقعه، خراسان جنوبی با دو هزار و ۸۱۸ واقعه، کهگیلویه و بویراحمد ۲ هزار و ۸۲۲ واقعه و استان یزد نیز با سه هزار و ۳۹ واقعه ازدواج کمترین آمار ازدواج را به خود اختصاص داده‌اند.»
علت اصلی تاخیر در ازدواج
باورها و نگرش‌های فرد است
دکتر ناصر صبحی قراملکی مدیرکل دفتر برنامه ریزی ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان بی‌رغبتی در ازدواج را با تاخیردر آن مرتبط می‌داند و می‌گوید: «برای مسئولین بسیار مهم است که بدانند آیا جوان‌ها نسبت به گذشته به ازدواج بی‌رغبت شده‌اند یا خیر؟ و در صورت مثبت بودن جواب، چه مقدار و این مقدار از لحاظ علمی معنادار است یا خیر؟متخصصان امر ازدواج در این زمینه شواهدی در اختیار دارند که نشان می‌دهد رغبت و بی‌رغبتی در بین جوان‌ها وجود دارد هرچند که بیشتر جوان‌ها تمایل به ازدواج و تشکیل خانواده دارند، اما متأسفانه ملزومات و شرایط لازم برای این کار را ندارند.»
وی با اشاره به اینکه این مسئله نیاز به آسیب شناسی دارد اضافه می‌کند: «مهم‌ترین موضوع این است که برای تشکیل خانواده آمادگی‌های قبل از ازدواج ضروری است. آمادگی‌هایی که باید با انواع بلوغ از جمله بلوغ فکری، بلوغ عقلی، بلوغ عاطفی، بلوغ فیزیولوژیکی و بلوغ اقتصادی همراه باشد. بسیاری از محققین و افرادی که موضوع ازدواج را مورد تحقیق و پژوهش قرار می‌دهند مسائل و مشکلات اقتصادی را از دلایل اصلی کاهش ازدواج در کشور اعلام می‌کنند، اما من معتقدم علت اصلی در نظام باورها و نگرش‌های فرد به آن مسئله است.»
اهمیت تحکیم خانواده
کمتر از تشکیل آن نیست
اصل قضیه بعد از ازدواج شروع می‌شود، بنابراین مهم‌تر از تشکیل خانواده، تحکیم خانواده است.درست بعد از ازدواج به فکر بقا و حفظ آن می‌افتید. اما چگونه؟
دکترصبحی قراملکی مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «مهارت‌ها انواع مختلفی دارد که می‌توانیم به مهارت مدیریت روابط خانواده، فرزندپروری و مهارت‌های مربوط به اقتصاد خانواده اشاره کنیم که در صورت کسب آن می‌توانیم تحکیم و تعالی خانواده را تضمین کنیم. همه پژوهش‌ها چه در داخل کشور و چه در خارج از کشور نشان می‌دهد که آموزش‌های قبل از ازدواج تاثیر زیادی در میزان سلامت خانواده، تحکیم و تعالی خانواده، رضایت زناشویی و میزان احساس خوشبختی دارد و کیفیت زندگی در این خانواده‌ها از سطح بالایی برخوردار است، اما در نقطه مقابل این گروه، کسانی که از این آموزش‌ها بی‌بهره هستند دچار تنش و مشکل در زندگی شده‌اند و اختلاف و طلاق حاصل زندگی مشترکشان شده است.
واقعیت این است که نرخ ازدواج کاهش یافته است و برای حل این بحران که جوانان جامعه را درگیر کرده است پژوهش علمی و ملی به همراه برنامه‌ریزی اساسی راهکاری است که می‌تواند نتیجه مطلوبی داشته باشد.»