آداب و رسوم یزدی‌ها در ماه مبارک رمضان
یزد با توجه به پیشینه تاریخی‌اش، اصیل‌ترین آداب و رسوم محلی را بویژه در ماه مبارک رمضان دارد به‌گونه‌ای که این مناسبت‌ها جزء جدایی ناپذیر زندگی آنها شده است.
در گذشته، در ماه رمضان ستاره‌های روشن و نورانی، نقش موذن را برای یزدی‌ها ایفا می‌کردند و به طور مثال حرکت ستاره پرویز، نشانه هنگامه سحر بوده است.
در سال‌هایی که مردم از ستاره‌بینی فاصله گرفتند خادمان مساجد یکی، 2 ساعت به سحر مانده چراغ‌هایی را روشن می‌کردند و در نقاط مرتفع شهر و گلدسته مسجدها می‌گذاشتند تا مردم با دیدن نور چراغ به نزدیک شدن سحر پی ببرند و وقت اذان، چراغ‌ها را خاموش می‌کردند تا مردم بدانند باید سفره سحری را ببندند و نماز صبح را به جا آورند.
یکی از مشهورترین چراغ‌ها، «چراغ ملاکاظم» خادم مسجد جامع کبیر یزد بود. خواندن روضه قنبر از دیگر رسوم مردم یزد است که از شب نوزدهم تا شب بیست‌وهفتم ماه مبارک رمضان خوانده می‌شده است.
این روضه بیشتر مخصوص زنان است که با نذری دادن و طلب حاجت در این چند روز در خانه‌ها برگزار می‌شود و به عنوان نماد ضربت خوردن مولای متقیان حضرت علی(ع) است.
در مراسم روضه قنبر، 2 شخصیت دیگر نیز حضور دارند که یکی نقش حضرت زینب(س) را با لباس بلند و مشکی و شخصیت دیگر نقش ام‌کلثوم(س) را بازی می‌کرد و بین حاضران در گروه، صحبت‌هایی در قالب شعر رد و بدل و اشعار حزن‌آلود نیز خوانده می‌شد.
اکنون هم این مراسم کم و بیش در یزد برگزار می‌شود و احترام خاصی بین مردم دارد.
آیین کیسه‌دوزی و لباس مراد هم یکی دیگر از آداب سنتی مردم یزد است. در شب 24 ماه رمضان در میان نماز ظهر و عصر پارچه‌ای را به نیت شفا برای بیمار تهیه می‌کنند و آن را برش می‌دهند تا کار دوخت روی آن انجام شود.
غذاهای سحری و افطاری
غذای اغنیا، اربابان و ثروتمندان را در طول ماه رمضان گوشت، کشک و روغن گوسفند، برنج و دیگر غذاهای مقوی تشکیل می داد، اما بیشتر مردم «اشکنه تخم‌مرغ» را با مرزنجوش، فلفل، پیاز و در صورت امکان روغن گاو یا گوسفند و در غیر این صورت با یکی از روغن‌های ارزانتر می‌پختند، به طوری که مقداری آب داشته باشد تا نان خود را در آن «تلیت» کنند.
شیر گاو یا گوسفند را بیشتر برای سحری استفاده می‌کردند و در صورتی که ماه مبارک مقارن با زمستان بود، «آش تکی» یا شلغم پخته، غذای افطاری مردم را تشکیل می‌داد.
شب بیست و هفتم که شب قصاص ابن ملجم است، مردم در این شب به جشن و سرور می‌پردازند و اگر مراسم خواستگاری، بله‌برون، عقد و عروسی دارند در این شب برگزار می‌کنند و همچنین تازه دامادها در این شب به نوعروسان خود هدیه می‌دهند که به هدیه بیست و هفتمی معروف است.
در این شب، مردان خضاب و زنان حنا می‌بندند و لباس نو به تن می‌کنند و به منزل فامیل و اقوام می‌روند و بعد از افطار نیز غذاهای یزدی مانند شولی یا کله‌پاچه می‌خورند.
یکی دیگر از مراسم لعنت‌فرستادن بر ابن ملجم خواندن دعای «نادعلیا مظهر اعجائب، است.
مولودی خوانی، دایره زنی و دوختن پیراهن مراد از دیگر آیین‌های معروف یزدی‌ها در روز 27 ماه رمضان است. این مراسم به این شکل است که اگر کسی مریض بود یا دختر دم‌بختی داشت، از هفت نفر که اسامی حضرت زهرا(س) یا ائمه را داشتند پول می‌گرفت و با آن پارچه می‌خرید و در روز 27 ماه رمضان در مسجد آن را می‌دوخت تا آن را به تن فرد مورد نظر کنند.
این رسم بیشتر در مسجد «امیرچخماق» یزد که سنگی را به نام «مراد» در خود دارد انجام می‌شود، اما در سایر مساجد نیز مرسوم است.
در گذشته گروهی به نام قاشق‌زن یا کمچلی‌زن که اغلب جوانان و نوجوانان بودند به در هفت‌خانه می‌رفتند و اشعاری می‌خواندند و صاحبخانه مقداری مواد خوراکی به آنها می‌داد که گروه آن را بین خود تقسیم می‌کردند و اگر فردی مریض بود به او می‌دادند.
عده‌ای اعتقاد دارند این کار باعث برآوردن حاجات و همدردی با یتیمان کوفه و همدلی با مولا علی(ع) است.
مراسم شب و روز
عید فطر
نظافت منازل، خرید لباس نو، تهیه شیرینی و میوه‌های تازه فصل و برنامه‌ریزی برای دید و بازدید دراین روز از جمله مقدمات برای حلول عید سعید فطر و بزرگداشت آن در بین مردمان مومن این استان است.
طبخ آش معروف به حضرت ابوالفضل العباس(ع) و توزیع آن در صبحگاه عید بین مردم از دیگر آداب و رسوم قدیمی این روزدر بین یزدی‌هاست.