آرامش ثمره دوری از کینه(خوان حکمت)
اين ماه رجب و شعبان براي آن است كه انسان در مسئله ضيافت پروردگار جزء مهمانهاي خوانده شده ذات اقدس الهي باشد كه آن، ضيف خود را در نهايت اكرام پذيرايي ميكند.
اين دعاها براي آن است كه مضايفه باشد نه تنها ضيف يك جانبه، ضيف يك جانبه اين است كه انسان به وسيله حج يا عمره و مانند آن به سرزمين وحي ميرود. آنجا كه رفت جزء ضيوف الرحمان است، يا بدون مقدمات ماه رجب و شعبان وارد ماه مبارك رمضان ميشود جزء ضيوف الرحمان است، در ماه مبارك رمضان از لحاظ زمان، مهمان خدا است، در سرزمين وحي از نظر مكان ،مهمان خدا است اما به ما گفتند كه شما هم مهماني بدهيد، مضايفه بهتر از ضيف يك جانبه است، شما هم خدا را مهمان كنيد.
مهمان شدن خداوند در نزد بندگان
وقتي ميگويند شما خدا را مهمان كنيد ما در فصل سوم سخن خواهيم گفت نه در فصل اول، نه در فصل دوم. فصل اول منطقه ممنوعه است فصل دوم منطقه ممنوعه است كه كسي به آنجا راه ندارد، فصل اول هويت مطلقه ذات اقدس الهي است كه كسي به مقام ذات راه ندارد، نه مهمان او ميشود نه او مهمان كسي است. فصل دوم كه اكتناه صفات ذاتي است كه عين ذات است، آنجا هم نه مهمان كسي ميشود، نه كسي مهمان او ميشود. فصل سوم مقام وجه الله است و فيض الله است كه تمام بحثهاي عرفاني در همين فصل سوم است. فيض خدا، رحمت مطلقه خدا، وجه الله و امثال ذلك.
پس ما با وجه الله كار داريم و چون وجه الله، فيض خدا در حوزه امكان هست، هم ما ميتوانيم مهمان او باشيم كه البته وجهالله به الله متكي است، هم وجه الله مهمان ما باشد. اين مضايفه بركات فراواني دارد. بيان نوراني امام سجاد(ع) هم در صحيفه اين است كه او «دان في علوه و عال في دنوه» او در عين حال كه در ربّالعرش است ؛ (اسْتَوي عَلَي الْعَرْشِ الرَّحْمنُ) بر او صادق است. (هو مَعَكُمْ أَيْنَ ما كُنْتُمْ) هم هست. در عين حال كه عالی است داني است، در عين حال كه داني است عالي است بلاتجافي. پس ما میتوانیم مهمان خدا باشيم طبق اين رواياتي كه در حال حج عمره يا در حال ماه مبارك رمضان حاجيان و معتمران يا صائمان را جزء ضيوف الرحمان ميدانند.
اما خدا مهمان ما باشد يعني چه ؟ما چه داريم كه او را مهمان كنيم يك؛ و چه وقت او مهمان ما ميشود دو؛ اين در حديث قدسي آمده است: «انا عند المنكسرة قلوبهم» يعني خداي سبحان مهمان دلهاي شكسته است و آن انكسار را ،آن فقر را ،آن خضوع را، آن خشوع را آن بندگي خالص را خدا ميپذيرد. اين «انا عند المنكسرة قلوبهم» جزء مصاديق مهمان شدن خدا نسبت به دلها است. آن (وَ هُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ ما كُنْتُمْ) كه در سوره (مباركه) «حديد» است مال همه است، خدا با همه است، به وجود مبارك موسي و هارون (سلام الله عليهما) فرمود؛ شما برويد با فرعون سخن كنيد :(إِنَّني مَعَكُما أَسْمَعُ وَ أَري) من با موسي هستم، هم با هارون هستم، هم با فرعون. اما اينكه فرمود «انا عند المنكسرة قلوبهم» به وصف رحيميت است، به وصف عفو بودن است، به وصف ستار و غفار بودن است، به وصف رئوف و عطوف بودن است. با اين وصف، مهمان آدم ميشود. اين دعاهاي ماه رجب و شعبان براي آن است كه انسان را هم شايسته كند كه مهمان خدا بشود ،هم شايسته كند كه مهماندار خدا بشود. در اين معامله سود كلاً مال انسان است.
دوری از کینه ؛ مایه آرامش
دنيا جز وسوسه و دسيسه و لهو و لعب و غوغا چيز ديگری نيست. اگر كسي بخواهد در اين دنيا آرام باشد بايد به وسيله همين بركات آرام باشد و اين بركات، انسان را آرام ميكند. در بعضي از روايات دارد كه اين مردان الهي كه در دنيا هستند گويا اصلاً اهل دنيا نيستند چرا؟ براي اينكه برابر سوره (مباركه) «حشر» اينها طوري زندگي ميكنند كه بهشتيها زندگي ميكنند، بهشتيها چطور زندگي ميكنند؟ در قرآن درباره بهشتيها فرمود: (وَ نَزَعْنا ما في صُدُورِهِمْ مِنْ غِلِّ) بهشتيها نه بيراهه ميروند نه راه كسي را ميبندند، راحت راحتند. مردان الهي برابر آيات سوره( مباركه) حشر همين را از خدا ميخواهند ميگويند (لا تَجْعَلْ في قُلُوبِنا غِلاًّ لِلَّذينَ آمَنُوا رَبَّنا) آدم ،كينه كسي را ندارد، وقتي كينه كسي را نداشت راحت راحت زندگي ميكند. بالأخره يك كسي که بيراهه ميرود، آدم او را به خداي خودش واگذار ميكند، آنوقت چه جايي است كه ما اين غده را اينجا جا بدهيم بله فلان كس آدم بدي است بسيار خوب، بد است كينه آنها را به عنوان تبرّي، دردرون دارد در صورتي كه كافر باشند؛ اين تبرّي آسيبي به آدم نميرساند، اما كينه برادر مسلمان يك غده است.
در دعاهايي كه مؤمنان برابر آيات سوره «حشر» دارند به خدا عرض ميكنند كه پروردگارا (لا تَجْعَلْ في قُلُوبِنا غِلاًّ لِلَّذينَ آمَنُوا رَبَّنا) و راحت راحت زندگي ميكنند، در این صورت جامعه ميشود جامعه متحد، خير يكديگر را میخواهند، دعا نسبت به يكديگر میكنند، اگر كسي مشكلي داشت اين با دعا مشكل را حل ميكند نه با كينه، که هم مشكل خودش را اضافه كند، هم مشكل او را ،چنين جامعهاي ميشود جامعه امام زمان ،چنين جامعهاي ميشود جامعه علوي، چنين جامعهای عقلاني ميشود. در روايات هست كه وقتي حضرت(ع) ظهور ميكند عقل مردم كامل ميشود «وضع الله يده علي رئوس العباد»، به بركت خود حضرت، ذات اقدس الله دست حضرت را يا دست بي دستي خودش را روي سر مردم آن جامعه ميكشد و عقل مردم ميآيد بالا، الآن ما كه در ايران هفتاد ميليون به سر ميبريم يك صدم مردم دنيائيم، الان در دنيا هفت ميليارد بشر زندگي ميكند ما يك صدم هستيم تازه همه ما صالح بشويم يك صدم هستیم، مگر با يك صدم جهان اصلاح ميشود؟
الان آنچه كه جهان را ميتواند منتظر ظهور حضرت كند عقلاني بودن مردم است كه عقل مردم كه كامل شد در چنين فضايي 313 صحابي و شاگرد مثل امام براي حضرت(ع) فراهم ميشود و عاقل شدن جامعه، اصلاح شدن چنين جامعهاي دشوار نيست.
بيانات حضرت آيت الله جوادي آملي (دامت بركاته)
در جلسه درس اخلاق با حضورجمعی از طلاب و اقشار مختلف مردم ؛ قم ـ تیرماه 1390
خوان حکمت روزهای یک شنبه منتشر می شود.