یافتههای جدید
درباره دلیل انقراض نئاندرتالها
نئاندرتالها یکی از گونههای قدیمی بشر بودند که حدود 35 تا 24 هزار سال قبل منقرض شدند. محل سکونت این انسانها از اروپای شرقی تا آسیای مرکزی و همچنین در حدود شمالی از منطقهای که اکنون کشور بلژیک قرار دارد تا دریای مدیترانه و آسیای غربی را شامل میشده است.
جمعیتهایی از انسان های مدرن (هموساپینس) در همان زمان در آسیای شرقی و آفریقا زندگی میکردند. دور هستی همزمان نئاندرتالها براساس تحقیقات مختلف بین 500 تا 5 هزار سال برآورد میشود.
به عبارت دیگر، نئاندرتالها، نزدیکترین نوع انسان به انسان خردمند امروزی بودند. تحقیقات اخیر محققان نشان داده است که تقریبا در دیانای تمامی انسانها، درصدی از ژن نئاندرتالها وجود دارد. هر دو نوع نهتنها قسما در کنار هم میزیستهاند، بلکه آمیزش جنسی هم تا حدودی بینشان برقرار بوده است. تاکنون دلیل انقراض نئاندرتالها نابودی آنها به دست انسانهای مدرن یا ناتوانی آنها در برابر موج بیسابقهای از سرما عنوان شده که امکان دسترسی آنها به مواد غذایی را محدود کرد.
یک تحقیق جدید اما در پی پاسخ به این پرسش بوده که چرا از حاصل آمیزش نئاندرتالها و انسانهای مدرن، که میتوانست مانعی برای انقراض کامل نئاندرتالها شود، اثری نمانده است.
یک گروه تحقیق در دانشگاه استانفورد آمریکا در تحقیقی به این نتیجه رسیده است که اشکال به برخی از ژنهای آنها مربوط بوده است.
بنا بر نتیجه تحقیق گروه یادشده که در نشریه علمی
American Journal of Human Genetics منتشر شده، احتمالا خصوصیات ژنتیکی نهفته در برخی کروموزومهای مردهای نئاندرتال نوعی واکنش دفاعی را در زن مدرن موجب می شده که نتیجه آن نوزادی معلول با شانس کم برای ادامه زندگی یا سترون در تولید مثل بوده است.
با این همه، درآمیزی گهگاهی نئاندرتال و انسانهای مدرن ردپای خود را در مختصات ژنتیکی انسان مدرن برجا گذاشته است. انسانهای با رگ و ریشههای غیرآفریقایی همچنان دارای یک تا چهاردرصد دیانای نئاندرتالها هستند. هر انسان دارای 46 کروموزوم است که دو تای آنها کروموزمهای جنسی هستند. در حالی که زنان مدرن (هموساپینس) دارای دو کروموزوم جنسی ایکس هستند، مردان مدرن یک کروموزم ایکس دارند و یک کروموزوم ایگرگ.کروموزم در مفهوم عام آن به بستههایی از مواد ژنتیکی گفته میشود که از پروتئین و دیانای تشکیل و در هسته سلولهای بدن ذخیره شدهاند.
گروه تحقیق دانشگاه استانفورد در جریان تحقیق خود به بررسی جامع کروموزوم ایگرگ یک مرد نئاندرتال پرداخته است. این مرد 49 هزار سال پیش در اسپانیا میزیسته است. تاکنون دیانای کروموزوم جنسی نئاندرتالهای مرد در انسان مدرن دیده نشده است.
آخرین زیست همزمان و مشترک نئاندرتالها و انسان های مدرن به 590 هزار سال پیش برمیگردد و در این دوره به دلیل اشکال یادشده نسل مشترکی از آنها پا نگرفته است. از آن پس در دوره زیست جداگانه آنها که زمانی دراز هم به طول کشیده، ظاهرا تغییراتی در کروموزم ایگرگ نئاندرتالها به وقوع پیوسته است، به گونهای که در دیدار و آمیزش بعدی و محدود آنها اخلافی معدود و قادر به ادامه حیات و توانا به تولیدمثل پا گرفته است. به گفته کاستیلو، همین امر زمینهای برای کار تحقیقاتی به منظور پی بردن به تاثیرات جهشها بر روی تولیدمثل شده است.
اخیرا نتیجه تحقیق یک گروه علمی در موسسه تحقیقاتی ماکس پلانک آلمان در نشریه نیچر منتشر شده که بر اساس آن نهتنها نئاندرتالها اثری از ژنهای خود در ژنهای انسان معاصر باقی گذاشتهاند، بلکه برعکسش هم صادق است. درجدول ژنتیک یک نئاندرتال که اخیرا فسیل آن در منطقه آسیای مرکزی پیدا شد، محققان اثری از ژنهای انسان مدرن یافتند.
بر مبنای سن استخوانهای یادشده و خصوصیات ژنتیکی آنها محققان به این نتیجه رسیدهاند که نئاندرتالها و انسانهای مدرن تا صدهزارسال پیش آمیزشی گهگاهی داشتهاند و تولید مثل هم کردهاند.