تاریخ شهادت فاطمه(س)(پرسش و پاسخ)
پرسش:
درباره تاریخ دقیق شهادت حضرت زهرا(س) چرا میان مورخین و کتب حدیثی اختلاف وجود دارد، لطفا دلایل آن را توضیح دهید؟
پاسخ:
زمان شهادت و وفات حضرت زهرا(س) همانند مکان دفن ايشان از مجهولات تاريخي است که نشانه اوج مظلوميت آن حضرت است.
عواملي چند ممکن است منشأ اين اختلاف باشد؛ از جمله:
1. نقل حوادث تاريخي در آن دوران همانند امروز نبوده که به صورت نوشته و کتاب در آيد و به نسل هاي بعدي منتقل شود، بلکه انتقال رويدادهاي تاريخي بطور عمده شفاهي بود و از خاطر و ذهن افرادي به اذهان ديگران منتقل مي‌شد. کسي نمي تواند ادعا کند که همه اين ناقلان از اشتباه مصون بودند.
2. از سوي ديگر در آن روزها مسلمانان سرگرم جنگ بودند، در چنين شرايطي کمتر دغدغه داشتند که حوادث تاريخي را بطور دقيق ثبت نمايند.( شهيدي، سيد جعفر، زندگاني فاطمه زهرا (س)، ص155)
3. اختلاف و دسته بندي هاي سياسي که پس از رحلت رسول خدا(ص) پديد آمد و کساني که روي کار آمدند و قدرت را در دست گرفتند، تا آنجا که توان داشتند، تاريخ حادثه‌ها را دست کاري کرده‌اند. (همان، ص155)
پراکندگي گفتار تاريخ نگاران در اين موضوع گواهي روشن بر تحريف عمدي آنان در تاريخ شهادت حضرت زهرا(س) است.
در رابطه با زمان شهادت حضرت زهرا(س) روايات متفاوتي نقل شده است که برخي از اين روايات بي سند و مرفوع است و در نتيجه از اعتبار کافي برخوردار نمي باشند و برخي روايات نيز مدت زندگي حضرت زهرا(س) را پس از رحلت پدر گرامي اش دو يا شش و يا هشت ماه بيان کرده‌اند، چون اين دسته از روايات نيز سند درستي ندارند و يا از امام معصوم نقل نشده‌اند نمي تواند معتبر و قابل توجه باشند.
در مورد تعداد روزهایی که حضرت صدیقه طاهره(س) پس از رحلت پدر بزرگوارشان در قید حیات بوده‌اند در میان کتاب‌های حدیثی و تاریخی چند نظر وجود دارد. بعضی این زمان را چهل روز و کسانی این مدت را شش ماه ذکر کرده‌اند.
مرحوم ابوالفرج اصفهانی در کتاب مقاتل الطالبین ص 59 می‌گوید: مدت زمان حیات فاطمه زهرا(س) بعد از وفات پیامبر (ص) مورد اختلاف قرار گرفته است، به طوری که کمترین زمان ذکر شده در این رابطه 40 روز و بیشترین زمان شش ماه مى باشد، اما آنچه نزد ما مسلم و مورد قبول است روایات رسیده از ائمه(ع) است. امام باقر(ع) مى فرماید: به درستی که زمان رحلت صدیقه کبری(س) سه ماه بعد از رحلت پیامبر مکرم اسلام(ص) بود.
همچنین مرحوم طبرسی می‌گوید: حضرت صدیقه طاهره(س) در ماه جمادی الاخر سال یازده هجری از دنیا رفتند. و مدت زمان حیات فاطمه زهرا(س) پس از پیامبر(ص) 95 روز بود. (إعلام الورى بأعلام الهدى، ج 1، ص 300)
و مرحوم طبری شیعی در کتاب دلایل الامامه ص 79 به سلسله اسناد خود روایاتی از حضرت امام صادق(ع) نقل می‌کند که حضرت می‌فرماید: «فاطمۀ زهرا(س) در ماه جمادی الاخر روز سه شنبه، سه روز از ماه گذشته در سال یازده هجری از دنیا رفتند».
این دو روایت مبنای نظر اکثر علمای شیعه من جمله سید ابن طاووس(ره) در کتاب شریف اقبال، ج 30، ص 160 مى باشد.
اما دسته دیگری از روایات صحیحه هم این مدت را 75 روز ذکر کرده‌اند از جمله این روایات، روایت مرحوم کلینی از امام صادق(ع) است که حضرت می‌فرماید: «به درستی که توقف فاطمه(ع) در این دنیا پس از پدر گرامیش 75 روز بود.» (الکافی، ج 1، ص 458)
این دسته از روایات هم مبنای نظر برخی از علمای شیعه از جمله مرحوم کلینی گردیده. البته ممکن است دلیل اختلاف در این دو دسته از روایات صحیحه رایج نبودن نقطه گذاری بر کلمات در زمان صدور روایات باشد. توجه به شباهت نوشتاری «خمسه و سبعون» با «خمسه تسعون» موید این معنا است.
اکثر بزرگان شیعه سوم جمادی ثانی، 95 روز بعد از رحلت پیامبر (ص) را معتبرتر می‌دانند. (بحار الانوار، ج 43، ص 189)