صدیقه توانا
روز درختکاری، روزی است که رسم است هر کسی از کوچک و بزرگ باید بکوشد تا با کاشتن نهالی در دل خاک، نقشی در پاکیزگی هوا و سرسبزی مناظر عمومی داشته باشد و با این کار به پیشواز بهاری دل‌انگیز و باصفا برود.
درخت یکی از نعمت‌های الهی است که از زیباترین مظاهر خلقت و جلوه‌ای از تجلیات آفریدگار عالم است و به دلیل نقش حیاتی که در زندگی تمامی موجودات زنده به ویژه انسان‌ها دارد، در اسلام نیز مورد توجه خاص قرار گرفته است، چرا که درخت نماد آبادانی و شاخص سرسبزی و خرمی و مظهر زندگی و باعث لطافت هوا و موجب آسایش و رفاه انسان و صفا و پاکی طبیعت است.
پیامبر مهربانی حضرت رسول(ص) در مورد اهمیت درخت و درختکاری می‌فرمایند: «اگر قیامت برپا شد و در دست یکی از شما نهالی بود، اگر کمی پیش از قیامت توانست آن را بکارد، باید بکارد». همچنین پیامبر اعظم(ص) در جای دیگری می‌فرمایند: «نزد من شکستن شاخه‌های یک درخت؛ همچون شکستن بال فرشتگان است.»
این روزهای پایانی سال که مزین به هفته منابع طبیعی و روز درختکاری است را قدر بدانیم و با کاشت یک نهال در حیاط کوچک خانه‌مان یا نگهداری از درختان یک پارک در حفظ و حراست از این پشتیبانان حیات بشری بکوشیم.
تولید 5/2 تن اکسیژن از جنگل
هر هکتار جنگل قادر است 5/2 تن اکسیژن، 8 تن گاز کربنیک و 68 تن گرد و غبار معلق در هوا را جذب و تصفیه نماید.
امروز بشر بدون آینده‌نگری در مسائل زیست‌محیطی شرایطی را فراهم کرده که بسیار تاریک و مبهم است به طوری که برگشتن به مدار طبیعی بسیار مشکل شده است.
مهندس خداکرم جلالی رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور با بیان مطلب فوق به اهمیت درخت و جنگل در پاکیزگی هوا می‌پردازد و بیابان‌زایی، تغییر اقلیم و کمبود آب شیرین را پدیده‌ای خطرناک می‌داند و می‌گوید: «اگر امروز در حد توان تلاش صورت نگیرد اوضاع بدتر از این که هست می‌شود.»
مهندس جلالی به گرمای بیش از حد هوا در برخی استان‌ها در فصل زمستان اشاره کرده و می‌گوید: «امسال در جنگل‌های گلستان رطوبت به پایین‌ترین حد خود یعنی 20 درصد کاهش یافته است و این چیزی نیست جز شبیه مناطق خشک و بیابانی!»
رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «از ابتدای قرن بیستم تاکنون جمعیت جهان 4 برابر، مصرف آب 9 برابر، مصرف انرژی 15 برابر و مصرف گاز کربنیک به 17 برابر افزایش یافته است و نتیجه‌اش این است که انسان‌ها تمام موزونیتی که خداوند در ایجاد گیاهان و درختان داشته است را برهم زده‌اند.»
جلالی با بیان اینکه آب و خاک و هوا از جمله عناصری هستند که پوشش گیاهی قوام و دوام آنها را رقم می‌زند خاطرنشان می‌سازد: «تحقق اقتصاد مقاومتی جز از طریق حفظ منابع پایه و منابع طبیعی امکان‌پذیر نخواهد بود.»
وی در ادامه می‌افزاید: «مسئولیت حفاظت 5 میلیون هکتار از منابع طبیعی کشور را به مردم واگذار کرده‌ایم و هر جا با مردم همراهی داشتیم موفق بودیم و هر جا دولتی عمل کردیم نتیجه خوبی نگرفتیم. در این راستا بیش از 15 گونه گیاهی و جنگلی شناسایی شده و جهت معرفی و کاشت در اختیار مردم قرار می‌گیرد تا مردم با کاشت و نگهداری و مراقبت از آن بتوانند از ثمرات و مواهب آن استفاده و بهره‌برداری کنند.»
تغییر آب و هوا در اقلیم
در شرایط فعلی در دنیا بحث تغییر آب و هوا و اقلیم مطرح است و الان این موضوع که جنگل‌ها چه نقشی در تلطیف آب و هوا و کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی دارند، یکی از بحث‌های روز است.
دکتر عادل جلیلی رئیس موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان به این سوال پاسخ می‌دهد و می‌گوید: «مهم‌ترین نقش این است که گازهای گلخانه‌ای نقش کلیدی دارند جنگل‌ها در ترسیب کربن گازهای گلخانه‌ای را کم می‌کنند. از این رو نقش اساسی در تنظیم شرایط اقلیمی دارند و باعث می‌شوند که اقلیم متعادل‌تر شود ولی متاسفانه روند تخریب جنگل‌ها در دنیا به خصوص در جهان سوم ادامه دارد که باید از این تخریب‌ها جلوگیری شود.»
دکتر جلیلی می‌افزاید: «بر اساس آمار سالانه 13 میلیون هکتار جنگل از کره زمین حذف می‌شود و این رقم، خیلی نگران‌کننده است. چرا که اگر قرار باشد با این روند افزایش گرما پیش برویم، به خصوص برای ما که در خط کمربند خشک قرار داریم، توسعه سطح جنگل‌ها و فضای سبز یک موضوع کلیدی و جدی است.»
رئيس موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع با بیان اینکه در ایران 14 میلیون هکتار جنگل وجود دارد می‌گوید: «7/5 درصد سطح کشور را جنگل شامل می‌شود که این رقم کم است باید سطح جنگل را به 10 تا 20 درصد افزایش دهیم.»
وی می‌گوید: «باید دغدغه حفظ جنگل و منابع طبیعی و حفظ وضع موجود و افزایش سطح جنگل را داشته باشیم تا همراه با افزایش حرکت جهانی در تنظیم گازهای گلخانه‌ای که منجر به گرمی هوا می‌شود نقش ایفا کنیم.»
دکتر جلیلی با اشاره به اینکه در کشور ما نقش درخت و جنگل باعث حفاظت آب و خاک می‌شود خاطرنشان می‌کند: «حفاظت از آب و خاک در حفاظت جنگل اثر دارد، خاک از سنگ مادر تشکیل می‌شود و این روند تشکیل و بهره‌برداری 700 سال طول می‌کشد ولی بی‌توجهی ما باعث می‌شود بر اثر فرسایش خاک از دسترس خارج شود، لذا جنگل هر چه سالم‌تر و درختکاری هر چه وسیع‌تر، حفظ خاک هم راحت‌تر صورت می‌‌گیرد.»
وجود 8 هزار گونه گیاهی در کشور
جنگل و درخت آیا در حفظ تنوع زیستی هم اثر دارند؟ دکتر جلیلی در پاسخ به این سؤال توضیحاتی به گزارشکر کیهان می‌دهد و می‌گوید: «بی‌تردید یکی از نقش‌های مهم جنگل و درخت و فضای سبز، حفظ تنوع زیستی است که این تنوع شامل گونه‌های گیاهی هم می‌شود و ما جزو کشورهایی هستیم که از نظر گونه‌های گیاهی غنی هستیم.»
رئيس موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با بیان اینکه 8 هزار  گونه گیاهی داریم می‌افزاید: «از این تعداد 2 هزار و 200 گونه انحصاری است و فقط در ایران وجود دارد و 50درصد گونه‌های انحصاری هم نادر هستند و وسعت پراکندگی این گونه‌ها محدود می‌باشد ولی متاسفانه بی‌توجهی و مدیریت‌های غلط باعث شده برخی از این گونه‌ها در حال انقراض باشند و احتمال در خطر بودن آنها زیاد است.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش می‌‌گوید: «اگر خاک فرسایش یابد گیاهان هم حذف می‌شوند و هر چه سطح جنگل کاهش یابد عرصه برای جانوران هم کم می‌شود. صد سال قبل جنگل‌های زاگرس سرسبز بودند ولی متاسفانه الان اثری از این سرسبزی نیست.»
دکتر جلیلی می‌افزاید:‌ « با توجه به آنکه درختان نقش اساسی در تلطیف محیط دارد، شهرداری‌ها باید بیشتر به سمت کاشت درختچه‌ها  بروند کاری که در منطقه 22 تهران شاهد آن هستیم و این کار باید ترویج شود.»
به او می‌گویم آیا چمن و گل و افزایش فضای سبز در این تلطیف نقش موثری ندارند؛ چون زیباترند؟ وی پاسخم را این طور می‌دهد، «درختچه‌ها چون آب کمتری می‌خواهند با آبیاری قطره‌ای هم می‌توان آنها را پرورش داد ولی چمن آبیاری زیادتری می‌خواهد و در شهری مثل تهران که درجه حرارت بالاست و در کنار آن گسترش آلودگی‌ها را هم شاهد هستیم، شهرداری‌ها باید تشویق شوند تا درخت و درختچه بکارند به خصوص درختان بومی خودمان که در تلطیف هوا موثرند و زیبایی و تنوع گونه‌ای فراوان دارند.»
ساخت و سازهای بی‌رویه به جای باغ‌ها
زمانی باغ‌ها به عنوان محلی برای امرار معاش مردم محسوب می‌شد و درآمد اقتصادی داشت و از چوب و میوه آن استفاده می‌شد، اما الان باغ به یک کالای تجاری تبدیل شده است و زمین و باغ یک سرمایه اقتصادی محسوب می‌شود و به لحاظ ساخت و ساز و سرمایه‌گذاری بی‌رویه ارزش یافته است و صاحب باغ به راحتی حاضر نمی‌شود باغ را نگه دارد.
تخریب سالانه جنگل چقدر است؟
سالانه چه میزان جنگل و فضای سبز در کشور تخریب می‌شود و دلیل این تخریب‌ها چیست و برای جلوگیری از روند تخریبی چه باید کرد؟
دکتر عادل جلیلی رئیس موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در پاسخ به این سؤالات می‌گوید: «تخریب جنگل‌ها و فضای سبز در ایران بیشتر تخریب رویش‌گاهی است نه تخریب عرصه جنگلی. ولی الان شاهد کاهش کیفیت رویش‌‌گاه‌های جنگلی هستیم. از سویی دیگر با خشکی جنگل‌های بلوط در زاگرس مواجه می‌باشیم و می‌بینیم شرایط سخت و دشوار شده است و چون بارندگی‌های نسبی و کمی هم داریم این عوامل دست به دست هم می‌دهد تا شاهد تخریب فضای سبز جنگلی باشیم.»وی در ادامه صحبت‌هایش می‌افزاید: «چرای آزادانه دام‌ها در مراتع و زراعت‌ها و ساخت و سازها عوامل انسانی و دامی هستند که شرایط جنگلی را تحت فشار قرار می‌دهد همین عوامل است که باعث شده الان خشکیدگی جنگل‌های بلوط را شاهد باشیم.»
جلیلی می‌گوید:‌ «وقتی عرصه ضعیف باشد و درختان هم ضعیف باشند هر دو در معرض آفت و نابودی قرار می‌گیرند، بنابراین باید سعی کنیم اکوسیستم را سالم نگه داریم ولی در مجموع کاهش سطح جنگل‌های ما محدود است ولی کیفیت آنها هم پایین‌تر آمده است.»