هشدارهاي جدي افزايش مصرف آب همزمان با ايام خانه تكاني (بخش دوم)
رعایت بهداشت فردی و اجتماعی با مدیریت مصرف آب(گزارش روز)
اسفند که از راه می‌رسد، کم کم صدای نفس‌های پرطراوت زمین را می‌شنویم که خود را برای بهاری دیگر آماده می‌کند.
این روزها، روزهای خانه‌تکانی است، روزهایی که می‌خواهیم گرد و غبار را از سر و روی خانه بزداییم و با پاکی و تمیزی بیشتر به استقبال بهار برویم.
با نزدیک شدن به آغاز سال نو، مردم خود را برای نوروز و رسیدن بهاری جدید آماده می‌کنند و یکی از این مراسمی که در این روزها رونق زیادی دارد، مراسم خانه تکانی است.
معمولا در مراسم خانه‌تکانی همه اعضای خانواده از کوچک و بزرگ با همدیگر همکاری می‌کنند تا کارها سریع‌تر انجام شود و خانه زیبا و تمیز، آماده رسیدن بهار گردد.
در برخی از محله‌ها فرش‌های شسته شده روی دیوارها، آماده شدن برای سال نو را بیشتر نمایان می‌کنند و خلاصه این روزها در هر خانه‌ای افراد مشغول خانه‌تکانی هستند.
زدودن گرد و غبار، شستن وسایل و فرش‌ها، تغییرات دکور منزل، شستن پرده‌ها و...از مهم‌ترین کارهایی هستند که برای پاکیزه شدن منازل انجام می‌شوند.
با توجه به نزديك شدن روزهاي پاياني سال و البته آيين هرساله اين ايام يعني خانه تكاني و شست‌وشو و نو نوار كردن همه چيز، خواه ناخواه مصرف آب هم چند برابر هميشه افزايش مي‌يابد.
در قسمت قبلي گزارش نگاهي انداختیم به كارها و اقدامات برخي از شهروندان براي اين خانه‌تكاني‌ها و نظرات آنها را درخصوص صرفه‌جويي در مصرف آب جويا شديم. در اين قسمت از گزارش هم به سراغ كارشناسان رفته‌ایم تا نظرات آنها را در این خصوص جویا شویم.
شست‌وشو با آب شرب ممنوع
آب زیربنای سلامتی و حیات انسان است. وقتی شیر آب را در خانه باز می‌کنید و آب سرد و زلالی جاری می‌شود، کمتر به کمبود آن فکر می‌کنید. متاسفانه 40 درصد از مردم دنیا از آب سالم محرومند.
طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت روزانه 30 هزار نفر از مردم دنیا به علت کمبود آب سالم و بهداشتی می‌میرند. در واقع مثل این است که در مجاورت و همسایگی من و شما هر روز مردم یک شهر 30 هزار نفری از فقدان آب بهداشتی جان می‌سپارند! و برابر با آمار سازمان جهانی بهداشت 80 درصد از بیماری‌هایی که مردم دنیا از آنها رنج می‌برند بطور مستقیم مربوط به عدم تامین آب بهداشتی و کافی است.
خود ما بزرگ‌ترین دشمن خویش هستیم زیرا همین آب‌های موجود را نیز آلوده و غیرقابل استفاده می‌کنیم و یا این ماده با ارزش برای حیات را با مصرف بی‌رویه هدر می‌دهیم. این کار باعث تقسیم ناعادلانه آب برای بشر شده و هستی تعدادی از افراد بی‌گناه را به خطر می‌اندازد.
همان طور كه در اين سالها و با شدت گرفتن وضعيت خشكسالي در كشور بارها و بارها بر اين موضوع تاكيد شده است اما متاسفانه همچنان شاهد اين موضوع هستيم كه بسياري از شهروندان براي شست‌وشوهاي حتي طولاني‌مدت هم از آب شهري و تصفيه شده استفاده مي كنند در حالي كه بخش مهمي از اتلاف آب فقط و فقط به دليل همين بي‌ملاحظي در خصوص تفكيك نوع‌آب مصرفي است.
مهندس مسلم پورنصرت، مدیر دفتر مدیریت مصرف آب و انرژی شرکت آب و فاضلاب استان تهران است.
او در خصوص مصر‌ف‌هاي بي‌رويه‌اي كه در اين ايام از سال مي‌تواند منجر به هدر رفت منابع آب شود، به گزارشگر روزنامه كيهان مي‌گويد: «هر ساله با نزدیک شدن به سال نو و در اسفندماه هیجان خانه تکانی و شستوشوها به صورت یک سنت دیرینه فضای شهر را پر می‌کند. در این بین شاید به دلیل جو غالب در مصرف آب واقعیتی مهم به فراموشی سپرده شود و آن توجه و باور به کمبود آب و ضرورت صرفه‌جویی در مصرف آن می‌باشد. نوروز و بسیاری از سنت‌های آن از جذابیت‌های فرهنگ ایرانی است که در جای خود باید در حفظ و توجه به آن بکوشیم اما به‌نظر می‌رسد با توجه به شرایط به وجود آمده در کشور، کاهش بارش‌ها و بروز خشکسالی‌های متوالی، بایستی در برخی رفتارهایمان تجدیدنظر کنیم. نگاهی به روند افزایش مصرف آب در هفته گذشته از رشد 7 درصدی مصرف شهروندان حکایت دارد و این روند طی روزهای آینده بیشتر هم خواهد شد.»
وی ادامه می‌دهد: « عمده‌ترین دلایل این افزایش مصرف آب را باید در رویکرد مردم به سال نو و آماده شدن برای استقبال از آن برشمرد و لازم است شهروندان محترم صرفه‌جویی در مصرف آب را در این ایام جدی بگیرند.این رویکرد متاسفانه با محوریت مصرف بیشتر آب برای انواع فعالیت‌ها خودنمایی می‌کند، در صورتی که می‌توانیم در انجام این کارها تجدیدنظر نماییم. مثلا فرش شستن را می‌توان به مراکز شناخته شده‌ای که در جای جای شهر در دسترس همشهریان عزیز می‌باشد و با استفاده از آب غیرشرب این کار را انجام می‌دهند، واگذار نمود. از شست‌وشوهای مکرر حیاط و پیاده‌روها كه در برخي مواقع واقعا غير ضروري است، پرهیز كرد و همچنين بخش عمده‌ای از شست‌وشوی حیاط را با جارو کردن جایگزین كنيم.»
او همچنين تاكيد مي‌كند : «واقعا اتفاق ناخوشایندی از نظر رعایت بهداشت فردی نمی‌افتد اگر اين شستوشوها به مراكزي واگذار شود كه براي اين كار از آب غير قابل آشاميدن استفاده مي‌كنند و ضمن اينكه حتي در بسياري از مواقع پرداخت هزينه اين موسسات نسبت به پرداخت قبض آب مصرفي به صرفه‌تر هم هست.»
وی ادامه می‌دهد: «متاسفانه چشم و هم‌چشمی هم بلای جان ما در مصرف بی‌رویه آب شده است. این رفتارهای نادرست فقط به خانواده‌ها محدود نمی‌شود و بسیاری از مغازه‌دارها هم از پیاده‌رو گرفته تا شست‌وشوی بی‌ملاحظه مغازه و شیشه‌ها در این رقابت منفی حضور دارند. طبق مشاهدات به عمل آمده شست‌وشوی ماشین نیز در این ایام اسفند روند افزایشی نشان می‌دهد و متاسفانه هنوز برخی از آب شرب برای این منظور استفاده می‌کنند در صورتی که کارواش‌ها با آب غیرشرب چاه‌های موجود می‌توانند جایگزینی بسیار خوبی محسوب شوند.»
صرفه‌جویی با تکنولوژی‌های روز
با توجه به اينكه اين روزها تكنولوژي‌هاي جديد در امر شست‌وشو پيدا شده و علاوه بر اينكه كار را براي رعایت بهداشت فردی و اجتماعی راحت‌تر مي‌كند، مي‌تواند به صورت مستقيم يا غير مستقيم منجر به صرفه‌جويي و كاهش مصرف آب شود.
متاسفانه باور غلطي كه در بين بسياري از شهروندان نهادينه شده اين است كه شست‌وشو و خانه‌تكاني در اين ايام لزوما به معناي استفاده خيلي زياد از آب است. يعني همه چيز فقط با استفاده از آب و مواد شوينده قوي تميز مي‌شود در حالي كه بسياري از كارشناسان بر اين باورند كه راهكارهاي موثرتري هم وجود دارد كه در نهايت منجر به رعایت بهداشت کامل فردی و اجتماعی مي‌شود.
مهندس كاوه جابريان، كارشناس محيط زيست در گرايش آب و منابع طبيعي است.
او درباره راهكارهاي موثري كه در نهايت منجر به صرفه‌جويي در مصرف آب خصوصا در اين ايام مي‌شود، به گزارشگر روزنامه كيهان مي‌گويد: «بحث امروز هدر رفت منابع آبي در واقع به استفاده سنتي از اين منابع بر مي‌گردد.استفاده اي كه همچنان بدون در نظرگرفتن استانداردهاي لازم صورت مي گيرد. اگر بخواهيم به زبان ساده صحبت كنيم بايد بگوييم كه امروز جاي استفاده از تجهيزاتي مثل سرشيرهاي كم مصرف يا تنظيم فشار از كنتور ورودي يا استفاده از آب پاش‌هاي قديمي به جاي شیلنگ جريان مستقيم آب و ... هنوز در بسياري از خانه‌ها خالي است. مثلا در گذشته براي آبياري يا شستن حياط يا تراس يا پشت بام از يك آبپاش بزرگ يا حتي سطل آب استفاده مي‌شد اما متاسفانه امروزه همه ترجيح مي‌دهند اين كارها را با شیلنگ هاي فشار قوي انجام دهند در حالي كه با يك حساب سر انگشتي هم مي‌شود تفاوت بين آب مصرفي اين دو روش را مقايسه كرد. اما اشتباه اصلي اينجاست كه تصور مي‌شود هر چه ميزان و فشار آب بيشتر باشد، فضاي مورد نظر بهتر تميز مي شود، در حالي كه تميزي کامل بسته به نحوه استفاده ما از مواد شوینده است و خود فشار آب تاثير زيادي ندارد.»
شست و شوهای غیرضروری ممنوع
جابریان اين كارشناس محيط زيست در ادامه با اشاره به افراط و تفريط‌هايي كه معمولا در اين زمينه وجود دارد، تاكيد مي‌كند: «بعضي از كارها در اين ايام نزدیک به سال جدید واقعا غيرضروري است. مثلا بارها ديده شده كه خيلي از شهروندان اقدام به شستن نماي ساختمان يا پاركينگ و انباري‌ها و حتي در مجتمع‌هاي بزرگ اقدام به شستن مشاعاتي نظير استخر و حياط و لابي مي‌كنند كه خود همين اقدامات آب زيادي مصرف مي كند در حالي كه واقعا براي شهرهاي بزرگي كه خيلي هم در معرض آلودگي‌ها قرار دارند هيچ لزومي به شستن نماي ساختمان كه نهايت يك ماه ديگر دوباره آلوده مي‌شود نيست. يا براي پاکیزگی پاركينگ و انباري و حياط و... مي‌توان از سيستم‌هاي جاروي بادي استفاده كرد كه مانند بخار شو با فشار باد گرد و غبار و آشغال‌ها را از سطح زمين جارو مي‌زند بدون نياز به آب.»
این کارشناس ادامه می‌دهد: «متاسفانه باور غلطي كه وجود دارد اين است كه خيلي‌ها از شیلنگ پر فشار آب به جاي جارو استفاده مي‌كنند و از آن بدتر اينكه خيلي از خانم‌ها ترجيح مي‌دهند سطوحي كه به كمك يك دستمال و مواد شوينده هم قابل شست‌وشو است را حتما آب‌كشي كنند و باز هم از آب زياد استفاده كنند.به نظر من به راحتي مي‌توان با يك تحقیق ساده و آشنايي با نحوه مديريت مصرف آب اين مصرف را به حداقل رساند و حتي مديران ساختمان از اين كارها يك ليست تهيه كنند و با قرار دادن آن در تابلو اعلانات آپارتمان‌ها، همسايه‌ها را هم با اين راهكارهاي صحيح آشنا كنند.»
مصرف را مدیریت کنیم
آیا می‌دانید که تنها با یک آزمایش ساده می‌توانید ۲۵ تا ۶۰ درصد آب و ۵۰ درصد از انرژیی که برای آب حمام مصرف می‌کنید، را ذخیره نمایید؟
کافی است که یک دوش پر فشار در حمام نصب کنید، گفته می‌شود این سر دوشها خروج آب را تا ۱۱ لیتر در دقیقه کاهش می‌دهند و نسبت به فایده فراوانشان، قیمت چندان گرانی ندارند.متاسفانه برخی سردوش‌های حمام دهها لیتر آب را هدر می‌دهند و انرژی فراوانی برای گرم کردن آن صرف می‌شود و پول زیادی هم باید بابت هر دو اینها بپردازیم.
اگر از مقدار و سرعت جریان آب دوش حمام خود بی‌خبرید، کافی است یک سطل که از گنجایش آن باخبر هستید را زیر شیر حمام گذاشته و ببینید پر شدن آن چقدر زمان می‌برد. اگر پر شدن سطل ۵ لیتری، کمتر از ۲۰ ثانیه طول بکشد، یک‌راست عازم خرید سر دوش جدید شوید. ضمنا شیرهای آب را در آشپزخانه و دستشویی نیز به روز کنید و جلوی چکه کردن شیرهای آب را بگیرید.