نتیجه حاکمیت نگاه خامفروشی در وزارت نفت
طرح راهبردی پالایشگاه ستاره خلیج فارس در دولت یازدهم همچنان مظلوم است!
«مهمترین طرح راهبردی صنعت نفت بعد از پارس جنوبی»، «مهمترین طرح پالایشی کشور» و «طرحی که تکمیل آن از نان شب واجبتر است»، از جمله تعابیر بیژن زنگنه، وزیر نفت درباره پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس در دو سال و نیم اخیر است و در ظاهر نشانههایی از دیدگاه مثبت وی برای احداث این پالایشگاه است.
سرویس اقتصادی-
طرحی که از سال 1385 وارد فاز اجرایی شده است و با بهرهبرداری از آن، نه تنها از خامفروشی 360 هزار بشکه در روز میعانات گازی تولیدی فازهای پارس جنوبی جلوگیری میشود بلکه با فرآورش این مواد هیدورکربوری ارزشمند، روزانه 36ﻣﯿﻠﯿﻮﻥ ﻟﯿﺘﺮ ﺑﻨﺰﯾﻦ، 14 میلیون لیتر نفت گاز و برخی دیگر از فرآوردههای نفتی تولید خواهد شد. از سوی دیگر، با راه اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس علاوه بر قطع واردات بنزین کشور، ایران به یکی از بزرگترین صادرکنندگان بنزین منطقه تبدیل خواهد شد که هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ امنیتی، ارزش خاصی برای کشور دارد. با وجود آگاهی زنگنه از ارزش استراتژیک پالایشگاه ستاره خلیج فارس و همچنین اطلاع وی و قائم مقامش (کاظم وزیری هامانه) از تاکید مقام معظم رهبری بر راهاندازی این طرح، این پالایشگاه در دولت یازدهم نیز مشابه دولت قبل حال و روز خوشی ندارد و با کندی خاصی پیش میرود. همین موضوع سبب شده است که وعدههای مسئولین وزارت نفت مبنی بر راهاندازی فاز اول این پالایشگاه در سال 94 عملا لغو شود (کل پالایشگاه به سه فاز 120 هزار بشکهای تقسیم شده است) و این موضوع بار دیگر به تاخیر افتاده و به سال آینده موکول شود، تاخیری که به گفته محمود شیری، مدیرعامل شرکت تاپیکو (سهامدار اصلی این پالایشگاه) خسارتی روزانه 30 میلیون یورویی به اقتصاد کشور تحمیل میکند.
در حالی اتفاقات مذکور برای این طرح ملی و استراتژیک در دولت یازدهم رخ داده است که اولا؛ زنگنه «تلاش برای فعال کردن و به نتیجه رساندن مرحله به مرحله پالایشگاه ستاره خلیج فارس» را جزو برنامههای کوتاه مدت خود برای اداره وزارت نفت به مجلس قرار داده بود. ثانیا؛ وزیر نفت در ماههای ابتدایی وزارت خود در جلسه تودیع و معارفه مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران (27 مهر 92)، ضمن انتقاد از وضعیت پیشرفت این پروژه، از آن به عنوان «تجربه تلخ مدیریت پروژه صنعت نفت» یاد کرد. همچنین زنگنه پس از بازدید از پالایشگاه ستاره خلیج فارس (7 اسفند 92)، وضعیت این پروژه را نشاندهنده «اغتشاش مدیریتی» خواند و ضمن تاکید بر اینکه درصد پیشرفت این پروژه متناسب با هزینه های انجام شده در این زمینه نیست و وزارت نفت به عنوان کارفرمای پروژه مقصر اصلی نافرجامی آن است، پیشرفت کنونی آن را «مایه شرمساری» خوانده بود. بنابراین انتظار میرفت که وزارت نفت دولت تدبیر و امید بتواند روند اجرایی این طرح را فعال تر کند، اما در عمل علیرغم این انتقادات شدید نسبت به روند کند پیشرفت این پروژه در دولت قبل و همچنین آگاهی از اهمیت فراوان راه اندازی آن، روند پیشرفت پالایشگاه ستاره خلیج فارس با همان سرعت قبلی و حتی کندتر از آن، در دو سال و نیم اخیر ادامه یافته است و هنوز حتی یک فاز از این پالایشگاه نیز به بهرهبرداری نرسیده است. براساس آمارهای وزارت نفت این طرح که در پایان دولت دهم (نیمه اول سال 92) به پیشرفتی حدود 70 درصدی رسیده بود در پایان آبان ماه امسال به پیشرفت 86 درصدی رسیده است. این تاخیر موجب شده است تا امکان افزایش مصرف داخلی میعانات گازی برای کشور فراهم نشود و با توجه به کاهش تقاضای پایین این ماده ارزشمند در بازارهای جهانی و مشکلات مربوط به فروش آن، 60 میلیون بشکه میعانات گازی کشور (معادل کمتر از 200 روز خوراک پالایشگاه ستاره خلیج فارس) بر روی آب ذخیره سازی شود! علاوه بر این، چندین میلیارد دلار نیز به خاطر تامین هزینه واردات بنزین در دو سال اخیر به اقتصاد کشور تحمیل شده است.
البته وزارت نفت تلاش کرد تا با ایجاد تغییراتی در تیم پیمانکاری و سهامداران پالایشگاه ستاره خلیج فارس و اخذ وام 650 میلیون یورویی صندوق توسعه ملی برای این پالایشگاه، موانع راهاندازی این پالایشگاه را برطرف نماید اما این تلاشها به خاطر عدم جدیت کافی این وزارتخانه در تسریع در راهاندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس ناکام ماند زیرا برخلاف پارس جنوبی، زنگنه عجله چندانی برای تسریع در بهرهبرداری از این طرح بزرگ و مهم پالایشی کشور نداشت.
به نظر میرسد این موضوع به دیدگاههای وزیر نفت مبنی بر اولویت نداشتن افزایش ظرفیت پالایشی کشور در مقایسه با افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز برمیگردد. تاخیر فراوان در تخصیص وام مذکور و همچنین ایجاد تاخیر چندین ماهه در پرداخت حقوق نیروهای اجرایی شاغل در این پروژه در کنار عدم تحقق وعده راهاندازی فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس در سال 94، علائم آشکاری از استمرار مشکلات مدیریتی و مالی در روند احداث این پالایشگاه است.
در مجموع، با توجه به اطلاعرسانی قطره چکانی و غیرشفاف وزارت نفت درباره مشکلات پالایشگاه ستاره خلیج فارس، تحقق وعده جدید این وزارتخانه مبنی بر راهاندازی حداقل یک فاز از این پالایشگاه در سال آینده نیز در هالهای از ابهام قرار دارد مگر اینکه زنگنه تصمیم بگیرد رویکرد وزارت نفت درباره این پروژه را تغییر دهد و تصمیماتی جدی برای رفع موانع راهاندازی پروژه راهبردی و ملی پالایشگاه ستاره خلیج فارس بگیرد. این همان درخواستی است که چند ماه قبل، 154 نماینده مجلس شورای اسلامی با ارسال نامهای به رئیسجمهور آن را مطرح کرده بودند.