نگاهی به راههای گسترش و توسعه گردشگری پایدار(بخش نخست)
بوم‌گردی؛ هویت ایرانی در خانه‌های سنتی(گزارش روز)
صدیقه توانا
هنگامه تعطیلات و سفر که برسد، دل هوای رفتن می‌کند و از جا کنده می‌شود، وقتی حال و هوای سفر به سرت بزند، دلت پر می‌کشد به طبیعت، به دیار و وطن و جسمت فقط در شهر پردود می‌ماند، دلت پر می‌زند به شمال و دریای خزر، به سوی درختان نارنج و ترنج، دلت پرواز می‌کند به سوی جزایر مرجانی و سواحل زیبای جنوب قشم و کیش، به سوی سواحل لاک‌پشت‌ها که فصل تخم‌گذاری‌شان را در بهار می‌توانی به تماشا بنشینی و ببینی سوسوی چراغ کشتی‌ها در ساحل شنی که پر می‌شود از تخم لاک‌پشت‌ها؛ پایت را که روی شن های خیس خورده از آب شور جنوب بگذاری پنجره دلت به روی هر غم و غصه بسته می‌شود و پروانه وجودت را با خود به اعماق زیبای خلیج‌فارس می‌برد که گویی غواصی چیره دست شده‌ای و جسارت دیدن مرجان‌ها و عروس‌های دریایی را پیدا کرده‌ای.
به غرب کشور که بار سفر ببندید کوه بیستون با نقشه نگار «فرهاد تراش» تو را به دنیای پر عشق شیرین و فرهاد می‌برد یا به شرق کشور که سفر می‌کنید مشهدالرضا(ع)، دیار ضامن‌آهو و شهر امام هشتم غریب الغربا، مشهد مقدس غبار از دل و جانت پاک می‌کند، روحی تازه در کالبد خشکیده این روزهای ما آدم‌های افسرده می‌دمد.
به اواخر بهمن و اوایل اسفندماه که نزدیک می‌شویم، آرام آرام بوی بهار از هر کوی و برزن که نه بلکه از پیامک‌های تبلیغاتی سفرها و تورهای نوروزی به مشامت می‌رسد.
به فکر می‌روی که پس ، الان وقت برنامه‌ریزی مناسب و دقیق برای سپری کردن یک تعطیلات پانزده روزه خوب و شیرین و دلچسب است. اگر می‌خواهید نوروزی خوب با یک سفر به یاد ماندنی داشته باشید از الان باید به فکر سور و سات سفر باشید.
تجربه نشان داده است که سفرهای دسته‌جمعی بهتر از سفرهای شخصی و خانوادگی است. هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است و هم از نظر گردشگری و تفریحی می‌توانیم با جاذبه‌های طبیعی، مذهبی و گردشگری بهتر و بیشتر آشنا شویم.
آژانس‌های مسافرتی این روزها حکایت پیچیده‌ای هم دارند و هم ندارند. از این جهت سهل و آسان هستند که مسافرت با تور و گشت و گذار و محل اقامت مناسب و غذای محلی را با کیفیت خوب در اختیار مسافر قرار می‌دهند و اگر این تور یک راهنما یا لیدرتور حرفه‌ای هم به اصطلاح داشته باشد که سفرت می‌شود نور علی‌نور و سفری به یاد ماندنی و خاطره‌ای ماندگار برایت به یادگار می‌گذارد و از سویی دیگر می‌تواند سفری پرهزینه برای یک مسافر تمام شود اگر نظارت از سوی مسئولان ذی‌ربط در معاونت گردشگری بر کار این آژانس‌ها و خدمات مسافران نباشد.
سفرهای به یادماندنی در ایام نوروز
با خانم علیزاده درحالی مشغول صحبت در مورد سوژه گزارش می‌شوم که صحبتش با خانم منشی یکی از آژانس‌های مسافرتی در منطقه 2 تهران تمام می‌شود.
برنامه سفرش به قشم را برای هفته اول نوروز اوکی کرده است. البته ببخشید رزرو کرده است؛ درمورد قیمت تورها از او سؤال می‌کنم، با رویی گشاده آماده پاسخ دادن به سؤالاتم می‌شود و عیناً آنچه را که منشی آژانس به او گفته مسلسل‌وار برایم می‌گوید: «سفر زمینی به قشم از 27 اسفند تا 2 فروردین، برای سه نفر در یک قطار آرام و کوپه 6 تخته نفری 650 هزار تومان و از 10 فروردین تا 13 فروردین، زمینی با قطار 515 هزار تومان.
خدمات ویژه تور، اقامت در یک هتل ساحلی، فضایی دنج و تمیز و راحت، گشت جزیره، بیمه، 20 درصد تخفیفات دریایی و صبحانه.»
ضمن تشکر به خانم علیزاده می‌گویم: «اطلاعات کاملی در اختیارم قرار دادی، اما قیمت سفر هوایی را از قلم انداختید؟»
می‌خندد و می‌گوید: «بله، قیمت این سفر با هواپیما به گفته منشی آژانس نفری یک میلیون و 250 هزار تومان است.
به او می‌گویم: کدام یک را انتخاب کردید؟ می‌گوید: «ما سه نفر هستیم و چون همسرم از سفر هوایی وحشت دارد، سفر با قطار را انتخاب کردم. هر چند کمی طولانی می‌شود ولی در عوض سفر خوبی خواهد بود.» به او می‌گویم: شما که هنوز به سفر نرفته‌اید؟ در پاسخم می‌گوید: «قبلاً سفر به قشم داشتیم ولی نه با تور و با قطار رفتیم ولی خیلی به ما خوش گذشت، الان با یکی از دوستانمان و به صورت دسته‌جمعی می‌رویم، امیدوارم و مطمئنم که به ما خوش می‌گذرد. سفر با تور حسن زیادی دارد و همین که با دوستان جدید هم آشنا می‌شویم این یک امتیاز است.»
از خانم علیزاده خداحافظی می‌کنم و از آژانس بیرون می‌آیم. شاید ما هم یک سفر به قشم برای سومین بار البته این بار با تور را برای ایام نوروز انتخاب کنیم. پیشنهاد خوبی است می‌شود درموردش تا فرصت هست فکر کرد.
ستاد هماهنگی خدمات سفر
از بهمن ماه سال 92 هیئت وزیران مصوبه‌ای در مورد تشکیل ستاد هماهنگی خدمات سفر در تهران با ستاد اجرایی خدمات سفر در استانها و مناطق آزاد را تصویب کرد تا خدمات مطلوب‌تری به مسافران داده شود. حال اینکه این ستاد چه فعالیت‌هایی را انجام داده تا نظر مسافران را به صورت ایده‌آل در سفرها تامین کند، سؤالی است که مرتضی رحمانی موحد معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی به آن پاسخ می‌دهد. وی در مورد دلیل تشکیل این ستاد می‌گوید: «مهم‌ترین دلیل تشکیل این ستاد این است که از یک نگاه مقطعی و موضوعی به بحث سفر در زمان پیک سفر به یک مدیریت مستمر و نظارت دائم بر سفر و خدمات آن در کل سال داشته باشیم و چون برای این کار دستگاه‌ها از یک موانع حقوقی برخوردار بودند این ستاد تشکیل شده و براساس آن ستاد مرکزی در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با مسئولیت معاونت گردشگری آغاز به کار کرد و در نوروز 93 تجربه فعالیت این ستاد را داشتیم.»
مهندس رحمانی در ادامه صحبت‌هایش می‌گوید: «آنچه در ذات ستاد و ماموریت آن است، هم‌افزایی و همکاری دستگاه‌ها به امور مردم و منظم کردن خدمات در طول نوروز بود که خوشبختانه به این هم‌افزایی و همکاری رسیدیم.»
وی به برنامه‌های این ستاد برای نوروز 95 اشاره کرد و می‌گوید: «از چهارماه قبل دستور‌العمل‌ها آماده و تصویب شده است و کارها جهت ساماندهی و ارتقاء خدمات سفر ویژه نوروز 95 در ستاد مرکزی سفر تصویب شده است و به استانداری‌ها در استان‌های کشور و دبیران سازمان میراث فرهنگی ابلاغ شده است.»
معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی به ریزبرنامه‌های این ستاد اشاره می‌کند و در توضیحات بیشتری می‌گوید: «در این مصوبه یک جدول زمان‌بندی طراحی شده است و همه دستگاه‌ها بر اساس 26 عنوان فعالیت و زمان این طرح را اجرا می‌کنند.
رحمانی شروع فعالیت این ستاد را نیمه اول آذر سال جاری و پایان کار ستاد را نیمه اول اردیبهشت 95 اعلام کرده و می‌گوید: «در پایان نتیجه کار ستادها جهت بررسی به ما ارجاع داده می‌شود تا نواقص و کم و کاستی‌ها بررسی شود.»
وی با بیان اینکه ارکان ستادهای سفر در استانها در 10 کمیته تصویب می‌شود، می‌گوید: «کمیته حمل و نقل و ترافیک، امداد و نجات، امور شهرداری، اسکان، نظارت و تنظیم ارزیابی بهداشتی و محیط زیست و کمیته اطلاع‌رسانی و امور فرهنگی سفر جزو این کمیته‌ها هستند.»
رحمانی در ادامه می‌افزاید: «سازمان میراث فرهنگی و گردشگری براساس وظایف ذاتی سامانه 09629 را جهت اطلاع‌رسانی به مردم، آماده پاسخگویی به سؤالات مسافران می‌داند.
اطلاع از وضعیت و نقشه راهها، نیاز به خدمات جاده‌ای یا امدادرسانی با کانون اتومبیلرانی هم جزو فعالیت‌های اعضای این ستاد است که معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی به آنها اشاره می‌کند.»
در مورد چگونگی نظارت بر کار وضعیت رسیدگی به مسافران از رحمانی می‌پرسم که در توضیحاتی می‌گوید: «قبل از عید ناظران به استانها می‌روند تا از نزدیک با چگونگی پذیرایی از مسافران بین راهی آشنا شوند و نظارت ما به صورت مستقل و تلفیقی است.»
رحمانی در مورد نظارت تلفیقی می‌گوید: «گاهی ناظران چندین کمیته ،کار نظارت را با هم انجام می‌دهند و گاهی هم نماینده سازمان به تنهایی بر کار خدمات‌رسانی نظارت خواهد داشت و همه این نظارت در راستای تامین سفری خوش و ایمن برای مسافران در ایام نوروز است.»
وی در ادامه صحبت‌هایش بر این موضوع تاکید می‌کند که رعایت حقوق مردم برای ما مهم است تا اگرچنانچه خطایی از کسی سرزد با آن برخورد شود بخصوص در ایام پرسفر که این موضوع اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و وظیفه ما مردم‌داری و افزایش خدمات است تا مسافران نهایت رضایت‌مندی را از سفر داشته باشند.»
در مورد آمار مسافران و استقبال مردم از سفرهای داخلی می‌پرسم می‌گوید: «براساس آماری که در اختیار داریم و مسافرانی که در مراکز رسمی سازمان اقامت دارند از 25 اسفند 93 تا 15 فروردین 94، شاهد سفر 57 میلیون نفر شب اقامت در نوروز بودیم.»
رحمانی در ادامه می‌افزاید: «آمار ورودی مسافر و توریست به کشور هم 6 درصد بیشتر از سال قبل نسبت به این زمان بوده است و از سویی شاهد کاهش قابل توجه خروجی مسافران از کشور بودیم که این مسئله نشان می‌دهد مردم به گردشگری داخلی علاقه‌مند شده‌اند ولذا باید ما هم تمام امکانات داخلی را برای جذب مسافران داخلی و راحتی آنها فراهم کنیم.»
نهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری
نهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری و صنایع وابسته از 27 تا 30 بهمن ماه در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران در فضایی بالغ بر 31000 مترمربع برگزار می شود.
دکترعلی باقرنعمتی زرگران مدیرکل بازاریابی و تبلیغات گردشگری در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان با اعلام خبر فوق هدف از این نمایشگاه را گسترش صنعت گردشگری کشور بیان می‌کند و در تکمیل توضیحاتش می‌گوید: «این نمایشگاه با شعار «میهمان ما باشید» و تم «خانه ایرانی» پذیرای مخاطبان خود از جمله مسئولان سازمان جهانی گردشگری، متخصصین و مقامات گردشگری بین‌المللی جهت معرفی هرچه بهتر و ارتقای سطح تبلیغات گردشگری است.»
دکتر نعمتی با اشاره به اینکه این نمایشگاه به منظور حفظ سرمایه های ملی برگزار می‌شود، می‌گوید: «برگزاری سه همایش گردشگری حلال، گردشگری سلامت و غذایی در راستای ترویج سنت‌های اصیل ایرانی-اسلامی و توسعه گردشگری پایدار است.»
امینیان مجری برپایی این نمایشگاه هم توضیحاتی در مورد راههای ترویج صنعت گردشگری می‌دهد و می‌گوید: «در این نمایشگاه فعالان گردشگری بخش خصوصی و دولتی 16 کشور از جمله اسپانیا تایلند، ترکیه، آذربایجان، روسیه، یونان، ایتالیا... حضور دارند که فضایی بالغ بر 600 مترمربع را در برمی‌گیرد.»
وی در ادامه هدف از برپایی این نمایشگاه را تبدیل شدن کشورمان به قطب گردشگری در حوزه نمایشگاهی در منطقه عنوان می‌کند و می‌گوید: «با توجه به روند روبه رشدی که این نمایشگاه دارد، پیش‌بینی می‌شود این انتظارات برآورده شود و نمایشگاه ایران حرف اول را در سطح منطقه بزند.»
امینیان می گوید: «در این نمایشگاه 414 شرکت حضور دارند که 370 شرکت ایرانی و 44 شرکت خارجی نیز به فعالیت مشغول هستند، ضمن آنکه 200 دفتر آژانس خدمات مسافرتی هم حضور خواهند داشت و به ارائه خدمات خود می‌پردازند.»