پرسش:
معیارهای دشمن‌شناسی و حد و مرز رابطه دوستانه و صمیمی با دیگران از منظر قرآن‌کریم چیست؟
پاسخ:
قرآن در آیه 118 سوره آل‌عمران می‌فرماید: «ای مومنان! اگر اندیشه و تعقل کنید، نباید با کسانی که خودی نیستند، با صفا و صمیمیت برخورد کنید بگونه‌ای که از اسرار شما آگاه شوند:» «لا‌تتخدوا بطانه من دونکم» ای کسانی که ایمان آورده‌اید! محرم اسراری از غیر خود، انتخاب نکنید! سپس برای معرفی بیگانه نشانه‌هایی بیان می‌کند، از جمله:
1- از رنج بردن شما لذت می‌برد: «ودوا ما عنتم» آنها دوست دارند شما در رنج و زحمت باشید. (عنت به معنای سختی و رنج است) (همان)
2- در ضربه زدن به فکر و اندیشه کوتاهی نمی‌کنند: «لا یالونکم خبالا» آنها از هرگونه شر و فسادی درباره شما، کوتاهی نمی‌کنند. (یألون به معنای کوتاهی کردن و خبال به معنای نابودی فکر و عقل است) (همان)
3- دشمنی زبانی و آشکار دارند و در دلهایشان کینه‌ای بیشتر است: «قد بدت البغضاء من افواههم و ما تخفی صدورهم اکبر» (همان)
4- آنها شما را دوست ندارند، گرچه شما به خاطر صفایی که دارید، آنان را دوست داشته باشید: «تحبونهم و لا یحبونکم» (آل‌عمران - 119) گمان نکنید محبت شما، دشمنان کینه‌توز را نسبت به شما دلگرم می‌کند.
5- اگر اندک خیری به شما برسد، ناراحت می‌شوند. «ان تمسسکم حسنه تسوهم» (آل‌عمران - 120)
6- و اگر بدی  به شما برسد، شادمان می‌شوند: «ان تصبکم سيئه یفرحوا بها» (همان)
اینها گوشه‌هایی از دشمن‌شناسی بود که در آیات 118 و 119 و 120 سوره آل‌عمران آمده است.
جالب است آنچه تمام عوامل ششگانه فوق را خنثی می‌کند، صبر و تقواست زیرا راه نفوذ دشمن، یا ترس و طمع است و با بی‌پروایی و بی‌تقوایی که ترس و طمع را با صبر و بی‌تقوایی و بی‌پروایی را با ایمان به حضور خدا می‌توان از بین برد: «و ان تصبروا و تتقوا لایضرکم کیدهم شیئا ان الله بما یعملون محیط»
اگر (در برابر دشمنان) استقامت و پرهیزکاری پیشه کنید، نقشه‌های (خائنانه) آنان به شما زیانی نمی‌رساند، خداوند به آنچه انجام می‌دهد، احاطه دارد. (آل عمران - 120)