Research@kayhan.ir

مسافري كه از كويت مي‌آمد، براي او و مردم رياض ارمغاني وحشتناك داشت. او حامل بيماري‌اي بود كه تعداد كشته‌هايش به مراتب از جنگ جهاني بيشتربود. عبدالعزيز كه خانواده‌اش اكنون در كاخ‌هاي رياض زندگي مي‌كردند، تصورش را هم نمي‌توانست بكند كه پسر پنج ساله و جوان خوش‌سيماي ديگرش تركي كه 19 ساله بود و يك پسر و سه دختر داشت، به اين بيماري دچار شوند. اما اين همه اندوه عبدالعزيز براي سالي كه اخوان آن را «سال رحمت» ناميدند، نبود؛ اگر خداوند انسان‌ها را در دسته‌هاي چند هزارنفري به سمت خويش فرا مي‌خواند، اين نشانه شفقت او بر زمينيان بود!
 عزاداري براي پسران محبوب در مجامع عمومي ممكن بود اما وقتي جويهره، عزيزترين همسرش اين بيماري را گرفت و از دنيا رفت، با همه غمي كه داشت، تنها در جمع حرم مي‌توانست، برايش عزاداري كند.
با اين وجود ديوارهاي حرم روز به روز گسترده‌تر مي‌شد و زنان بيشتري پا به حرم عبدالعزيز گذاشتند. برخي از آن‌ها كنيزان زيبايي بودند كه خلوت عبدالعزيز را پر مي‌كردند و برخي ديگر دختران جواني از خانواده شيوخ و بزرگان قبايل كه پيمان عبدالعزيز را مستحكم‌تر مي‌كرد. او شيفته زن بود و روزي به امين ريحاني گفته بود: «خداوند به هر مرد صالح، چهل حوري در بهشت مي‌دهد، اميدوارم سهم من به خاطر خدماتم بيش از چهل نفر باشد.»
مرگ تركي كه يكي از فرماند‌هان جوان و فرزند مورد اعتماد عبدالعزيز بود و غائله‌هايي كه اخوان هر از چند گاهي به راه مي‌انداختند، باعث شد تا وقتي در ژوييه 1919 دولت بريتانيا براي حل مسايل خورمه و نيز ديدار از لندن از او دعوت كرد، او پسر سومش فيصل را كه تنها چهارده سال داشت و هنوز مانند پسران نوجوان از ديدن بعضي چيزها شگفت‌زده مي‌شد، به جاي خودش بفرستد. در اين سفر دو سرپرست بزرگسال كه يكي از آن‌ها احمد ثنيان ۱۰۴بود، فيصل را همراهي مي‌كردند. احمد ثنيان وظيفه داشت تا پيام امير رياض را مبني بر اين كه رياض تا سه سال ديگر جنگ را آغاز نخواهد كرد، به لرد كرزن برساند.۱۰۵
سفر فيصل براي عبدالعزيز ره‌آورد خوبي به همراه نداشت، برخورد لرد كرزن در لندن با موضوع هيئت اعزامي كويت و عربستان به عبدالعزيز فهماندكه بريتانيا بار ديگر چندان تمايلي به وي در مقايسه با شريف حسين ندارد. او به قدري ناراحت شد كه گفت حتي نتوانسته نماز صبح‌اش را بجاي آورد و توجهي هم به مراسم نيايش صبحگاهي در مسجد نكرده بود(!)
در آن سوي شبه‌جزيره نيز لارنس گرفتي اسميت توسط سازمان خدمات كنسولي «لوانت» مامور شده بود. لارنس هر روز ساعت‌ها صرف چانه‌زني با شريف حسين مي‌كرد اما جواب پيرمرد قاطع و روشن بود: «بگذاريد عبدالعزيز به جايي كه از آن آمده است، برگردد. وقتي دوباره به كويت برگردانيده شد، من روي حكميت فكر خواهم كرد.»
براي مدت دو سال پس از جنگ، شريف و عبدالعزيز مدام در حال رايزني براي بيرون كردن رقيب از صحنه با بريتانيا بودند. آن‌ها هر كدام خواستار اجازه انگلستان براي جنگ با طرف مقابل بودند، دو گروه رقيب بريتانيايي نيز آن‌ها را تشويق و راهنمايي مي‌كردند.
***
در حالي كه اعراب مشغول كشمكش بر سر قدرت بودند، در سال 1921 مهم‌ترين و موثرترين گردهمايي متخصصين امور خاورميانه توسط «وينستون چرچيل» كه براي تصدي وزارت امور مستعمرات برگزيده شده بود، برگزار شد. كساني كه در اين جمع شركت كرده بودند، سي و پنج مرد و يك زن انگليسي به نام گرترودبل۱۰۶ و دو عرب از دستياران فيصل ابن‌حسين بودند، كه چرچيل اين انگليسي مرموز، به آن‌ها لقب «چهل دزد» داده بود.
نقشه‌اي كه در گردهمايي قاهره توسط اين گروه ترسيم شد، تقريبا خطوط كلي نقشه خاورميانه را ترسيم مي‌كرد كه طي آن سوريه و لبنان به فرانسه واگذار مي‌شد و فلسطين جزو برنامه كاري بريتانيا قرار گرفت. از مدت‌ها قبل طبق برنامه بريتانيا، يهوديان به اين سرزمين كوچ كرده بودند و اكنون سياست كلي بر آن بود كه بين مهاجران و اعراب بومي سازش برقرار شود.