جزای سیئات و مقابله به مثل
خداوند در چارچوب عقل و حکم عدل میفرماید: وَ جَزاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِثْلُها،جزای هر بدی و سیئه مثل همان بدی و سیئه است.(شوری، آیه 40)
شکی نیست که وقتی بدی را کیفری بر اساس قانون عدالت میدهیم تعبیر به بدی و سیئه نسبت به کیفر عبارتی نارسا و بلکه نارواست مگر به اعتبار مشاکله و مشابهت مانند آن باشد؛ زیرا وقتی من بدی را کیفر همانند آن میدهم این بدی دیگر سیئه و بد نیست، چرا که مکافات همان عمل بدکار است. لذا اگر بدی اول معصیت و گناه و جرم باشد کیفر و مکافات آن، معصیت و گناه و جرم شمرده نمیشود.
به عنوان نمونه اگر کسی جنایتی در حق دیگری انجام داد و حاکم شرع و قانون حکم کرد که باید قصاص شود، قصاص کردن، معصیت و جنایت نیست. پس تعبیر سیئه نسبت به عمل مکافاتی و جزایی، تنها از باب مشاکله و همانندسازی است وگرنه هر چند در ظاهر همانند هستند ولی در باطن و ماهیت تفاوت دارند؛ چرا که یکی جنایت و جرم است و دیگری عین عدالت و کیفر مجرم.
البته بر اساس آموزههای قرآنی اگر بدی را عفو کنید و مکافات و مجازات نکنید بهتر است که این خود دو حالت دارد: 1- احسانی؛ 2- اکرامی.
در شکل احسانی تنها نسبت به مجرم و بدکار،گذشت و عفو انجام میگیرد و مثلا قصاصی انجام نمیشود. (بقره، آیه 178) اما در شکل اکرامی نه تنها از مجرم گذشت و عفو میشود بلکه از باب اکرام خدمتی نیز به او انجام شده و نعمتی داده میشود تا راه درست زندگی و خوبی کردن را نیز در عمل بیاموزد. (فرقان، آیه 72)