kayhan.ir

کد خبر: ۴۱۳۴۷
تاریخ انتشار : ۱۹ فروردين ۱۳۹۴ - ۲۰:۰۵

شروط جدال احسن


خداوند در آیه 125 سوره نحل می‌فرماید: ادع الی سبیل ربک بالحکمه و الموعظه الحسنه و جادلهم بالتی هی أحسن ان ربک هو أعلم بمن ضل عن سبیله و هو أعلم بالمهتدین؛ با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن و با آنان به شیوه‌ای که نیکوتر است مجادله نمای. در حقیقت، پروردگار تو به حال کسی که از راه او منحرف شده داناتر، و او به حال راه‌یافتگان نیز داناتر است.
جدال که در زبان فرنگی دیالکتیک نیز گفته می‌شود، نوعی از مباحثه و گفت‌وگوی دو طرفه است که به‌طور طبیعی یکی تزی دارد و آن دیگری آنتی‌تز؛ یعنی دقیقاً خلاف یکدیگر سخن می‌گویند و در بسیاری از موارد دو طرف مقابل هم، نه تنها ضد هم بلکه سلب و ایجابی سخن می‌گویند و حرف دو طرف متناقض است.
در اسلام جدل و مجادله که به هدف اسکات دیگری و دهان طرف مقابل را بستن انجام گیرد، نهی شده است. اصولاً دو طرف در جدال، علیه یکدیگر شمشیر می‌کشند و هیچ یک تا غلبه بر دیگری، دست از بحث و جدل برنمی‌دارند و کاری ندارد که طرف حق بگوید یا نه؟ و اصولاً دنبال این نیست که حقی را بگوید و حقی را اثبات کند بلکه تنها می‌خواهد حرف خودش را به کرسی بنشاند. از همین‌رو، از همه مقدماتی که بتواند غلبه کند بهره می‌برد.
اما در جدال احسن که اسلام تجویز کرده چند شرط است که با جدال از انواع دیگر فرق دارد. این شروط عبارتند از: 1- هدف اقناع طرف و احقاق حق باشد؛ 2- مقدمات باید معقول باشد؛ 3- مقدمات افزون بر معقولیت، باید مقبول طرف هم باشد و اگر مقدماتی که در جدال استفاده می‌شود، معقول نباشد بلکه فقط مقبول باشد، این جدال، دیگر جدال أحسن نیست.