به مناسبت دهم ربیع الثانی سالروز وفات حضرت معصومه(س)
بانوی دُردانه
مختار اصلانی
حضرت فاطمه معصومه (س) دارای شخصیتی رفیع و والا مقام است، به طوری كه ائمه طاهرین علیهم السّلام از این بانو، با جلالت و تكریم یاد كردهاند و حتی پیش از ولادت آن حضرت، بلكه پیش از ولادت پدر بزرگوارش، نام او بر زبان بعضی از ائمه (ع) آمده و از مقام والای او سخن گفتهاند كه به بعضی از آنها اشاره میشود.
امام صادق (ع) میفرمایند: «اَلا اِنَّ قم حَرَمی و حرم وَلدی من بعدی...»[1] بدانید قم حرم من و حرم فرزندانم پس از من است، زنی از فرزندان من در این شهر در میگذرد كه او دختر موسی است...
آن حضرت در حدیثی دیگر پیش‌از‌اینكه این فرزند گرانقدر متولد شود از فضیلت زیارت و مدفن او سخن میگوید و شیعیان را به اهمیت آن توجه میدهد و میفرماید: «شهر قم، حرم ما است و در آن زنی از فرزندان من مدفون میشود، به نام فاطمه هر كس او را زیارت كند بهشت برای او ثابت میشود.... [2]
این بیانات حاكی از شأن و عظمت و فضیلت این بانوی مكرم اسلام است. بیشك فضایل و خصوصیات اخلاقی این بانوی بزرگ است كه او را دارای چنین مقام و منزلتی کرده است چون امام موسی كاظم (ع) دارای 37 فرزند بود كه در میان آنها این بانوی مكرم است كه مثل ستارهای درخشان میدرخشد و در میان فرزندان امام كاظم (ع) بعد از امام رضا (ع) هیچ كدام همسنگ او نمیباشد. حال به خصوصیات و فضایلی اشاره میكنیم كه باعث عظمت و درخشش او در میان دیگر امامزادگان شده است.
شرافت خانوادگی
او ماه تابانی است كه از برج امامت طلوع كرده در آغوش امامت تربیت یافته، قنداقه امامت را نیز در دامن خود پرورش داده است ،زیرا او دختر امام، خواهر امام و عمه امام است. همه نیاكان او مشعلداران امامت، پرچمداران هدایت، اسوههای فضیلت و استوانههای ولایتند و مادر بزرگوارش از بانوان با فضیلت و از اسوههای تقوا و شرافت و از زنان كم‌نظیر تاریخ بشریت است.
بدیهی است كه تأثیر شخصیت پدر و مادر در روح و جسم فرزندان را نمیتوان انكار كرد، این ویژگی در وجود حضرت فاطمه معصومه (س) نیز بروز یافت و از هر دو طرف فضایلی را به ارث برد و میتوان سر برتری آن حضرت بر دیگر فرزندان موسی بن جعفر(ع)را در همین نكته یافت. البته این نمیتواند به معنای تأثیر نداشتن تلاش و كوشش آن حضرت در این راه باشد بلكه علاوه بر همه شایستگیهای فردی كه در وجود خویش به وجود آورده بود از این عوامل نیز به عنوان مكمل و پشتوانه ترقی و تكامل معنوی اخلاقی و علمی سود میبرد.
عبادت حضرت معصومه (ع)
بنا به تصریح قرآن هدف از خلقت انسان چیزی جز عبادت و بندگی خداوند نیست كسانی كه به این هدف مهم پی بردند در راه رسیدن به عالی‌ترین مرحله آن سر از پا نمیشناختند.
یكی از عالی‌ترین نمونههای عبادت و بندگی خدا از خاندان ولایت و امامت، كریمه اهل بیت فاطمه معصومه (س)است. او با عبادت و شب زندهداری هفده روزهاش در واپسین روزهای عمر شریفش در مدت اقامت در منزل موسی بن الخزرج، گوشهای از یك عمر عبودیت و خضوع و خشوع خود در برابر ذات پاك الهی رابه نمایش گذاشت.[3[
بانوی محدثه
از ویژگیهای حضرت معصومه (س) این بود كه ازعلوم آل محمد آگاهی داشت و از جمله روایت كنندگان حدیث بود و چندین حدیث است كه در سند آنها نام حضرت فاطمه معصومه به چشم میخورد كه علامه بزرگوار امینی در كتاب شریف الغدیر به بعضی از آنها استناد میكند مانند، عن فاطمه بنت علی بن موسی الرضا حدثتنی... «من كنت مولاه فعلی مولاه.»[4] نقل این احادیث حاكی از مقام علمی والای آن بانو میباشد.
لقب معصومه
مقام عصمت كه عالی‌ترین مقام معنوی و پاكی است، درجاتی دارد و در وهله اوّل بر دو گونه است:
الف- معصوم از خطا. ب- معصوم از گناه.
حضرت معصومه (س) مانند حضرت زینب (س)در یكی از درجات عصمت است، گر چه در درجات چهارده معصوم علیهم السّلام نباشد.
روایت شده حضرت رضا(ع)فرمودند: «من زار المعصومة بقم كمن زارنی»[5]؛ كسی كه معصومه را در قم زیارت بكند مانند آن است كه مرا زیارت كرده است. گرچه شواهد و قرائن در مورد مقام عصمت حضرت معصومه (س) بسیار است، ولی سخن فوق از امام معصوم شاید اشارهای باشد كه حضرت معصومه (س) دارای مقام عصمت بوده است، ضمناً این سخن بیانگر آن است كه: این لقب را حضرت رضا (ع) به آن بانو داده است وگرنه نام آن حضرت معصومه نمیباشد.
شفاعت گسترده
اعتقاد به شفاعت انبیاء و اولیاء از ضروریات مذهب شیعه است و هیچ تردیدی در آن نیست و بالاترین جایگاه شفاعت، از آنِ رسول گرامی اسلام (ص) است كه در قرآن كریم از آن به (مقام محمود) تعبیر شده است. تحقیقا دو تن از بانوان خاندان رسول مكرم (ص) هم شفاعت گستردهای دارند كه جهان شمول است.
1.صدیقه اطهر، حضرت فاطمه (س) 2. شفیعه روز جزا، حضرت فاطمه معصومه(س).بعد از حضرت زهرا (س) از جهت گستردگی شفاعت، هیچ بانویی به شفیعه محشر حضرت معصومه نمیرسد. امام جعفر صادق (ع) در این رابطه میفرماید: «تَدخل بِشفاعتها شیعتنا الجنه باجمعهم»[6]؛ با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت میشوند.
زیارتنامه مخصوص
یكی از شواهد عظمت استثنایی حضرت معصومه (س) زیارتنامهای است كه برادر بزرگوارش حضرت رضا(ع) در شأن او صادر فرموده است. زیرا بعد از فاطمه زهرا (س) تنها زیارتی كه از امام معصوم برای یك زن نقل شده، زیارت حضرت معصومه (س) است و هیچ یك از بانوان خاندان عصمت و طهارت زیارت مخصوص از امام ندارند واین بیانگر توجه خاص ائمه(ع) به این بانوی دردانه است.
از:تبیان
پی‌نوشت‌ها:
1.سفینة البحار، ج 2، ص 276.
2. بحار الانوار، ج 6، ص 216.
3.قم شناسی و گردشگری، ص 292.
4. الغدیر، ج 1، ص 196.
5.ریاحین الشریعه، ج 5، ص 35.
6. بحار الانوار، ج 6، ص 228.
حضرت فاطمه معصومه (س) دارای شخصیتی رفیع و والا مقام است، به طوری كه ائمه طاهرین علیهم السّلام از این بانو، با جلالت و تكریم یاد كردهاند و حتی پیش از ولادت آن حضرت، بلكه پیش از ولادت پدر بزرگوارش، نام او بر زبان بعضی از ائمه (ع) آمده و از مقام والای او سخن گفتهاند كه به بعضی از آنها اشاره میشود.
امام صادق (ع) میفرمایند: «اَلا اِنَّ قم حَرَمی و حرم وَلدی من بعدی...»[1] بدانید قم حرم من و حرم فرزندانم پس از من است، زنی از فرزندان من در این شهر در میگذرد كه او دختر موسی است...
آن حضرت در حدیثی دیگر پیش‌از‌اینكه این فرزند گرانقدر متولد شود از فضیلت زیارت و مدفن او سخن میگوید و شیعیان را به اهمیت آن توجه میدهد و میفرماید: «شهر قم، حرم ما است و در آن زنی از فرزندان من مدفون میشود، به نام فاطمه هر كس او را زیارت كند بهشت برای او ثابت میشود.... [2]
این بیانات حاكی از شأن و عظمت و فضیلت این بانوی مكرم اسلام است. بیشك فضایل و خصوصیات اخلاقی این بانوی بزرگ است كه او را دارای چنین مقام و منزلتی کرده است چون امام موسی كاظم (ع) دارای 37 فرزند بود كه در میان آنها این بانوی مكرم است كه مثل ستارهای درخشان میدرخشد و در میان فرزندان امام كاظم (ع) بعد از امام رضا (ع) هیچ كدام همسنگ او نمیباشد. حال به خصوصیات و فضایلی اشاره میكنیم كه باعث عظمت و درخشش او در میان دیگر امامزادگان شده است.
شرافت خانوادگی
او ماه تابانی است كه از برج امامت طلوع كرده در آغوش امامت تربیت یافته، قنداقه امامت را نیز در دامن خود پرورش داده است ،زیرا او دختر امام، خواهر امام و عمه امام است. همه نیاكان او مشعلداران امامت، پرچمداران هدایت، اسوههای فضیلت و استوانههای ولایتند و مادر بزرگوارش از بانوان با فضیلت و از اسوههای تقوا و شرافت و از زنان كم‌نظیر تاریخ بشریت است.
بدیهی است كه تأثیر شخصیت پدر و مادر در روح و جسم فرزندان را نمیتوان انكار كرد، این ویژگی در وجود حضرت فاطمه معصومه (س) نیز بروز یافت و از هر دو طرف فضایلی را به ارث برد و میتوان سر برتری آن حضرت بر دیگر فرزندان موسی بن جعفر(ع)را در همین نكته یافت. البته این نمیتواند به معنای تأثیر نداشتن تلاش و كوشش آن حضرت در این راه باشد بلكه علاوه بر همه شایستگیهای فردی كه در وجود خویش به وجود آورده بود از این عوامل نیز به عنوان مكمل و پشتوانه ترقی و تكامل معنوی اخلاقی و علمی سود میبرد.
عبادت حضرت معصومه (ع)
بنا به تصریح قرآن هدف از خلقت انسان چیزی جز عبادت و بندگی خداوند نیست كسانی كه به این هدف مهم پی بردند در راه رسیدن به عالی‌ترین مرحله آن سر از پا نمیشناختند.
یكی از عالی‌ترین نمونههای عبادت و بندگی خدا از خاندان ولایت و امامت، كریمه اهل بیت فاطمه معصومه (س)است. او با عبادت و شب زندهداری هفده روزهاش در واپسین روزهای عمر شریفش در مدت اقامت در منزل موسی بن الخزرج، گوشهای از یك عمر عبودیت و خضوع و خشوع خود در برابر ذات پاك الهی رابه نمایش گذاشت.[3[
بانوی محدثه
از ویژگیهای حضرت معصومه (س) این بود كه ازعلوم آل محمد آگاهی داشت و از جمله روایت كنندگان حدیث بود و چندین حدیث است كه در سند آنها نام حضرت فاطمه معصومه به چشم میخورد كه علامه بزرگوار امینی در كتاب شریف الغدیر به بعضی از آنها استناد میكند مانند، عن فاطمه بنت علی بن موسی الرضا حدثتنی... «من كنت مولاه فعلی مولاه.»[4] نقل این احادیث حاكی از مقام علمی والای آن بانو میباشد.
لقب معصومه
مقام عصمت كه عالی‌ترین مقام معنوی و پاكی است، درجاتی دارد و در وهله اوّل بر دو گونه است:
الف- معصوم از خطا. ب- معصوم از گناه.
حضرت معصومه (س) مانند حضرت زینب (س)در یكی از درجات عصمت است، گر چه در درجات چهارده معصوم علیهم السّلام نباشد.
روایت شده حضرت رضا(ع)فرمودند: «من زار المعصومة بقم كمن زارنی»[5]؛ كسی كه معصومه را در قم زیارت بكند مانند آن است كه مرا زیارت كرده است. گرچه شواهد و قرائن در مورد مقام عصمت حضرت معصومه (س) بسیار است، ولی سخن فوق از امام معصوم شاید اشارهای باشد كه حضرت معصومه (س) دارای مقام عصمت بوده است، ضمناً این سخن بیانگر آن است كه: این لقب را حضرت رضا (ع) به آن بانو داده است وگرنه نام آن حضرت معصومه نمیباشد.
شفاعت گسترده
اعتقاد به شفاعت انبیاء و اولیاء از ضروریات مذهب شیعه است و هیچ تردیدی در آن نیست و بالاترین جایگاه شفاعت، از آنِ رسول گرامی اسلام (ص) است كه در قرآن كریم از آن به (مقام محمود) تعبیر شده است. تحقیقا دو تن از بانوان خاندان رسول مكرم (ص) هم شفاعت گستردهای دارند كه جهان شمول است.
1.صدیقه اطهر، حضرت فاطمه (س) 2. شفیعه روز جزا، حضرت فاطمه معصومه(س).بعد از حضرت زهرا (س) از جهت گستردگی شفاعت، هیچ بانویی به شفیعه محشر حضرت معصومه نمیرسد. امام جعفر صادق (ع) در این رابطه میفرماید: «تَدخل بِشفاعتها شیعتنا الجنه باجمعهم»[6]؛ با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت میشوند.
زیارتنامه مخصوص
یكی از شواهد عظمت استثنایی حضرت معصومه (س) زیارتنامهای است كه برادر بزرگوارش حضرت رضا(ع) در شأن او صادر فرموده است. زیرا بعد از فاطمه زهرا (س) تنها زیارتی كه از امام معصوم برای یك زن نقل شده، زیارت حضرت معصومه (س) است و هیچ یك از بانوان خاندان عصمت و طهارت زیارت مخصوص از امام ندارند واین بیانگر توجه خاص ائمه(ع) به این بانوی دردانه است.
از:تبیان
پی‌نوشت‌ها:
1.سفینة البحار، ج 2، ص 276.
2. بحار الانوار، ج 6، ص 216.
3.قم شناسی و گردشگری، ص 292.
4. الغدیر، ج 1، ص 196.
5.ریاحین الشریعه، ج 5، ص 35.
6. بحار الانوار، ج 6، ص 228.