اصلاح‌طلبی، پُز سیاسی نیست، با پیشرفت
و تکامل همراه است، نه با عقبگرد!
جوان به‌طور طبيعى طالب اصلاح است. البته من به تعبيرهاى رايج اصلاح‌طلب و محافظه‌كار و امثال اينها هيچ كارى ندارم؛ اصلاح‌طلبى به عنوان يك پُز سياسى، مورد نظر من نيست. بعضى كسان دم از اصلاح‌طلبى مى‌زنند، در حالى كه اصلاً نمى‌دانند چه مى‌خواهند و دنبال چه هستند. بعضى كسان دم از اصلاح‌طلبى مى‌زنند، در حالى كه آن چيزى كه ته ذهنشان قرار دارد، در واقع اصلاح‌طلبى نيست، نوعى ارتجاع و برگشت به عقب است. مى‌بينيد كه بعضى كسان زير نام زيبا و جذّاب اصلاح‌طلبى، دنبال اين هستند كه به دورانى برگردند كه دين فقط جنبة تشريفات در زندگى انسان داشته باشد و نه بيشتر! اين ديگر اصلاح‌طلبى نيست؛ اين نقطه مقابل اصلاح‌طلبى است. اصلاح‌طلبى با تكامل و پيشرفت همراه است، نه با عقبگرد.(101)
اصلاح‌طلبی انقلابی، اصلاح‌طلبی آمریکایی!
امروز يكى از واژه‌هاى رايج، واژة «اصلاح‌طلبى» است. من در نماز جمعه هم گفتم، بارها هم تكرار كرده‌ام؛ بنده معتقدم اصلاح‌طلبى جزوِ ذات انقلاب است. اصلاً انقلاب، يعنى يك حركت بزرگ و رو به جلو، كه اين حركت هرگز ايستايى ندارد و بطور دائم پيشرونده است. اين پيشروندگى يعنى همان اصلاح‌طلبى. البته اگر امريكايي‌ها بخواهند بيايند به ما درس اصلاح‌طلبى بدهند و بگويند شما اين كارها را بكنيد تا اصلاح‌طلب باشيد، بديهى است كه ما قبول نمى‌كنيم، زيرا آن چيزى كه آنها اصلاح‌طلبى مى‌دانند، عين ارتجاع به گذشته است. اگر امروز به جاى حكومت مردمىِ پُرنشاطِ مستقّلِ شجاعِ جمهورى اسلامى در اين كشور، يك حكومت پادشاهىِ مرتجعانة مطيع غرب بود، اينها آن را اصلاح‌طلب مى‌دانستند. آن‌گونه اصلاح‌طلبى براى خودشان خوب است. اگر آن نوع اصلاح‌طلبى خوب است، بروند براى خودشان عمل كنند. اصلاح‌طلبى- با معناى درست اين كلمه- جزوِ لاينفك انقلاب است و يك دانشجوى مسلمان نمى‌تواند اصلاح‌طلب نباشد. اصلاح‌طلبى يك پُز سياسى نيست؛ از اين به عنوان يك پُز سياسى و وسيله‌اى براى جذب دل اين و آن نبايد استفاده كرد؛ از آن براى موجّه كردن چهره نبايد استفاده كرد. اصلاح‌طلبى، يك تكليف و يك مجاهدت است. دولت و ملت موظّف‌اند اصلاح‌طلب باشند؛ البته اجازه ندهند كه اصلاح‌طلبى را ديگران براى آنها تعريف كنند. خودشان بايد اصلاح خودشان را بشناسند، جستجو كنند، تشخيص دهند و تعريف كنند. نقطة مقابلش هم اصلاح‌طلبىِ امريكايى و اصلاح‌طلبىِ بيگانه‌پسند است.(102)
1- اصلاح‌طلبان صادق!
البته بعضى هم هستند كه صادقانه اصلاح طلب‌اند؛ در اين شكّى نيست. واقعاً از كمبودها، نارساييها، عقده‌ها و انحراف‌ها رنج مى‌برند و دنبال اصلاح آنها هستند، كه اين به جاى خود مطلوب است. جوان، اين‌گونه اصلاح‌طلب است؛ يعنى به‌طور طبيعى طالب عدالت، آزادي‌هاى مشروع و تحقّق آرمان‌هاى اسلامى است. حقايق و آرمان‌هاى اسلامى، او را به هيجان مى‌آورد و در او جاذبه ايجاد مى‌كند. تصويرى كه در ذهن او از سيماى اميرالمؤمنين‌ عليه‌السّلام نقش بسته، او را به هيجان مى‌آورد؛ نواقص موجود را با او تطبيق و مقايسه مى‌كند و طالب اصلاح مى‌شود. اين ويژگى بسيار برجسته‌اى است.(103)
2- مواردی که با قاطعیت باید اصلاح شوند
بديهى است كه در ميان جامعه مواردى وجود دارد كه بايد اصلاح شود. ما اصلاح ادارى لازم داريم؛ اصلاح اقتصادى لازم داريم؛ اصلاح قضايى لازم داريم؛ اصلاح امنيتى لازم داريم؛ اصلاح در قوانين و مقرّرات لازم داريم. ما احتياج داريم كه دستگاه اداريمان مقرّراتى داشته باشد كه براى همه يكسان باشد و در آن تبعيض نباشد. اگر بود، نقطة فاسدى است و بايد اصلاح شود. بايد رشوه و ارتشاء وجود نداشته باشد؛ اگر بود، فساد است و بايد اصلاح شود. راه‌هاى كسب ثروت بايد مشروع باشد. اگر كسانى از راه‌هاى نامشروع كسب ثروت كردند، اين فساد است و بايد اصلاح شود. اگر كسانى از امتيازاتِ بيجا استفاده كردند، ثروت‌هاى بادآورده به دست آوردند و ديگران را به قيمت این‌که خودشان ثروتمند شوند، فقير كردند، اين فساد است و بايد اصلاح شود. اگر در جامعه امتيازاتِ انحصارى به وجود آوردند و همه نتوانستند از فرصت‌هاى برابر استفاده كنند، اين فساد است و بايد اصلاح شود. اگر امنيت شغل ى و ثبات مقرّرات نبود؛ اگر انسانى كه مى‌خواهد در جامعه كار كند، دست و پايش را بستند و براى تلاش كردن، به او فرصت ندادند؛ اينها فساد است و بايد اصلاح شود. اگر در جامعه گرايش مصرفى رو به رشد است، اين فساد است. اگر در تلاش‌هاى اقتصادى، دلّالى بر توليد ترجيح دارد، اين فساد است. اينها را بايد اصلاح كرد. اصلاحات اينهاست. اگر مردم دچار حالت بى‌انضباطي‌اند - بخصوص مسئولان بخش‌هاى ادارة كشور بى‌انضباط‌اند - و انضباط اجتماعى نيست، اين فساد است. اگر احساس مسئوليت نيست، اين فساد است. اگر در جوانان، ملكات انسانى- يعنى شجاعت، صفا، صدق، نشاط، فعاليت و كار - رشد پيدا نمى‌كند، اين فساد است. اگر روابط جنسىِ ناسالم در جامعه هست، اين فساد است. اگر اعتياد در جامعه هست، اين فساد است. اگر سطح معرفت و شعور عمومى در حدّ مطلوب نيست، اين فساد است. اگر وظيفه‌شناسى در مسئولان نيست، اين فساد است. اگر كسانى هستند كه خانواده‌ها را ناامن می‌كنند؛ اگر كسانى هستند كه شهرها و خيابان‌ها و جاده‌ها و روستاها را ناامن مى‌كنند، اين براى كشور فساد است. اگر جرم و جنايت هست؛ اگر دسترسى به قضاوتِ عادلانه نيست؛ اگر رسيدگي‌هاى قضايى طولانى مى‌شود و پرونده‌ها مدت‌ها مى‌ماند، اينها فساد است و بايد اصلاح شود. بايد از جرم و جنايت پيش‌گيرى كرد. انقلاب، ما را به ايجاد اين اصلاحات امر مى‌كند و فرمان مى‌دهد. همه خوشحال‌اند و دوست مى‌دارند كه اين‌گونه اصلاحات در جامعه انجام گيرد. البته اين اصلاحات هم با تعارف انجام نمى‌گيرد؛ اين اصلاحات، با قاطعيت و با اقدام انجام مى‌گيرد.(104)
شاخص‌های اصلی برای اصلاح امور
1- مبارزه با فقر و فساد و تبعیض
آنچه امروز براى اين ملت اهميت دارد، اين است كه مسئولان كشور با همة قدرت و توان، شاخص‌هاى اصلى را براى اصلاح امور كشور در نظر بگيرند؛ همان سه شاخص عمده‌اى كه گفته شد: مبارزة با فقر، مبارزة با فساد، مبارزة با تبعيض. اين اساس قضيه است. اگر فقر و فساد و تبعيض به وسيله‌ى مسئولان كشور تحمّل نشود؛ رضاى الهى، توفيق الهى، هدايت الهى، شامل حال همه خواهد شد؛ گره‌ها باز خواهدشد. اين ملت در ميدان است؛ اين ملت باوفاست؛ اين ملت به قرآن دل داده است. اگر بخواهيم اين كارها انجام گيرد، راهش اين است كه جلوِ نفوذ دشمن با كمال قدرت بسته شود. امام بزرگوار ما، قاعده‌اى پيش خودشان داشتند و بارها هم آن را بر زبان مى‌آوردند. مى‌گفتند هرجا كه ديديد دشمنانِ سوگند خوردة اين ملت و اين كشور، آن‌جا توجّه و علاقه‌مندى نشان مى‌دهند و از آن‌جا دفاع مى‌كنند، به كار آنها سوءظن پيدا كنيد.(105)
مبارزه با فساد، عنصر اساسی و اصلاح امور کشور
مسألة مبارزه با فساد هم یک عنصر حقیقی و اساسی در اصلاح امور کشور است. مبارزه با فساد، وظیفة من است؛ اما در درجة اوّل، وظیفة مسئولان کشور است. مبارزه با فساد باید با جدیّت، دقّت، بی‌نظریِ کامل و دور از تندروی و زیاده‌روی باشد.(106)
اساس اصلاحات، مبارزه با فقر و فساد و تبعیض
اساس اصلاحات اين است كه ما با فقر و فساد و تبعيض مبارزه كنيم. هر اصلاحاتى- اگر واقعاً اصلاحات باشد- بر محور اين مى‌چرخد. بدترين فسادها در جامعه، رواج فقر و افزايش شكاف بين فقير و غنى است. بدترين فسادها در جامعه اين است كه كسانى دچار فساد مالى و اقتصادى شوند و از بيت‌المالِ مردم براى منافع شخصى و پُركردن جيب خود تغذيه كنند. بزرگ‌ترين فسادها اين است كه در اجرا و اعمال قانون در جامعه تبعيض باشد و به شايستگي‌ها و صلاحيت‌ها و قابليت‌هاى افراد توجّه نشود. همان فقر و فساد و تبعيضى كه بارها عرض كرده‌ايم، مردم تأييد كردند كه مبارزة با اينها، همان اصلاحات واقعى است. اين را مردم مى‌خواهند؛ اما امريكايي‌ها اين را نمى‌خواهند؛ رئيس جمهور امريكا به هيچ وجه چنين چيزى را در داخل كشور نمى‌خواهد.(107)
مبارزه با فقر و فساد و تبعیض مهمترین بخش‌های اصلاح در کشور
امروز مهم‌ترين بخش اصلاح در اين كشور عبارت است از مبارزة با فقر و فساد و تبعيض، كه چند ماه قبل از اين صحبت كردم و مسئولان نشستند دربارة اين سه موضوع مطالعه كردند. اخيراً لايحة پيشنهادى دولت دربارة مبارزة با فقر را براى ما فرستاده‌اند تا براساس اين لايحه كار پيش برود. نقاط مثبت و خوبى هم در اين لايحه هست. من اميدوارم كه دنبالة اين مبارزة با فقر را به‌طور همه‌جانبه - يك بُعدى نمى‌شود - بگيرند، دنبال كنند و عوامل ايجاد فقر را در كشور شناسايى كنند؛ ببينند چه چيزهايى موجب مى‌شود كه ما نتوانيم احياناً در مواردى از ثروت‌هاى طبيعى خودمان در اين كشور به نفع پيشرفت كشور استفاده كنيم. اين انتظار را ما از مديران داريم و ان‌شاءاللَّه مديران ما نشان مى‌دهند كه در اين راه جدّى هستند.(108)
مبارزه با فقر و فساد و تبعیض، اصلاحات حقیقی و انقلابی و اسلامی
آماج اين مبارزه، سه چيز است: يكى فقر است، يكى فساد است و يكى تبعيض. اگر با فقر و فساد و تبعيض در كشور، مبارزه شود، اصلاحات به معناى حقيقى - اصلاحات انقلابى و اسلامى- تحقّق پيدا خواهد كرد. مشكلات ما از اين سه پایة شوم و از اين سه عنصر مخرّب است. ناامنى هم كه داريم، به خاطر همين است. بسيارى از ناامنى، به خاطر فقر است و بسيارى به خاطر فساد است... .
بايد هدف مبارزه، اينها باشد. اصلاحات حقيقى در كشور، اينهاست. آن اصلاحاتى كه هر كسى در كشور - بخصوص در كشورى مثل كشور ما كه مردم مؤمن‌اند و پايبند به اصول و مبانى اعتقادى و اخلاقى هستند - دنبال آن است، جلو بيفتد و خود را آمادة تحمّل مشكلات آن كند، مردم دنبال او خواهند بود و به او كمك خواهند كرد. هر دولتى، هر مسئول دولتى‌اى، هر انسان روشن‌بينى، هر عالم دينى و هر فرزانه‌اى، اگر اين‌گونه اصلاحات را - مبارزه با فقر و فساد - دنبال كند، مردم يارى خواهند كرد.(109)

پانوشت‌ها:
101 - بیانات مقام معظّم رهبری در دیدار با جوانان استان اصفهان، 12/08/1380.
102 - بیانات و پرسش و پاسخ مقام معظّم رهبری در جمع دانشجویان دانشگاه صنعتی امیرکبیر، 09/12/1379.
103 - بیانات مقام معظّم رهبری در دیدار با جوانان استان اصفهان، 12/08/1380.
104 - بیانات مقام معظّم رهبری در خطبه‌های نماز جمعة تهران، 26/01/1379.
105 - بیانات مقام معظّم رهبری در اجتماع بزرگ مردم قم، 14/07/1379.
106 - پیام نوروزی مقام معظّم رهبری، 01/01/1381.
107 - بیانات مقام معظّم رهبری در دیدار با جمعی از مدیران و مسئولان وزارت
آموزش و پرورش، 26/04/1381.
108 - بیانات مقام معظّم رهبری در اجتماع بزرگ مردم اراک، 24/08/1379.
109 - بیانات مقام معظّم رهبری در جمع مردم استان اردبیل، 03/05/1379.