گالیا توانگر

می توان نظريات مختلف پيرامون وحدت را به سه گونه تقسیم کرد: ايدئولوژيك، استراتژيك و تاكتيكي .
از سوي ديگر سطوح ايجاد وحدت مي تواند متفاوت باشد، داخل (بين تشكل هاي سياسي، اجتماعي، فرهنگي و يا بين مذاهب و...) و يا بين المللي (بين دولت‌ها، يا ملت‌ها و ...).
نظام اسلامي ما يك نظام مكتبي و مبتني بر اصول و مباني دين مقدس اسلام، احكام و ارزش هاي آن مي باشد؛ اما نكته مهم و قابل توجه اين است كه نظام اسلامي ما بر خلاف نظام هايي نظير كمونيسم، به هيچ وجه درصدد تحميل عقيده و مباني مكتبي خود به افراد جامعه براي دستيابي به وحدت نيست، زيرا اصولا نمي توان عقايد مختلف را با اجبار و بخشنامه به مسير واحد كشاند، به فرموده قرآن كريم «لا‌اكراه في الدين» ؛ (سوره بقره، آيه 256).
مهم‌ترين كاركرد و وظيفه نظام اسلامي فراهم آوردن زمينه ها،محيط و شرايط مناسب و مساعد براي رشد و شكوفايي استعدادها در جهت پذيرش حقايق دين همراه با انتخاب آزاد و اختيار افراد جامعه مي باشد.كتب فقهاي بزرگ اسلام پر است از اختلاف نظرها و سليقه‌ها و برداشت‌ها در زمينه هاي مختلف نظامي، فرهنگي، سياسي، اقتصادي، عبادي و ... بنابراين وحدت ايدئولوژيك، نمي تواند منظور اساسي از طرح مسئله وحدت توسط مسئولين نظام اسلامي باشد. وحدت تاكتيكي هم همين‌گونه، زيرا وحدت مطلوب نظام اسلامي نه تنها وحدت موقت، بلكه وحدتي عميق و طولاني مدت است كه با ايجاد انسجام، وفاق و همدلي لازم، زمينه هاي پيشرفت همه جانبه در ابعاد مختلف و در رويارويي بامشكلات و موانع را بوجود آورد. مهم‌تر از آن اينكه ايجاد وحدت في نفسه يك ارزش اسلامي و يكي از وظايف مهم مسلمانان است: «واعتصموا بحبل الله جميعا ولاتفرقوا» ؛ (سوره آل عمران، آيه 103) همگي به ريسمان الهي چنگ زنيد و متفرق نشويد.آن نوع وحدت مطلوب از ديدگاه نظام اسلامي «وحدت استراتژيك» مي باشد (نه‌وحدت ايدئولوژيك و تاكتيكي).
به عنوان نمونه حضرت امام(ره) در وحدت با اهل سنت وحدت «روش» و «عمل» و اتحاد بلند مدت و با تكيه بر عقايد «مشترك» و نه همه عقايد را، مد نظر داشتند. در پيامي كه از حضرت امام(ره) به عنوان «رهنمودهايي در تحكيم برادري» نام گرفت، آمده است: «مهم شناخت درست حكومت و جامعه است، كه براساس آن نظام اسلامي مي تواند به نفع مسلمانان برنامه ريزي كند كه وحدت «رويه» و «عمل» ضروري است». (صحيفه نور، ج 19، ص 104)
البته وحدت مطلوب تنها آن نيست كه در عمل وحدت روش باشد و مخالفت هاي عملي در جامعه محقق نشود، بلكه در عقيده نيز به نحوي اشتراك و هماهنگي لازم است، به عنوان مثال اگر دو گروه سياسي در جامعه اسلامي وجود داشته باشند كه يكي اصولا عقيده ديني نداشته و ملحد باشد و گروه ديگر مسلمان و موحد، وحدت اهداف مبارزاتي و وحدت عملي آنها را متحد واقعي نمي كند و اصولا بين اين دو وحدت واقعي معنا ندارد و اگر وحدتي هم باشد، غالبا تاكتيكي است و تحقق وحدت استراتژيك دور از واقعيت است. حضرت امام(ره) به همين دليل هرگز به كساني كه عقيده ضد ديني داشتند و رسما «كمونيست» بودند دست برادري نمي‌دادند و آنان را همراهان مبارزاتي خود قلمداد نمي كردند. به عبارت ديگر؛ لازمه وحدت و همبستگي اجتماعي و سياسي، حداقل اتحاد در «عقيده توحيدي» و اهداف «اسلامي» است. وحدت چه در سطح داخلي و بين تشكل هاي سياسي و يا دو قشر حوزه و دانشگاه و ...، و چه در سطح بين المللي و ميان دولت‌ها و ملت هاي مسلمان تنها در چارچوب «عقيده توحيدي» و «اهداف اسلامي» _كه البته اين دو ركن حتما بايد در عملكردها و روش‌ها محوريت داشته باشد_ امكان‌پذير خواهد بود و تمدن سازي اسلامي هم بر پايه همين نوع وحدت تشكيل و تداوم خواهد يافت، و از انحراف، ناكارآمدي و انحطاط به دور خواهد ماند.
استراتژی دشمن:اختلاف بینداز و حکومت کن!
وحدت اسلامی که بارها و بارها توسط علماء و مراجع خصوصاً مقام معظم رهبری بیان گردیده این است که پیروان هر یک از مذاهب اسلامی در عین حال که عقاید و سنن خاص آن مذهب را برای خود حفظ کرده و پای بند به آن هستند…، در روابط اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و نظامی خود نیز با مسلمانان دیگر همسو و تابع مصالح عالیه اسلام باشند، براساس این برداشت از وحدت، امت اسلامی باید در مقابل دشمنان اسلام(دشمن مشترک) همواره به صورت «ید واحده» عمل کنند همچون اجزای یک بدن که به رغم تفاوت نام و وظایف هر یک از اعضاء، لکن همه آنها با یکدیگر همکاری داشته و به هنگام بروز خطر و قرار گرفتن در مقابل دشمنی مشترک، همگی متحد و با انسجام کامل با خطر مقابله می‌کنند.
محمد باقر فیروزی یک کارشناس مذهبی و فرهنگی توضیح می‌دهد:«پس منظور از وحدت، این نیست که یک شیعه یا یک سنی به خاطر وحدت، از مبانی اعتقادی خودش دست بردارد، خیر، ما موظفیم که مبانی اعتقادی تشیّع را خیلی شفاف و به دور از هر گونه تعصب بیان کنیم، همانگونه هم اجازه می‌دهیم تا مخالفین هم مبانی فکری خودشان را شفاف بیان کنند و این حق انتخاب را به مخاطب بدهیم که « یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ».»
وی در باب مهم‌ترین راهکارها برای ایجاد وحدت می‌گوید:« از مهم‌ترین راهکارها جهت ایجاد وحدت، همگرایی و تقریب مذاهب، پررنگ کردن و تقویت مشترکات و نیز برگزاری  بحث‌های علمی و نظریه پردازی برای آشنایی با مبانی یکدیگر است ؛ زیرا بعضی از موارد اختلاف بین مسلمانان ناشی از آن است که فرق اسلامی از اصول و مبانی یکدیگر آشنایی کامل ندارند و این موجب شده که برداشت‌های نادرستی از هم داشته و نسبت به یکدیگر بدبین گشته، حتی حکم تکفیر یکدیگر را صادر نموده و زمینه برخوردهای فیزیکی را نیز فراهم کنند. ضمناً خوب است که بدانیم مسائل مورد اتفاق و اشتراک میان این دو مذهب بسیار فراتر از موارد اختلاف آنها می‌باشد، اما متاسفانه غالباً مسائل مورد اختلاف مورد توجه قرار گرفته و مسائل و اعتقادات مشترک نادیده انگاشته شده که این خود باعث ایجاد تفرقه و دوری هرچه بیشتر مسلمین از یکدیگر می‌گردد و اما در این کشمکش، سود  و ثمره نزاع عاید کسی نمی‌شود مگر دشمنان اسلام خصوصاً کشورهای غربی و رژیم صهیونیستی و آمریکای جنایتکار، چرا که استعمارگران با شعار «اختلاف بینداز و حکومت کن» بین مسلمانان و فرق و مذاهب گوناگون اختلاف ایجاد کرده و با پررنگ کردن اختلاف نظرها سعی می‌کنند تا از آب گل آلود ِ خودساخته، ماهی خویش را بگیرند.»
فیروزی در مورد مجالس ایام خاص که توسط برخی برگزار می‌شود و باعث دلخوری‌هایی بین شیعه و سنی می‌شود، می‌گوید:«چرا چنین جلساتی را برگزار، ضبط و فیلمبرداری و منتشر می‌کنیم و مستمسکی برای ایجاد تفرقه بین مسلمین در دست دشمنان اسلام قرار دهیم؟ چرا بزرگ‌تر و ژرف اندیش‌تر فکر نکنیم ؟ گویا همه مشکلات اسلام و مسلمین حل شده و الان مانده که با سبّ و لعن ، مشکل شیعه و سنی را حل کنیم ؟! انسان عاقل چرا اساسا کاری را بکند که بعد بخواهد دغدغه این را داشته باشد که یک وقت منتشر شود، الان هم که وسائل ارتباط جمعی در دست همه هست پس کمی به خود بیاییم. هر چه سرمان می‌آید دوری از گفتمان مولای متّقیان علی (ع) و اهل بیت معصومین (ع)است، برویم تاریخ را مطالعه کنیم ببینیم مولا امیرالمؤمنین(ع) درجهت حفظ اسلام و جلوگیری از تفرقه و ایجاد شکاف بین مسلمین چقدر مصائب را به جان خریدند، چقدر خون دل‌ها خوردند، گرچه ایشان خود را وصى پیامبراعظم(ص) می‌دانست و شایستگى و برترى او بر دیگران محرز بود، اما صبر کردند و علناً اهانتی به خلفا نمی‌فرمود تا بین مسلمین شکاف ایجاد نگردد و اسلام حفظ شود، پس ما هم اگر لااقل محبّ اهل بیت علیهم السلام هم هستیم همچون ایشان به‌گونه‌ای عمل کنیم که وحدت مسلمین عالم در مقابل دشمنان اسلام حفظ گردد، مراجع معظم تقلید هم که فتوای به حرمت سب ولعن دادند پس ما ببینیم که دنبال رضای خدا هستیم یا رضای دل خودمان ؟!»
اخلاقمداری، بزرگترین خدمت به فرهنگ اسلامی
آیت الله سید هاشم حسینی بوشهری معاون جامعه مدرسین حوزه علمیه قم طی سخنانی درباره رفتارهای شیعیان فرمودند:«براساس کلام امام صادق(ع) كُونُوا دُعَاةً لِلنَّاسِ بِغَیْرِ أَلْسِنَتِكُمْ بر همین اساس از یک شیعه انتظار می‌رود تا قبل از اینکه پای سخن و گفتاری از معرفی او در جامعه ـ چه جامعه شیعی وچه غیرشیعی ـبه میان بیاید،عمل او،وی را معرفی کند. یعنی رفتار و عملکرد وی به گونه‌ای باشد که تا هر که آن‌ها را دید، بگوید این فرد پیرو امام صادق(ع) است.همچنان که روایات هم اشاره دارند، در این معنا شیعه باید با رفتار خود، معرف امام صادق(ع) باشد. در صورتی که شیعه در معاشرت با مردم، ادب، حرمت‌گذاری نسبت به آن‌ها و دفاع از حقوق مردم، یک رفتار انسانی به تمام معنا را به نمایش گذاشت یعنی همان رفتاری که امامان ما نسبت به بقیه افراد جامعه داشته‌اند، می‌توان گفت توانسته است بزرگ‌ترین خدمت را به فرهنگ شیعه کند.
استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم با بیان این‌که رفتار امام صادق(ع) و دیگر ائمه(ع) الگوست، می‌گوید:«در صورتی که یک شیعه بتواند در جامعه، چنین رفتاری از خود نشان دهد، در آن جامعه، معرف شخصیت خود خواهد بود و در کنار دیگران به بهترین وجه زندگی خواهد کرد و از عهده ترویج مکتبی که رسالت تبلیغ آن را بر دوش دارد، بر می‌آید. جوامع شیعه، مسائل و مشکلات خاص خود را دارند، همگرایی بین خود شیعیان برای یک جامعه شیعه بسیار مهم است. هر نوع تفرقه، تشتت و درگیری بین جامعه شیعی می‌تواند بیشترین ضربه را به کیان تشیع وارد کند.»
مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور بیان می‌کند:«ما نه تنها باید پیام وحدت را در بین دیگران عملا به جایگاه ظهور رسانیم،بلکه قبل از آن باید وحدت، یکپارچگی و یکرنگی را میان خود جامعه شیعه داشته باشیم. عملکرد و شعار در زمینه برقراری وحدت باید همسو باشد، نه اینکه شعاری داده شود و در عمل، شکلی دیگر رقم خورد.عموم شیعیان باید نسبت به اعمال و رفتار خود پایبند باشند، تنها به حفظ ظاهر بسنده نکنند، چرا که اهل بیت(ع) از ما عمل و رفتار درست می‌خواهند. در بعد خداشناسی از ما معرفت انتظار دارند و اینکه در رسیدگی به عبادات، نمونه باشیم. آنچه مورد اهتمام اهل بیت(ع) بوده است، مورد اهتمام ما باشد. به بایدها و نبایدهایی که مورد نظر اهل بیت(ع) بوده، توجه کنیم. اگر چنین اتفاقی چه در جوامع اسلامی و چه غیراسلامی، رخ دهد می‌توان گفت شیعه توانسته است کارنامه موفقی از خود نشان دهد.»
فتوای مشترک از سوی علمای اهل تسنن و تشیع  علیه وهابیت
بهاءالدین نقشبندی از علمای کردستان عراق و از فعالین ضد جریان‌های تکفیری می‌گوید:«وهابیت سرچشمه تکفیر و غده سرطانی اسلام است.»
وی با اشاره به اینکه وهابیت در قرن دوازدهم توسط محمد بن عبدالوهاب ایجاد شد و غیراز تفرقه افکنی و خون ریزی برای اسلام حاصلی نداشته است،می گوید:«وهابیت سرزمین وحی و نبی خدا را پایگاه خود قرار داده است و سخنان اختلاف‌انگیز بیان می‌کند.»
عالم  کردستان عراق با بیان اینکه وهابیت در اقدامی خطرناک مسلمانان را به دلیل توسل به انبیا و صالحین به شرک متهم می‌کند،می گوید:«آنها شیعیان  و اهل سنت غیرخودشان را کافر می‌دانند. در دنیا میلیون‌ها نفر هستند که در مخالفت با عقاید وهابیت هستند. لازم است تمام تشیع و تسنن برای نابودی تفکر وهابیت به اتحاد بپردازند. نشرو پخش کتبی که بر علیه وهابیت نوشته شده است باید افزایش یابد. فتوای مشترک از سوی علمای اهل تسنن و تشیع  علیه وهابیت بسیار به آنها ضربه وارد خواهد کرد.»
برگزاری مجالس اعیاد به سبک و سیاق
 استعمارگران ممنوع!
اختلافات مذهبی که متاسفانه روز به روز در حال تکثیر و پیشرفت هستند که اگر به مرحله تکفیر برسند منجر به قتل وکشتار هم می‌شوند. بعد از انقلاب اسلامی دشمن دید که اسلام عجب پتانسیلی دارد، گروه‌های تکفیری درست کردند و از حوزه‌ها هم شروع کردند، و حتی در پاکستان وافغانستان و.... هم حوزه زدند و گروه تشکیل دادند؛ مثلا سلفی ها. شما در سوریه دیدید که برخی آمدند با سرهای بریده ی شیعه فوتبال بازی کردند! اینها فقط اختصاص به اختلافات مذهبی دارد، فقط اختلافات مذهبی است که آن‌قدر انسان را خشن جلوه می‌دهد.همان کاری که در قتلگاه با بدن سیدالشهدا(ع) کردند. آخر امر کار را به جایی رساندند که امام حسین(ع) را مرتد می‌دانستند و قتلش را هم واجب.
حجت الاسلام تویسرکانی یک کارشناس مسائل مذهبی صراحتا می‌گوید:«تکفیری‌ها وقتی آدم می‌کشند، بالای سرشان پرچم لااله الا الله می‌نویسند،اینها بالای سرشان یا فاطمه الزهرا(س) می‌نویسند، آنها شدند سنی تکفیری وهابی، اینها هم شدند شیعه برائتی. در برابر چه؟در برابر وحدت؛ اینها کار را به جایی رساندند که می‌گویند:«حتی کسانی که مدعی وحدت میان شیعه وسنی هستند، مرتد می‌باشند و قتلشان واجب است!» اینها پانزده شبکه ماهواره‌ای دارند که این شبکه‌ها همه اش از لندن و... پخش می‌شود که روحانیونی را می‌آورند برای سخنرانی. حرف همه آنها این است که اهل بیت پیغمبر(ص)مظلوم واقع شدند، و دشمنان آنها باید مورد لعن و دشنام و مجازات قرار بگیرند! جالب اینجاست که چقدر آمریکا و صهیونیسم از اینها دفاع می‌کنند وحضرت آقا هم فرمودند:«تشیعی که مرکزش لندن و واشنگتن باشد، تشیع نیست.» وقتی که نوری مالکی برای سومین بار در عراق پیروز شد، گفت به لطف خدا در آینده‌ای نه چندان دور ریشه ی آل‌سعود را از عراق برخواهم چید و یک شاهزاده سعودی جوابش را داد و گفت:« ما تصمیم گرفتیم که تا چهار سال دیگر شیعه را به دست شیعه نابود کنیم!»چطور این اتفاق می‌افتد؟ من الان یک شیعه ام، طلبه‌ام، قائل به وحدت میان شیعه و سنی هستم،من از نظر این آقایان مرتد هستم و قتلم واجب است.چه کسی می‌کشد؟ آن کسی که همه وجودش مملو از عشق حضرت زهراست. من‌هم که قائل به وحدت هستم , وجودم پراز عشق حضرت زهراست،یکی مملو از عشق به وحدت هست و یکی هم مملو از برائت، کسی که قائل به برائت هست، قائلین به وحدت را مرتد می‌داند.باید در برگزاری مجالس اعیاد نهایت دقت را به خرج داد که مبادا به سبک و سیاق استعمارگران برگزار شود و آنها با بهره‌برداری هایشان وحدت را نشانه گرفته و بیش از همه شاد شوند. خیلی روشن است که راهبرد فحاشی هیچ ثمره‌ای جز کشتار برای شیعه ندارد.»
وی ادامه می‌دهد: خلیفه دوم گفت «اگر علی(ع) نبود، عمر هلاک می‌شد.حتی وقتی آمدند عثمان را بکشند، امیرالمؤمنین حسنین(ع) را فرستاد، آمدند جلوی خانه عثمان ایستادند، باهمه وجودش مخالف کشته شدن عثمان بود و دنبال اتحاد اسلامی می‌گشت.»
رسالت علما و نخبگان دینی در تحکیم وحدت
شیعه و سنی
آیت‌الله عباسعلی سلیمانی امام جمعه زاهدان اقدامات کور تروریستی و به شهادت رساندن مردم بی‌دفاع از جمله معلمی که به شوق خدمت در این منطقه حاضر شده بود نمی‌تواند خللی در وحدت بین شیعه و سنی در استان ایجاد کند.
وی با محکوم کردن حادثه تروریستی اخیرکه منجر به شهادت یک بسیجی و یک معلم در جنوب استان شد، می‌گوید:« این‌گونه شرارت‌ها و اقدامات ددمنشانه از دیدگاه مردم شیعه و سنی محکوم است و نمی‌تواند خللی در وحدت مردم این منطقه به وجود بیاورد.»
آیت‌الله عباسعلی سلیمانی با تاکید بر اینکه ترور عناصر فرهیخته در سیستان و بلوچستان حرکت بزدلانه دشمن برای ایجاد اختلاف در بین شیعه و سنی است، ادامه می‌دهد:«متاسفانه دشمن با به‌کارگیری افراد مزدور با تفکر وهابیت به دنبال دستیابی به اهداف شوم خود به ویژه ایجاد تفرقه و دو دستگی در جامعه اسلامی است.هر شخصی که کلامش دارای نفوذ است و می‌تواند در مقابل پیشگیری از این حوادث و یا جلوگیری از تفرقه تاثیر گذار باشد،اگر اهتمام نورزد کوتاهی کرده و در حق مردم جفا کرده است. باید موضع‌گیری همه ما شفاف باشد و نگذاریم عدالت پایمال و حقوق مردم نادیده گرفته شود. سکوت و دو ‌‌پهلو صحبت کردن در برابر وقایع و فجایع انسانی از سوی برخی از افراد و یا کشورهای اسلامی آب به آسیاب دشمن ریختن است.مردم باید دشمن را بشناسند، با بصیرت حرکات دشمن را رصد کنند و فریب دشمن را نخورند و در این راه علما نقش و رسالت سنگینی در جامعه بر عهده دارند.» وی در تکمیل صحبت هایش می‌گوید:« امت واحده زمانی شکل می‌گیرد که همگان از یک خط فکری تبعیت کنند و بر نقاط مشترک و دستورات قرآنی تکیه کنند و لذا خلاف این حرکت آنچنانکه در برخی از کشور‌های مسلمان و در منطقه شاهد آن هستیم موجب قطعه قطعه شدن امت  واحده  و تامین منافع کشور‌های استکباری می‌شود. اگر وحدت مسلمانان به همان شکلی که اسلام طراحی کرده استوار باشد بطور قطع دشمنان نمی‌توانند به منافعشان دست یابند و لذا دشمن با علم به این موضوع سعی دارد تا وحدت بین مسلمانان را  قطعه قطعه کند.»