دیدگاه رتبه‌های برتر کنکور نسبت به حـذف دروس عمومی
بررسی و تحلیل توصیفی نظر ۲۵ نفر از رتبه‌های برتر کنکور سراسری سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که اکثرا با حذف دروس عمومی از فرآیند برگزاری کنکور موافقند و افرادی که نظر مخالف دارند نسبت به عدم شفافیت در برگزاری ایمن امتحانات نهائی است.
اعلام نتایج اولیه کنکور سراسری، مثل هر سال رسانه‌ها را به فکر گفت‌وگو با رتبه‌های برتر می‌اندازد. مصاحبه‌هایی که برای خواننده هم جذابیت‌هایی دارد. از میزان مطالعه روزانه و مدرسه‌ای که داوطلبان در آن تحصیل کردند گرفته تا نحوه درس خواندن و آینده‌ای که برای خود متصور هستند.
بیان این روایت‌ها از زبان داوطلبانی که توانستند در یک ماراتن سخت علمی جزء برترین‌ها باشند؛ برای مخاطب عام جذابیت دارد اما افرادی که در حوزه پژوهش و سیاست‌گذاری آموزش عالی فعالیت می‌کنند یا حتی داوطلبانی که در سال‌های آتی قرار است کنکور دهند و تغییرات پیاپی قوانین، باعث سردرگمی آن‌ها شده است نگاهی سخت‌گیرانه‌تر به مقوله کنکور دارند و شاید انتظار داشته باشند رتبه‌های برتر کنکور سراسری نسبت به مسائل مهم‌تری اظهارنظر کنند.
بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، مقرر شد کنکور ۲ بار در سال (دی‌ماه و تیرماه) برگزار شود. حذف دروس عمومی از کنکور و اعمال نمره آن‌ها فقط در سوابق تحصیلی(تاثیر قطعی معدل) از جمله دیگر مفاد این مصوبه بود. «انتقال تاثیر مثبت معدل به سمت تاثیر قطعی معدل در پذیرش دانشگاه» و افزایش سهم معدل و امتحانات نهائی پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم در سنجش داوطلب به نحوی که در یک بازه ۵ ساله سهم امتحانات نهائی به ۶۰ درصد و آزمون سراسری به ۴۰ درصد برسد؛ از دیگر بندهای مصوبه کنکوری شورای عالی انقلاب فرهنگی بود.
اما یکی دیگر از مناقشات و اعتراضات برخی داوطلبان، حذف دروس عمومی از آزمون تستی کنکور و تأثیر آن در معدل امتحانات نهائی بود. برخی معتقد بودند این اقدام موجب کمرنگ شدن توجه دانش‌آموزان به مباحث فرهنگی و اجتماعی می‌شود، در حالی‌که گروهی دیگر بر این باور بودند که حذف عمومی‌ها باعث تخصصی‌تر شدن کنکور و تمرکز دانش‌آموزان بر رشته مورد علاقه‌شان خواهد شد.
در این مطلب، پاسخ داوطلبان برتر کنکور سراسری به سؤالی درخصوص حذف دروس عمومی از فرآیند برگزاری کنکور سراسری است. البته از میان داوطلبان گروه آزمایشی هنر هیچ‌کدام از برترین‌ها حاضر به پاسخگویی و شرکت در این پروژه پژوهشی نشدند از دیگر گروه‌های آموزشی هم برخی داوطلبان یا خانواده‌ها برای انجام مصاحبه تمایل نداشتند.
یادآور می‌شود که از میان ۴۰ رتبه برتر کنکور سراسری ۵ داوطلب گروه آزمایشی هنر، تمایلی به شرکت در این کار پژوهشی نداشتند و از میان ۳۵ رتبه برتر گروه‌های آزمایشی ریاضی، تجربی، علوم انسانی و زبان انگلیسی ۲۵ نفر به سؤالات مطرح شده پاسخ دادند به نحوی که گروه آزمایشی علوم انسانی ۸ نفر، تجربی و ریاضی هر کدام ۷ نفر و زبان انگلیسی ۳ نفر که جمعا ۲۵ نفر از برترین‌های کنکور سراسری در این پروژه افکارسنجی شرکت کردند.
به نقل از ایسکانیوز؛ در ادامه پاسخ داوطلبان برتر کنکور سراسری به سؤال «حذف دروس عمومی از کنکور و تاثیر آن در امتحانات نهائی و برای داوطلب چطور ارزیابی می‌کنید؟ بنظر شما حذف عمومی‌ها از روند کنکور سراسری و اعمال نمره دروس عمومی در روند برگزاری امتحانات نهائی کشوری در قالب تستی- تشریحی اتفاق مثبتی است؟» را می‌خوانیم:
علیرضا اسمعیلی رتبه ۱ گروه زبان‌های خارجی کنکور سراسری سال ۱۴۰۴ اذعان کرد: حذف دروس عمومی از کنکور به نظر اتفاق خوبی است، زیرا باعث می‌شود که داوطلبان وقت بیشتری برای خواندن دروس تخصصی داشته باشند و آمادگی بیشتری پیدا کنند.
به گفته رسادخت جهانشانی رتبه ۲ گروه زبان‌های خارجی حذف شدن دروس عمومی از کنکور برای من اتفاق مثبتی بود، چون خود من همیشه در امتحانات تشریحی بهتر از امتحانات تستی بودم و محدودیت زمانی آن فشار کمتری به من وارد می‌کرد. و در نهایت نیز در نتایج کنکور به نفعم تمام شد. ولی خیلی از دوستانم از این شرایط راضی نبودند.
آیسان عزیزپور لیندی رتبه ۳ گروه زبان‌های خارجی هم در این زمینه توضیح داد: حذف دروس عمومی از کنکور از نظر من هم مثبت است و هم منفی. به این دلیل مثبت است که دانش‌آموزان در طول دوره تحصیلی به دروس عمومی هم اهمیت می‌دهند و آن دروس را هم می‌خوانند. و به این دلیل منفی است که در امتحانات نهائی هر دانش‌آموزی روش خودش را در توضیح دروسی که خوانده و متوجه شده است، دارد و مجبور است که در این امتحانات به شکلی بنویسد که مورد نظر مصحح است. بعضی از دانش‌آموزان خیلی باهوشند و دروس را خیلی خوب متوجه می‌شوند، اما نمی‌توانند همه مفهوم را به شکل تشریحی توضیح بدهند. به غیر از این، نبود تصحیح الکترونیک و نقش عامل انسانی هم باعث می‌شود آن‌طور که باید و شاید حق دانش‌آموزان ادا نشود.
آریا ابراهیمی رتبه ۱ گروه ریاضی کنکور سراسری سال ۱۴۰۴ در این زمینه توضیح داد: ما تجربه بودن دروس عمومی در کنکور را نداشتیم. خواندن دروس عمومی برای کنکور سختی دارد؛ اما بودن این دروس در امتحانات نهائی هم مشکلاتی به همراه دارد. مثلا این که ممکن است سلیقه مصحح در تصحیح برگه‌ها تاثیر بگذارد و ۲ تا برگه مشابه نمره یکسانی نگیرند. در صورتی که در کنکور سلیقه وجود ندارد. بالاخره دروس عمومی باید به شکلی سنجیده شود؛ اما من چون تجربه دروس عمومی در کنکور را نداشتم، نمی‌توانم نظر قطعی بدهم.
به اعتقاد امیرحسین ابراهیمی رتبه ۲ گروه ریاضی کنکور سراسری سال ۱۴۰۴ بهتر است که دروس عمومی در کنکور باشند و امتحانات نهائی تاثیری نداشته باشند. آماده شدن برای امتحانات نهائی، سخت است.
دانیال جیشی رتبه ۵ گروه ریاضی گفت: به نظر من تاثیر دروس عمومی در کنکور فعلی بیش از حد زیاد است. بهتر است که تاثیر امتحان نهائی ۴۰ درصد بشود و تاثیر کنکور ۶۰ درصد، یعنی برعکس چیزی که الان هست. برخی ترجیح می‌دهند همه دروس در کنکور باشد چون بهتر می‌توان متمرکز شد.
به گفته آرش بهادری رتبه ۶ گروه ریاضی بودن دروس عمومی در کنکور خوب نیست و همین که در امتحانات نهائی باشد، کافی است.
به نظر کامیار حقیقت‌دوست رتبه ۷ گروه ریاضی برای ورود به دانشگاه‌ها لازم نیست، دروس عمومی سنجیده شود. ما برای شرکت در امتحان نهائی ۱۴ روز وقت گذاشتیم؛ اما اگر قرار بود این دروس در کنکور باشد، قطعا در ۱۴ روز نمی‌توانستیم همه را بخوانیم. به همین دلیل، به نظرم کافی است که دروس عمومی در امتحانات نهائی باشد تا در کنکور.
مهرشاد امانی رتبه ۹ گروه ریاضی معتقد است حذف دروس عمومی از کنکور خوب است چون دانش‌آموز لازم نیست کل دروس عمومی ۳ پایه قبل را بخواند، فقط دوازدهم را می‌خواند. هم از طرف دیگر، فشار زیاد شده.
پانیذ حسینی رتبه ۱۰ گروه علوم ریاضی دیدگاه تعادلی دارد. او گفت: نبودن دروس عمومی در کنکور از جنبه‌هایی مثبت و از جنبه‌هایی منفی است. به نظر من تست ادبیات برای رشته ریاضی نیازی نیست. حذف این دروس از کنکور باعث شد که در امتحان نهائی ناحقی اتفاق بیفتد. تصحیح‌ها دقیق نیستند، من نمره اولیه ادبیاتم ۱۸ بود و وقتی اعتراض کردم شد ۱۹ونیم. اگر اعتراض نکرده بودم، این یک و نیم نمره را از دست می‌دادم. کنکور عادلانه‌تر است چون تصحیح دستی ندارد. البته امتحان نهائی بهتر است از این نظر که تشریحی است و استرس زمان وجود ندارد.
به گفته زهرا شمسایی رتبه ۱ گروه علوم انسانی هدف از حذف دروس عمومی از کنکور، برداشتن بار این دروس از کنکور بود، البته وقتی دروس عمومی وارد آزمون نهائی شدند، یک مافیایی جدید ساخته شد و مؤسسات زیادی با یکدیگر وارد رقابت شدند تا برای آزمون‌های نهائی کتاب تشریحی تولید کنند. دانش‌آموزان در سالی که کنکور دارند تمام توان خود را صرف تست‌زنی برای کنکور می‌کنند و به یکباره در اردیبهشت‌ماه اعلام شد که تاثیر ۶۰ درصدی نتیجه دروس عمومی در کنکور قطعی شد؛ درحالی‌که آن‌ها بیشترین وقت خود را صرف تست‌زنی کرده بودند و این تصمیم باعث ایجاد استرس در داوطلبان شد. البته این انتقادات به این معنی نیست که پیشنهادی برای بهتر شدن این روند داشته باشم اما می‌توان با پاره‌ای از مصوبه‌ها این روند را منطقی‌تر کرد.
جواد عبدیان سیدمحله، رتبه ۲ گروه آزمایشی علوم انسانی درخصوص حذف دروس عمومی از کنکور سراسری گفت: تاثیر حذف دروس عمومی از کنکور باعث می‌شود تا دانش‌آموزانی که در طول سال تحصیلی به خوبی مطالعه می‌کنند، نتیجه بهتری کسب کنند. توزیع مؤلفه‌های مؤثر در نمره نهائی، بار سنگین کنکور را کاهش می‌دهد این درحالی است که در گذشته از همه دروس یک روز در سال امتحان گرفته و کل فرآیند سنجش دانش‌آموز در همان یک روز خلاصه می‌شد. ایراد روش قبلی این بود اگر دانش‌آموز در روز کنکور به مشکلی برمی‌خورد، زحماتش به هدر می‌رفت اما با دو مرحله‌ای شدن کنکور و قرار گرفتن ارزیابی دروس عمومی در قالب امتحانات نهائی این نقص برطرف شده است.
از نظر سید محمدرضا موسوی رتبه ۴ کنکور گروه آزمایشی علوم انسانی حذف دروس عمومی از کنکور و قرار دادن آن‌ها در قالب امتحانات نهائی اقدام مثبتی است اما مشروط به این‌که شرایط برگزاری امتحانات نهائی از لحاظ تصحیح اوراق، طراحی سؤالات و شرایط حوزه آزمون به حالت استاندارد برسد و در همه مناطق کشور یکسان شود. او گفت: با این وجود چه در شهر ما (ساری) و چه در هشت شهر دیگر کشور که دوستانم آزمون دادند، نارضایتی از امکانات حوزه امتحانی وجود داشت. این نارضایتی مخصوصا در تجهیزات شنیداری مربوط به آزمون زبان بالا بود و باعث شد دوستانم نمرات زیادی از دست بدهند. بنابراین تا امکانات به صورت عادلانه تقسیم نشود، حذف دروس عمومی از کنکور به جای این‌که تبدیل به روشی عادلانه شود به ناعدالتی دامن خواهد زد.
فاطمه ناطقی رتبه ۵ کنکور گروه آزمایشی علوم انسانی معتقد است: حذف دروس عمومی از کنکور فرآیند بسیار مطلوبی است زیرا دروسی مانند فارسی یا دینی بیشتر تحلیلی هستند و در امتحانات نهائی می‌توان روی جنبه تحلیلی بودن آن‌ها مانور داد اما وقتی به قالب تستی می‌روند روی برخی جنبه‌ها تاکید بیشتری می‌شود که بسیار جزئی هستند و از جهت اصلی موضوع بسیار دور هستند. بنابراین قرار گرفتن دروس عمومی در قالب آزمون تشریحی نهائی اتفاق خوبی بود.
زهرا ناطقی، رتبه ۶ گروه آزمایشی علوم انسانی در این زمینه توضیح داد: با حذف دروس عمومی از کنکور موافقم و بهتر است آزمون این دروس به صورت تشریحی برگزار شود. مطالب دروسی مانند فارسی و دینی در تست نمی‌گنجد و حق مطلب ادا نمی‌شود. علاوه بر این، تشریحی شدن دروس عمومی برای دانش‌آموزانی که دروس تشریحی آن‌ها قوی‌تر است یک نقطه قوت محسوب می‌شود.
امیررضا حاجی نوروزی، رتبه ۷ کنکور گروه آزمایشی علوم انسانی درخصوص امتحانات نهائی و حذف دروس عمومی اذعان کرد: با وجود این‌که برای تصحیح امتحانات نهائی به تمام مصححان پاسخنامه داده می‌شود و به آن‌ها توصیه می‌کنند که بر اساس پاسخنامه واحد، اوراق امتحانی را ارزیابی کنند اما متاسفانه امسال نیز شاهد اعمال سلیقه در این زمینه بودیم. زیرا ممکن است ارزیابی یک مصحح از پاسخ‌ها دشوار و ارزیابی مصحح دیگر آسان باشد، این اعمال سلیقه به‌ویژه در دروس علوم انسانی که پاسخ سؤالات آن‌ها کمی و عددی نیست بیشتر دیده می‌شود. در چنین وضعیتی حتی بیست و پنج صدم درصد نیز با توجه به تاثیر ۶۰ درصدی معدل، سرنوشت افراد را تغییر می‌دهد. برگزاری آزمون تشریحی درباره دروس عمومی می‌تواند شایستگی‌ها و استعدادها را بهتر ارزیابی کند. البته اگر نحوه طراحی سؤالات کنکور بیشتر شبیه آزمون‌های تشریحی شود، بهتر است. اما به طور کلی وارد نکردن دروس عمومی در کنکور اقدامی مثبت است.
علی بهمن‌آبادی رتبه ۹ گروه علوم انسانی معتقد است: حذف دروس عمومی اتفاق خوبی نیست و بهتر است باشد و در نتیجه کنکور تاثیرگذار باشد و این موضوع یک قدم برای پیشرفت نظام آموزشی است. هدف این کار متن محور کردن دروس است زیرا مافیای کنکور سر داوطلبان با گزینه و تست سرگرم کرده‌اند اما خب فعلا به درستی محقق نشده است و باید چندسال بگذرد و فعلا یک‌سری نقایص و معایب دارد. هدف و راه خوب است و ان‌شاءالله چندسال دیگر به نقطه مطلوب برسیم تا کنکور از حالت باند باندبازی و مافیای مؤسسات خارج شود و به خواندن درس کتاب ختم شود.
اما به اعتقاد امیرحسین سعیدی رتبه ۱۰ گروه علوم انسانی حذف دروس عمومی از کنکور اتفاق خوبی است. دروس عمومی مخصوصا درس فارسی سخت و زمانگیر است.
محمد آیدین‌منفرد رتبه ۲ گروه علوم تجربی درخصوص حذف دروس عمومی و سنجش اطلاعات عمومی داوطلبان در قالب آزمون تشریحی امتحانات نهائی توضیح داد: ترکیب آزمون‌های تستی و تشریحی به‌خودی‌خود اتفاق مثبتی است، زیرا ارزیابی عمیق‌تری از توانایی‌های فرد انجام می‌دهد. این نیز به نحوه ترازدهی امتحانات نهائی بازمی‌گردد؛ جایی که یک بی‌دقتی کوچک می‌تواند افت بزرگی در تراز ایجاد کند، در حالی‌که در کنکور این‌گونه نیست. در آزمون تستی تفاوت درصدها شفاف و منصفانه دیده می‌شود، اما در امتحانات نهائی فاصله میان نمره ۱۸.۵ و ۲۰ بسیار بیشتر از آن چیزی است که باید باشد. به همین دلیل، بسیاری از دانش‌آموزان نسبت به این موضوع گلایه دارند.
آریانا امامی رتبه ۳ گروه علوم تجربی درخصوص حذف دروس عمومی معتقد است: در سال‌های اخیر، دروس عمومی مانند فارسی، معارف و زبان از کنکور حذف شده و جای خود را به تأثیر مستقیم معدل امتحانات نهائی داده‌اند. به نظر من این تغییر، به شرط شفاف بودن منابع و مشخص بودن درس‌های تخصصی، مفید است. وجود تاثیر معدل باعث می‌شود دانش‌آموز بداند که تلاش او باید معطوف به درس‌های تخصصی باشد و از سردرگمی و ابهام جلوگیری می‌کند. به عنوان مثال، معدل نهائی من ۸۷/۱۹ بود و نشان می‌دهد که وقتی دانش‌آموز با دقت و تمرکز بر جزئیات کتاب‌ها مطالعه کند و در امتحانات نهائی تلاش نماید، نتیجه مطلوب حاصل می‌شود.
امیرمهدی خزائی رتبه ۴ گروه علوم تجربی درخصوص حذف دروس عمومی گفت: به نظر من حذف دروس عمومی و افزایش سهم امتحانات نهائی باید با دقت بیشتری طراحی و اجرا می‌شد. اگر این روند به شکل منطقی‌تری تنظیم شود و سهم معدل در حدی متعادل‌تر در نظر گرفته شود، می‌تواند به‌عنوان بخشی از فرآیند سنجش مفید واقع شود. اما در وضعیت کنونی، بیشتر به عاملی تبدیل شده است که استرس و نارضایتی ایجاد می‌کند، به‌ویژه برای داوطلبانی که در آزمون‌های تستی عملکرد بهتری دارند اما علاقه یا توان کافی برای امتحانات تشریحی ندارند.
نظر متین مهدوی‌مقدم رتبه ۶ گروه علوم تجربی در موضوع حذف دروس عمومی این است که این تغییر بیشتر جنبه منفی داشته است. پیش‌تر دروس عمومی در کنکور حضور داشتند و امتحانات نهائی نیز تأثیر مثبت خود را داشتند. اکنون هر امتحان نهائی عملاً مانند یک کنکور جداگانه محسوب می‌شود و فشار قابل توجهی بر دانش‌آموزان وارد می‌آورد، به‌طوری که به جای یک آزمون نهائی، لازم است در طول سال چندین آزمون برگزار شود. بنابراین، معتقدم بازگشت دروس عمومی به کنکور و حفظ نقش مثبت امتحانات نهائی در کنار آن، تصمیمی عادلانه‌تر خواهد بود.
سید ایلیا میرابراهیم رتبه ۸ گروه علوم تجربی درخصوص حذف دروس عمومی مانند فارسی، معارف، زبان انگلیسی و عربی معتقد است: این تغییر تجربه‌ای متفاوت پدید آورد. همزمان با این اقدام، تأثیر قطعی معدل امتحانات نهائی در کنکور اعمال شد. این تغییر از یک سو دارای مزیت بود، زیرا داوطلبان مجبور نبودند تمامی تمرکز خود را تنها بر یک کنکور متمرکز کنند و عملکرد در امتحانات پایه یازدهم و دوازدهم نیز اهمیت یافت. با این حال، درصد بالای تأثیر معدل، فشار و حجم کار داوطلبان را افزایش داد. مطالعه برای امتحانات نهائی نیازمند دقت و تسلط کامل بر کتاب‌ها بود، در حالی که بسیاری از مطالب در آزمون‌های تستی با فهم و تمرین قابل پاسخگویی بودند و نیازی به حفظ جزئیات نبود.
آیلین رزمی رتبه ۹ گروه علوم تجربی در مورد حذف دروس عمومی مانند فارسی، زبان و معارف گفت: این تغییر تجربه‌ای متفاوت ایجاد کرد. همزمان با این حذف، تأثیر قطعی معدل امتحانات نهائی در کنکور اعمال شد. به نظر من تأثیر معدل به خودی خود بد نیست، زیرا باعث می‌شود داوطلب مجبور نباشد فقط یک پایه را برای کنکور آماده کند و عملکرد در امتحانات یازدهم و دوازدهم نیز مؤثر باشد. با این حال، درصد تاثیر بسیار بالا است؛ به نظر من حدود ۴۰ درصد منطقی‌تر بود. معدل نهائی من ۷۶/۱۹ شد و تجربه شخصی نشان داد وقتی این تاثیر بسیار زیاد باشد، استرس و فشار روی داوطلبان افزایش می‌یابد.
محمدعلی پورعلی رتبه ۱۰ گروه علوم تجربی درخصوص حذف دروس توضیح داد که این تغییر تجربه متفاوتی بود. تأثیر معدل امتحانات پایه دهم، یازدهم و دوازدهم که در سال‌های گذشته مثبت ارزیابی می‌شد، اکنون جایگزین بخشی از دروس عمومی شده است. به نظر من این تغییر به خودی خود نامطلوب نیست، زیرا باعث می‌شود دانش‌آموز بر مفاهیم کتاب‌های درسی و امتحانات نهائی تمرکز بیشتری داشته باشد. با این حال، درصد تأثیر معدل بسیار بالا است و فشار قابل توجهی بر داوطلبان وارد می‌کند. برای مثال، نمره دینی من ۱۸ شد و علی‌رغم اعتراض، تغییر نکرد، در حالی که انتظار داشتم نمره ۲۰ باشد.
بررسی و تحلیل توصیفی نظر ۲۵ نفر از رتبه‌های برتر کنکور سراسری سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که اکثرا با حذف دروس عمومی از فرآیند برگزاری کنکور موافقند و افرادی که نظر مخالف دارند نسبت به عدم شفافیت در برگزاری ایمن امتحانات نهائی است. واکاوی نظر رتبه‌های برتر کنکور سراسری امسال نشان می‌دهد ۱۱ نفر معادل ۴۴ درصد نفرات برتری که در این پژوهش مشارکت کردند حذف دروس عمومی را اقدامی مثبت تلقی می‌کنند. ۶ نفر یعنی معادل ۲۴ درصد از این برترین‌های کنکور سراسری، مخالف حذف درس عمومی از فرآیند آزمون سراسری هستند و ۸ نفر معادل ۳۲ درصد داوطلبان نظر میانه دارند یعنی با وجود مزیت‌های حذف دروس عمومی از فرآیند کنکور تخصصی، معتقدند چون آزمون‌های نهائی خیلی امنیت کافی نداشته و ناعادلانه برگزار می‌شود حذف این دروس و تأثیرش آن‌هم با عدد ۶۰ درصد قطعی در ارزشیابی داوطلب با اصول عدالت آموزشی مغایرت دارد.