راهکارهای رسیدن به موفقیت و سعادتمندی(1)(پرسش و پاسخ)
پرسش:
از منظر آموزه‌های وحیانی اسلام چه علل و عوامل و راهکارهایی موجب می‌شود تا انسان بتواند در دنیا و آخرت به اهداف مورد نظر خود برسد و در زندگی احساس سربلندی و سعادتمندی کند؟
پاسخ:
جایگاه و اهمیت موفقیت و سعادتمندی
موفقیت در لغت به معنی توفیق، کامیابی، کامروایی، کامرانی، دستیابی به آرزو و یا انجام دادن کار مطلوب است. همه ما دوست داریم در کوتاه‌ترین وآسا‌ن‌ترین راه به موفقیت‌های بزرگی در زندگی برسیم، و هرآنچه را که دیگران دارند، بلکه فزون‌تر در امور دنیوی و اخروی و نیز مادی و معنوی به دست آوریم و خوشبختی و سعادتمندی را در دنیا و آخرت به ارمغان آوریم. اگرچه برخی دایره وسعت جهان‌بینی خود را محدود به امور مادی و دنیوی می‌کنند و سعادتمندی و موفقیت‌های خود را در این چهارچوب تعریف می کنند، و آرزوی دستیابی به آن را دارند، اما با اندکی تأمل به وضوح می‌توان دریافت که رسیدن به اهداف مادی و دنیوی نمي‌تواند غایت آمال و آرزوها و اهداف متعالی انسان را تأمین کند؟!
لزوم انتخاب هدف
شناخت و انتخاب هدف یکی از اساسی‌ترین موضوعات زندگی هر انسانی را رقم می‌زند. اگر انسان هیچ شناختی از هدف واقعی و خلقت خود ندانسته باشد، دنیا را پوچ و بی‌معنا خواهد یافت. همه فعالیت‌های آگاهانه یا ناآگاهانه انسان زمانی مفهوم خواهد داشت که هدف نهایی‌اش در زندگی روشن باشد.
اگر انسان‌ها در زندگی خود، سبک‌های زندگی مختلف و روش‌های متفاوتی دارند، به این دلیل است که جهان‌بینی‌ها و اهداف مختلفی را دنبال می‌کنند. هرچقدر این جهان‌بینی‌ها و اهداف با ارزش‌تر و والاتر باشد، و با عزت و کرامت انسانی منطبق باشد، به همان اندازه زندگی انسان از ارزش و کیفیت عالی‌تری بهره‌مند خواهد شد.
بنابراین موفقیت، سعادت و یا شقاوت انسان در درجه اول مرهون شناخت هدف و انتخاب آن است. چه‌بسا انسان‌هایی فقط به دنیا و زرق و برق آن می‌اندیشند و تمامی تلاش و کوشش‌های آنان معطوف به امور مادی و دنیوی است و به آن سرگرم و راضی شده‌اند. قرآن‌کریم در وصف آنان و عاقبت کارشان می‌فرمایند: مسلماً کسانی که دیدار (قیامت) ما (و محاسبه اعمالشان) را امید ندارند و به زندگی دنیا خشنود شده‌اند، و به آن آرام یافته‌اند و آنان که از یاد ما غافل و بی‌خبرند، این افراد به کیفر گناهانی که همواره مرتکب می‌شوند، جایگاهشان آتش جهنم است.(یونس- 7 و 8) اما در نقطه مقابل کسانی هستند که با آموزه‌های وحیانی آشنا شده و توانسته‌اند ارزش‌ها و کمالات اصیل عقلانی و وحیانی را برای خودشان هدف‌گذاری کنند، و در زندگی سعی و تلاش می‌کنند تا با این ارزش‌های والای انسانی و الهی و حیات طیبه برسند، این‌ها یقیناً به سطح از افق‌های مادی و معنوی موفقیت و سعادتمندی خواهند رسید.
نقش هدف‌گذاری در کسب موفقیت و سعادتمندی
برای رسیدن به موفقیت و سعادتمندی، شرط اساسی آن تعیین هدف و هدف‌گذاری است. انسان‌هایی که در زندگی هدف یا اهداف مشخصی ندارند، موفقیت یا شکست، تعالی یا انحطاط برای آنها معنا ندارد، زیرا آنها همانند خس و خاشاک‌هایی بی‌ریشه هستند که با هر جریان بادی به سمت و سوی آن می‌روند و از خود هیچ تکیه‌گاه محکم و استوار ندارند. چنین افرادی در این اندیشه و باور نیستند که با هدف‌گیری‌های صحیح و عاقلانه بتوانند خود را در مسیر تکامل قرار دهند. اما در نقطه مقابل انسان‌هایی که اهداف متعالی را در زندگی برای خود برگزیده‌اند، تمام سعی و تلاش و علل و اسباب متناسب با اهداف خود را به‌کار می‌گیرند تا بتوانند آن اهداف را در عمل محقق کنند و در این مسیر موفق و سربلند باشند. امام صادق(ع) می‌فرماید: عمل‌کننده غیربصیر و ناآگاه (نسبت به اهداف واقعی و صحیح) مثل سیرکننده در غیر مسیر و راه اصلی است (که به بیراهه می‌رود) و سرعت و حرکت او، ثمری جز دوری بیشتر او از مسیر اصلی به همراه ندارد. (بحارالانوار، ج 1، ص 206)
طبقه‌بندی انسان‌ها براساس اهداف
انسان‌ها با توجه به اهدافی که برای خود انتخاب کرده‌اند، به چهار گروه تقسیم می‌شوند:
1- گروهی که اهداف ممکن‌الوصول و منطقی دارند. آنها با توجه به موقعیت‌ها و امکانات و توانایی‌های خود گام برمی‌دارند، و در زندگی خود اهدافی را مشخص می‌کنند و با تلاش و برنامه‌ریزی دقیق، خواهان رسیدن به هر یک از اهداف خود می‌باشند.
2- گروهی اهداف خارج از توانایی و امکانات خود در نظر می‌گیرند، که رسیدن به آن اهداف برای آنها عملاً غیرممکن خواهد بود.
3- گروهی اهداف بسیار کوچکی را برای خود انتخاب می‌کنند که این افراد غالباً نسبت به ظرفیت‌های وجودی خود و شناخت توانایی‌ها و قابلیت‌های درونی خود شناخت پیدا نکرده‌اند و فلسفه خلقت خود را نمی‌شناسند و دچار غفلت شده‌اند؟!
4- گروهی هم هیچ هدف سازنده و مفیدی در زندگی ندارند و نمی‌دانند برای چه زندگی می‌کنند و هدف از خلقت آنها در این دنیا چیست و چه مسئولیت‌هایی را برعهده دارند. بنابراین انسان‌های موفق و سعادتمند کسانی هستند که در گروه اول جای گرفته‌اند و با شناخت فلسفه خلقت و ظرفیت‌های وجودی خود اهداف کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت را در زندگی خود طراحی و با برنامه‌ریزی واقع‌بینانه و صحیح، متناسب با مقدورات و امکانات و توانمندی‌های خود، تلاش می‌کنند تا به اهداف مورد نظر خود برسند...
(ادامه دارد)