اجتماع تمام اجداد انسان و همه فرزندان و نسل آینده او در یک جا

هر کس دلش می‌خواهد بداند مثلا جد پنجم او چه کسی بوده و کجا زندگی می‌کرده و چگونه انسانی بوده است. 
به طریق اولی‏ انسان در مورد نسل آینده خود نمی‌داند که آیا نوه او و نوه پسر او و نوه نوه او به دنیا خواهند آمد یا نه و اگر به دنیا می‌آیند چگونه انسان‌هایی خواهند بود؟ هیچ یک را انسان نمی‌داند؛ در قطعه‌ای از زمان قرار گرفته است، هم جداست از گذشتگان و هم جداست از آیندگان.
اما قیامت «یوم‌الجمع» است. اولین و آخرین در یک جا و در یک ظرف گرد می‌آیند و دیگر مسئله زمان در آنجا به شکلی که در دنیا مطرح است مطرح نیست و نیز مسئله مکان به شکلی که در دنیا مطرح است در آنجا مطرح نیست. 
در دعاهای ماه رمضان، یکی از دعاهای سحر این است: 
«وَ إذا جَمَعْتَ الْاوَّلینَ وَ الْآخِرینَ یوْم َ‏الْقِیامَةِ فَارْحَمْنا»؛ خدایا! آنگاه که اولین و آخرین را در قیامت گرد می‌آوری به ما ترحم بفرما!
پس در قیامت از فرق (جدایی) به سوی جمع می‌رویم. این متفرقات مکانی و زمانی، در آن جهان همه مجتمعات و با هم هستند. 
* استاد مطهری، آشنایی با قرآن، ج۷، ص ۱۷۱