«محمدهاشم پسران» اقتصاددان سرشناس دانشگاه کمبریج:
ایران نباید اصلاحات اقتصادی را به رفع تحریم گره بزند
به گفته اقتصاددان برجسته ایرانی و استاد دانشگاه کمبریج، ایران باید سیاست‌های اصلاحات اقتصادی بسیار اساسی را بدون توجه به اینکه تحریم‌ها برداشته می‌شود یا نه، اجرا کند.
«محمدهاشم پسران»، اقتصاددان برجسته و استاد دانشگاه کمبریج و صاحب کرسی عالی اقتصاد جان الیوت در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در گفت‌وگو با هفته‌نامه تازه‌های اقتصاد، به بررسی عمیق چالش‌ها و راهکار‌های ممکن برای کاهش آسیب‌پذیری اقتصاد ایران پرداخته است.
وی با بیان اینکه آمادگی برای مقابله با شوک‌های اقتصادی بسیار مهم است، گفت: اقتصاد در هر سطحی که باشد، باید مقابله با شوک را به عنوان یکی از عوامل اصلی تصمیم‌گیری اقتصادی در نظر گرفت. شوک‌ها اتفاق می‌افتند و معمولاً اقتصاد بیش از حد معمول به آنها واکنش نشان می‌دهد. حتی اگر مذاکرات کنونی هم نبود، وقتی شوک منفی شدیدی رخ می‌دهد، مردم ابتدا نمی‌توانند دقیقاً محاسبه کنند که عواقب این شوک چیست و بیش از حد واکنش نشان می‌دهند. باید این واکنش بیش از حد را نیز در نظر بگیریم.
استاد دانشگاه کمبریج درخصوص نقش بانک مرکزی در زمان شوک ادامه داد: معمولاً میزان کاهش این واکنش بیش از حد به میزان اعتماد مردم به بانک مرکزی بستگی دارد. اهمیت بانک مرکزی در این است که نشان دهد می‌تواند تاثیر مثبتی داشته باشد، به ویژه هنگام وقوع شوک‌های اقتصادی. اگر بانک مرکزی بتواند اعتماد خانوارها، بانک‌ها، شرکت‌های خصوصی و دولت را جلب کند، کاری دشوار، اما مهم می‌تواند هنگام وقوع شوک‌های اقتصادی تاثیرگذارتر انجام دهد.
پسران تصریح کرد: ایران باید سیاست‌های اصلاحات اقتصادی بسیار اساسی را بدون توجه به اینکه تحریم‌ها برداشته می‌شود یا نه، اجرا کند. این اشتباهی است که بسیاری مرتکب می‌شوند و فکر می‌کنند باید سیاست‌های اصلاحات اقتصادی را فقط زمانی اجرا کنیم که تحریم‌ها برداشته شده‌اند و یا به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش پیدا کرده‌اند. با توجه به عدم اطمینانی که در نظام اقتصادی جهان وجود دارد و بی‌اعتمادی کنونی دنیا به آمریکا، با توجه به اینکه آقای ترامپ هر روز تغییرات عمده‌ای در سیاست‌های داخلی و خارجی آمریکا ایجاد می‌کند، این تغییرات مکرر و غیرمنتظره بیشتر اوقات عدم اطمینان اقتصادی ایجاد می‌کند. این عدم اطمینان باعث تاخیر در سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری می‌شود.
وی با بیان اینکه اگر سرمایه‌گذاری متوقف شود و سیاست‌های اقتصادی را هم به تاخیر بیاندازیم، در نهایت به اقتصاد کشور لطمه وارد می‌شود؛ گفت: بنابراین باید دنبال اجرای سیاست‌های اصلاحات اقتصادی باشیم، بدون اینکه منتظر باشیم تحریم‌ها برداشته شود یا خیر. اگر تحریم‌ها برداشته شد، می‌توانیم سیاست‌های مربوط به اصلاحات اقتصادی را گسترش دهیم، اما نباید منتظر بمانیم تا بعد از برداشتن تحریم‌ها مسائل اقتصادی ایران را حل کنیم. نباید سیاست‌های اساسی اقتصادی ایران را منوط به برداشته شدن تحریم‌ها کنیم.
استاد دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در مثالی جالب گفت: تعبیر حضرت یوسف از خواب فرعون این بود که هفت سال وفور نعمت خواهیم داشت و پس از آن هفت سال خشکسالی می‌آید. یوسف با تعبیر خود توانست اعتماد فرعون را جلب کند تا برای هفت سال ذخیره‌سازی کنند. پس ذخیره‌سازی در دوره شوک مثبت بسیار مهم است تا اگر شوک منفی بعدی آمد، بتوان از این ذخایر استفاده کرد.
در اقتصاد می‌گوییم که لازم است اثر شوک منفی را کاهش و در زمان شوک مثبت ذخیره‌سازی را افزایش دهیم تا آمادگی ما برای مقابله با شوک منفی بیشتر شود. اگر فکر می‌کنیم مذاکرات نتیجه خوبی خواهد داشت، باید آمادگی داشته باشیم و برنامه‌ریزی کنیم که با کشور‌هایی که در صورت برداشته شدن تحریم‌ها ممکن است بیشتر با ما معامله کنند، روابط داشته باشیم.
پسران درخصوص یارانه‌ها نیز گفت: درست است که یارانه برای افراد فقیر مهم است، اما باید سیاستی که در دوره دولت‌های گذشته به درستی اجرا نشد را اصلاح کنیم. امروزه با پیشرفت تکنولوژی، تشخیص نیازمندان آسان‌تر شده است. در آن دوره به همه یارانه داده می‌شد، البته شاید به این خاطر بود که امکانات تشخیص دهک‌ها را نداشتند. اما امروز اطلاعات و آمار خانوارها موجود است.
در این کار‌ها ممکن است تقلب و اشتباه هم رخ دهد، اما بهتر از این است که به همه حتی به افراد ثروتمند یارانه کالای اساسی بدهیم؛ بنابراین باید روی سیاست‌هایی تمرکز کنیم که به طبقات ضعیف کمک شود، بدون اینکه منابع کشور حیف و میل شود.