ارتقای کمیت و کیفیت نان و مهار چالش‌های پیش‌روی نانوایی‌ها
افزایش قیمت نـان یا افزایش تولید کیفی آن؟
بخش دوم
نانوایی بربری واقع در خیابان شریعتی هر قرص نان را ۵ هزار تومان می‌فروخت که به
۱۰ هزار تومان رسانده و به‌تازگی آن را ۲۰ هزار تومان می‌فروشد که در صورت عدم کنترل و نظارت کافی بعید نیست که به گران‌فروشی خود ادامه دهد و موجب تشویق دیگر نانوایی‌ها به گران‌فروشی‌های بیشتر شود.
روزانه ده‌ها مورد گران‌فروشی نان توسط مردم به‌ویژه در تهران گزارش می‌شود. علی فرهادی رئیس سازمان تعزیرات حکومتی می‌گوید: «گران‌فروشی نان در تهران در صدر شکایات مردمی قرار دارد. علی‌رغم تمام تدابیر اتخاذشده، نان در تهران به‌درستی توزیع نمی‌شود و همین موضوع موجب نارضایتی مردم شده است.»
افزایش قیمت نان و کاهش کیفیت آن
گزارش‌ها نشان می‌دهند گران‌فروشی نان در صدر تخلفات صنفی و شکایات مردمی در تهران قرار دارد. این تخلفات به دلیل ناتوانی در توزیع صحیح نان و نارضایتی مردم از قیمت‌ها است. در تیرماه سال گذشته، بیشترین تخلف مربوط به گران‌فروشی نان و کم‌فروشی وزن چانه نان بوده است. سازمان تعزیرات حکومتی نیز اعلام کرده است که گران‌فروشی نان در تهران در صدر شکایات مردمی قرار دارد. به نظر می‌رسد با وجود تدابیر اتخاذشده، نان در تهران به‌درستی توزیع نمی‌شود. اما چاره کار چیست؟
کارشناسان و حتی برخی نانوایان می‌گویند: «یارانه نان از نانوایی برداشته شده و به حساب مردم واریز گردد.» استدلالشان هم این است که با واقعی شدن قیمت نان، مصرف بهینه و دو تا دونیم میلیون تن گندم صرفه‌جویی خواهد شد.
اکبر ارشادی، شهروند تبریزی می‌گوید: «هنوز قیمت جدید نان اعلام نشده؛ اما در برخی نانوایی‌ها به‌صورت پیش از دستور و خودسرانه اقدام به افزایش قیمت نان کرده‌اند.»
زهرا تقدس، شهروند تهرانی ایستاده در صف نانوایی لواش محله‌شان واقع در شرق تهران می‌گوید: «این‌قدر نان لواش بی‌کیفیت شده که سریع کپک می‌زند. اصلاً مثل قبل هم طعم و مزه‌اش خوشمزه نیست. هر تصمیمی که اتخاذ می‌کنند، لااقل به فکر ارتقای کیفیت آرد و نان باشند.»
میلاد حسینیان، جوان می‌گوید: «همین دیشب نان بربری گرفتم و بابت کنجد پول بیشتری دادم، اما وقتی به خانه رسیدم متوجه شدم تنها نصف رویه نان را کنجد پاشیده‌اند و نصف دیگرش را رها کرده‌اند. نانوایی‌ها به بهانه‌های مختلف از قبیل کنجد و سبزی‌پاشی از مردم تا دوبرابر قیمت معین پول می‌گیرند، ولی لااقل همان بهانه را به‌درستی اجرا نمی‌کنند.»
مولود سالاری با طعنه می‌پرسد: «مگر یارانه نان واریز شده که قیمت را یک‌شبه افزایش داده‌اند؟»
قیمت‌گذاری نان بر اساس درآمد و هزینه‌های نانوا
در سمت دیگر چالش‌های پیش‌روی نان، نانواهای گله‌مند نشسته‌اند. علی پژند، نانوا به گزارشگر کیهان می‌گوید: «برق نداریم و هزینه تولیدمان بسیار بالاتر از نرخ فعلی نان است. باید قیمت نان واقعی شود.»
مهدی امیدوار سخنگو و نایب‌رئیس دوم اتاق اصناف ایران در‌باره نرخ‌گذاری نان توسط استانداری‌ها می‌گوید: «هر نوع قیمت‌گذاری باید با حضور نماینده بخش خصوصی و بر اساس درآمد و هزینه‌های واقعی نانواها صورت بگیرد. استانی شدن قیمت نان این مزیت را دارد که مسئولان شرایط اقلیمی، هزینه‌ها، درآمدها و نوع زندگی مردم را می‌شناسند و این می‌تواند بر قیمت نان اثر مثبت داشته باشد.»
وی ادامه می‌دهد: «ما به دنبال افزایش قیمت نان نیستیم، چرا که در این سال‌ها نان گران شده، اما مشکل پابرجا است. ما خواهان واقعی شدن قیمت نان هستیم.»
امیدوار به یارانه‌های داده شده به نان اشاره کرده و می‌گوید: «در عرض چند سال یارانه نان چندبرابر شده اما مشکل نان حل نشده، بلکه بدتر هم شده است، لذا راهکار این است که قیمت واقعی شود.»
رئیس اتاق اصناف مرکز استان خراسان شمالی با اشاره به قطع یارانه بیمه برای کارگران یادآور می‌شود: «وقتی هزینه‌ها زیاد شود اما نان با همان قیمت عرضه شود نمی‌شود انتظار داشت که نانوا درست کار
کند.»
امیدوار تأکید دارد: «آرد باید از چندنرخی بودن خارج و به‌صورت تک نرخ آزاد عرضه شود، اما در آخر زنجیره مصرف به افراد نیازمند یارانه نان داده شود.»
یکسان‌سازی نرخ آرد و نان و ایجاد رقابت
برای تولید نان کیفی
محمدرضا مرتضوی، رئیس انجمن آردسازان نیز تبیین می‌کند: «طرح نانینو، نانوایان و صاحب‌نظران معتقدند هزینه‌ای که برای تجهیز واحدها به کارت‌خوان‌های هوشمند شد، نه‌تنها نتوانسته اثری در مشکلات حوزه آرد و نان داشته باشد، بلکه خود به یک معضل تبدیل شده است به‌طوری‌که مردم یک عدد نان سنگک را ۲۵ هزار تومان می‌خرند، اما در مقابل خرید
۵ عدد نان ثبت می‌شود که بر این اساس تأثیری در کاهش مصرف و سهمیه نداشته است.»
به گفته وی، هوشمندسازی آرد و نان، سهمیه واحدهای نانوایی را بر مبنای الگوریتمی کم‌وزیاد می‌کند، درحالی‌که نانوایان معیار آن را نمی‌دانند و برای جعل آمار و آمارسازی همانند دیگر سامانه‌ها مشکلات متعددی ایجاد می‌کند.
مرتضوی ادامه می‌دهد: «مشکل اصلی دولت‌ها این است که می‌خواهند نرخ نان را ثابت نگه دارند، در حالی که سیاست‌های فعلی کارساز نیست، در حالی که با آزادسازی قیمت آرد و نان و پرداخت یارانه به مردم، امکان مدیریت بهتری وجود دارد، کمااینکه تخلفات گسترده‌ای در این حوزه وجود دارد.»
رئیس انجمن آردسازان با اشاره به چندنرخی بودن قیمت آرد و نان می‌گوید: «اکنون قیمت آرد، گندم و نان چندنرخی است که همین امر موجب شده تا نانوایان تلاش کنند سهمیه بیشتری را دریافت کنند، در حالی که اگر عرضه و تقاضا باشد، نانوا به میزان کافی آرد خریداری و تولید می‌کند. گفتنی است نرخ نان در نقاط مختلف متغیر است و ثابت نیست.»
وی صراحتاً می‌گوید: «علی‌رغم آنکه قیمت واقعی آرد ۳۰ هزار تومان است، اما با نرخ ۸۰۰ تومان در اختیار نانوایان قرار می‌دهد و بدیهی است که زمینه را برای تخلفات گسترده ایجاد می‌کند. یکسان‌سازی نرخ آرد و نان در کاهش مصرف و ایجاد رقابت برای تولید نان کیفی اثرگذار است.»
با توجه به آنکه ۹۵ درصد نان مصرفی مردم از گندم یارانه‌ای تأمین می‌شود و در شرایط کنونی تفاوت معناداری بین قیمت نان یارانه‌ای و آزادپز وجود دارد، دولت تصمیم به یکسان‌سازی این قیمت‌ها گرفته است که انتظار می‌رود این امر هرچه سریع‌تر اتفاق بیفتد و دراین‌ارتباط معاون بازرگانی دولتی اعلام کرده است که دولت در تلاش است تا برنامه‌ای جامع برای تخصیص یارانه و یکسان‌سازی آرد و نان تنظیم نماید و طبق اعلام معاون اول رئیس‌جمهور، به‌زودی اصلاحاتی در نحوه تخصیص یارانه به گندم و آرد نان به مرحله اجرا خواهد رسید.
مردم نگران کمیت و قیمت نان نباشند
هیچ تغییری از نظر کمیت و حتی قیمت در بحث آرد و نان یارانه‌دار به وجود نیامده است و مردم در این زمینه نگرانی نداشته باشند.
بهروز معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار اردبیل تشریح می‌کند: «در مجموع سه دسته آرد نوع یک، نوع ۲
و نوع ۶ در سطح استان توزیع می‌شود که آردهای نوع اول و دوم یارانه‌دار هستند و آرد نوع ۶ آزاد بوده و در بخش صنف و صنعت استفاده می‌شود. آرد نوع اول و دوم معیشتی است و باید به بهترین کیفیت به دست مردم برسد.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار اردبیل با اشاره به توزیع ماهانه حدود ۱۶ هزار تن آرد یارانه‌دار بین نانوایی‌ها می‌افزاید: «هر ماه حدود ۱.۵ برابر نیاز استان اردبیل آرد در بین نانوایی‌ها توزیع و به میزان کافی هم در انبارها ذخیره می‌شود و از این‌رو مردم هیچ‌گونه نگرانی از بابت نان‌های پخته شده با آردهای یارانه‌دار نداشته باشند. ۲ هزار و ۷۱۱ واحد نانوایی در این استان فعال هستند که ۲ هزار و ۵۷۰ نفر در این واحدها فعالیت دارند و از میان آنها یک هزار و ۷۹۸ واحد از آرد نوع اول و ۷۷۲ واحد نیز از آرد نوع دوم استفاده می‌کنند.»
وی می‌افزاید: «تنها واحدهای مورد اشاره مسئول پخت نان یارانه‌دار برای مردم هستند که هیچ تغییری در وضعیت این نانوایی‌ها به وجود نیامده است و هرگونه تصمیم به اعمال تغییر، به‌صورت شفاف از سوی نهادها و مسئولان مربوطه اطلاع‌رسانی خواهد شد.»
معاون استاندار اردبیل یادآور می‌شود: «مجلس شورای اسلامی در بودجه ۱۴۰۴ مواردی را مشمول حذف یارانه کرده که یکی از آنها آرد نوع ششم است و در استان اردبیل تنها ۱۴۱ واحد صنفی از این نوع آرد استفاده می‌کنند که ربطی به نان معیشتی مردم ندارد و برخی از تغییر قیمت‌ها نیز احتمال می‌رود مربوط به این واحدها باشد.»
وی با بیان اینکه واحدهای صنفی و صنعتی که از آرد بدون یارانه استفاده می‌کنند، تنها حدود پنج درصد واحدهای فعال در استان اردبیل را شامل می‌شوند، می‌گوید: «با توجه به تغییر قیمت در سامانه مربوطه در سه روز گذشته، این واحدها نیز مجبور به افزایش قیمت تولیدات خود شده‌اند.»
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار اردبیل با بیان اینکه از نظر تأمین نان مردم مشکلی در استان وجود ندارد، تصریح می‌کند: «واحدهای صنفی و صنعتی که از آرد بدون یارانه استفاده می‌کنند نیز ملزم به اعمال قیمتی منطقی و پخت نان با کیفیت تا زمان تصمیم‌گیری نهائی در این زمینه هستند و با هرگونه افزایش نامتعارف قیمت‌ها برخورد خواهد شد.»
وی قیمت نان در استان اردبیل را با توجه به شرایط اقتصادی و معیشتی مردم منطقه دانست و ادامه می‌دهد: «بر اساس تصمیمی که در آخرین نشست ستاد تنظیم بازار گرفته شد، اتحادیه نانوایان، صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی و غله موظف هستند تا موضوع را تا رسیدن به نتیجه نهائی پیگیری کنند. استان اردبیل بیشترین تعداد نانوایی را در سطح کشور دارد و سرانه آرد در این استان چهار کیلوگرم از میانگین کشور بالاتر است و با توجه به این شرایط نباید شاهد کمبود آرد و تشکیل صف‌های طولانی در مقابل نانوایی‌ها باشیم.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «مشکلات حوزه آرد و نان یک‌شبه پیش نیامده و با یک نشست هم برطرف نخواهد شد؛ اما فرمانداران به‌عنوان نمایندگان عالی دولت در شهرستان‌ها موظف به نظارت کامل بر حوزه آرد و نان و کیفیت و کمیت هستند و در صورت قصور احتمالی هم باید دستگاه‌های متولی را پاسخگو کنند.»
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار اردبیل با تأکید بر اینکه وظیفه اصلی دولت تأمین امنیت مردم است، اظهار می‌دارد: «مواردی که از چند روز پیش در بحث آرد و نان مطرح است که همه دستگاه‌های مربوطه موظف به پایش میدانی هستند و مردم اطمینان داشته باشند که به طور حتم مماشاتی با افراد سودجو و اخلالگران در معیشت مردم صورت نخواهد گرفت.»
وی در مورد بدهی بانک سپه به نانوایان نیز می‌گوید: «موضوع پرداخت بدهی نانوایان به تصویب هیئت وزیران هم رسیده است تا هرچه سریع‌تر اقدام لازم در این زمینه انجام شود و ما نیز به نوبه خود تلاش می‌کنیم تا مطالبات نانوایان استان اردبیل تا پایان ماه جاری پرداخت شود.»