توسعه نیروگاه‌های اتمی «کوچک‌مقیاس» راهکاری برای حل معمای انرژی ایران
تحقق مطالبه رهبر انقلاب در توسعه نیروگاه هسته‌ای کوچک‌مقیاس می‌تواند بحران انرژی و آلودگی در ایران را یک‌جا حل کند.
به گزارش خبرگزاری فارس؛ بهار ۱۴۰۲، رهبر معظم انقلاب در دیدار کارشناسان صنعت هسته‌ای درخصوص اهمیت و لزوم دستیابی ایران به فناوری نیروگاه‌های هسته‌ای کوچک مقیاس، اشاراتی داشته و فرمودند: «کشور در بخش‌های مختلف به این‌گونه نیروگاه‌ها نیاز دارد.»
این سخن پاسخی به بحران فزاینده برق و آلودگی هوا محسوب می‌شد، دو مشکلی که سالانه میلیاردها دلار به اقتصاد ایران آسیب می‌زند.
حالا چرا نیروگاه‌های کوچک؟ پاسخ در داده‌ها نهفته است. ایران با وجود ذخایر عظیم نفت و گاز، در سال‌های اخیر با خاموشی‌های گسترده و کاهش راندمان نیروگاه‌های فرسوده مواجه شده است.
از سوی دیگر، طبق اعلام سازمان انرژی اتمی، هدف‌گذاری اولیه برای تأمین ۱۵ درصد از برق کشور از طریق انرژی هسته‌ای به ۲۰ هزار مگاوات افزایش یافته، رقمی که تنها با ساخت ده‌ها نیروگاه بزرگ یا صدها واحد کوچک‌مقیاس محقق می‌شود.
نیروگاه‌های هسته‌ای کوچک‌مقیاس مانند لگوهایی هستند که می‌توان آنها را در کارخانه‌ها تولید و در محل نصب کرد.
برخلاف راکتورهای عظیمِی که دهه‌ها زمان و میلیاردها دلار هزینه می‌طلبند، این نیروگاه‌ها با ظرفیت ۳۰۰ مگاوات یا کمتر، انعطاف‌پذیرترند و حتی روی بارج‌های شناور در دریا نیز قابل استقرارند.
این ویژگی برای ایران با جغرافیای متنوع و مناطق دورافتاده امیدبخش است. آمارها نشان می‌دهد ساخت یک نیروگاه کوچک حدود ۱۰ تا ۱۲ ماه زمان می‌برد که، نصف مدت زمان احداث نیروگاه‌های گازی کوچک است. از نظر اقتصادی نیز ساخت خط تولید انبوه این واحدها می‌تواند هزینه‌ها را تا ۳۰ درصد کاهش دهد.
چالش اصلی اما فناوری است. تنها چند کشور مانند چین و روسیه به دانش ساخت پیشرفته آنها دسترسی دارند. این دو کشور شرکای راهبردی ایران هستند.
تأکید رهبر ایران بر این نیروگاه‌ها تنها یک توصیه فنی نیست؛ این یک حرکت ژئوپلیتیک است.
نیروگاه‌های کوچک به ایران اجازه می‌دهند بدون وابستگی به شبکه‌های گسترده انتقال برق، نیاز صنایع و شهرها را تأمین کنند؛ امری حیاتی در شرایط تحریم‌ها.
در پس این دستور، هشدارهایی نیز نهفته است، ایران هنوز نتوانسته به هدف ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای دست یابد.
ساخت نیروگاه بوشهر، تنها راکتور فعال کشور دو دهه زمان برد و هنوز مشکلات فنی دارد. در مقابل، این نیروگاه‌ها می‌توانند با سرمایه‌گذاری اولیه کمتر، حدود یک میلیارد دلار برای هر واحد ۱۰۰ مگاواتی، گزینه عملی‌تری باشند.
هم‌اکنون یک سؤال کلیدی باقی است: آیا این نیروگاه‌ها می‌توانند جایگزین واقعی سوخت‌های فسیلی شوند؟
طبق محاسبات، هر نیروگاه ۱۰۰ مگاواتی کوچک‌مقیاس قادر است، برق ۱۰۰ هزار خانه را تأمین کند، در حالی که آلایندگی آن نزدیک به صفر است. این برای ایران که سالانه ۱۸۰ میلیون تن مونوکسید کربن منتشر می‌کند امیدی سبز محسوب می‌شود.