با قطع غیرمنتظره برق در فروردین
زنگ خطر خاموشی‌های تابستان به صدا درآمد
سرویس اقتصادی-
قطع غیرمنتظره برق برخی مناطق در روزهای اخیر و انتشار جداول خاموشی، زنگ خطر بروز خاموشی‌های گسترده در تابستان را برخلاف وعده وزیر نیرو به صدا درآورد.
به گزارش خبرنگار ما، یکشنبه‌شب رسانه‌ها گزارش دادند که بسیاری از مناطق کشور از جمله استان‌های مازندران و خراسان رضوی و کردستان با خاموشی مواجه شد. از صبح دیروز هم جداولی در فضای مجازی به‌عنوان جداول خاموشی‌ها منتشر شد که اغلب مربوط به نقاط خاصی از کشور بودند. اخباری هم تحت عنوان انتشار جدول خاموشی سراسری در فروردین ماه در برخی رسانه‌ها منتشر شد که تکذیب شد.
با وجود تکذیب انتشار جدول خاموشی، جداول جدیدی منتشر شد و سایت‌های شرکت‌های توزیع برق در نقاط مختلف کشور جداول خاموشی‌های استان خود را برای روز گذشته منتشر کردند.
پیگیری‌های برخی رسانه‌ها هم از شرکت توانیر و شرکت‌های توزیع نیروی برق به‌جایی نرسید و به نظر می‌رسد هیچ‌کس نمی‌داند زمان رفع محدودیت‌های برقی که برای اولین بار در میانه فروردین بروز کرده، چه زمانی است.
عذرخواهی مدیرعامل توانیر
در نهایت «مصطفی رجبی مشهدی»، مدیرعامل شرکت توانیر با انتشار ویدئویی اظهار کرد: در سال جاری به دلیل خشکسالی امکان استفاده حداکثری از ظرفیت نیروگاه‌های برق آبی را نداریم؛ امسال نسبت به سال گذشته تنها از یک‌سوم ظرفیت نیروگاه‌های برق آبی می‌توانیم استفاده کنیم.
وی افزود: بخشی از تعمیرات نیروگاه‌ها که در سال جاری به خاطر محدودیت‌هایی که در سوخت داشتیم، به سال جاری موکول شد؛ که باید تعمیرات اساسی در تعدادی از نیروگاه‌ها انجام شود.
سخنگوی صنعت برق با بیان اینکه حدود 30 درصد از نیروگاه‌های کشور عمر بالایی دارند و حتما این تعمیرات لازم است انجام شود، گفت: برای اینکه تولید نیروگاه اتمی را در تیر و مرداد به صورت کامل داشته باشیم، به علت عملیات تعویض سوخت، این نیروگاه را از مدار خارج کردیم.
وی ادامه داد: این دلایل موجب شد تا ظرفیت تولیدمان پاسخگوی میزان مصرف نباشد، رشد مصرف برق کشور در ابتدای سال بیش از شش درصد بوده که عدد بسیار بزرگی است که همین‌جا از هموطنانمان درخواست می‌کنم که در مصرف برق مدیریت کنند.
رجبی مشهدی خاطرنشان کرد: به دلیل اینکه فرصت نشد محدودیت‌هایی که در روز گذشته به‌وقوع پیوست را اطلاع‌رسانی کنیم، از هموطنان عزیزمان عذرخواهی می‌کنیم و در طی روزهای آینده این محدودیت‌ها مدیریت خواهد شد.
ادعاهای وزیر نیرو
روز گذشته «عباس علی‌آبادی»، وزیر نیرو هم در دوره آموزشی توجیهی مدیریت مصرف برق جهت گذر از دوره اوج بار 1404، ضمن تأکید بر ضرورت مدیریت و بهینه‌سازی مصرف برق به منظور عبور از اوج بار سال جدید به تشریح چالش‌ها و اقدامات وزارت نیرو در صنعت برق پرداخت.
وی در این مراسم اظهار داشت: وزارت نیرو اقدامات متعددی در دستور کار دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به رفع محدودیت‌ها و ارتقای توان نیروگاه‌های حرارتی، افزایش ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر، احداث نیروگاه‌های جدید و تکمیل واحدهای نیروگاهی ناتمام اشاره کرد.
این اظهارات در حالی است که وزیر نیرو در چهارم بهمن‌ماه سال گذشته در سفر به خوزستان گفته بود: تابستان ۱۴۰۴ دیگر قطعی برق نداریم. وی افزود: برنامه گسترده‌ای را برای رفع مشکل ناترازی انرژی در دست داریم که تا پایان سال ۱۴۰۳ به وضعیتی برسیم که در تابستان سال ۱۴۰۴ مطلقا مشکلی وجود نداشته باشد.
به گزارش تسنیم، در هفت ماه نخست عمر دولت چهاردهم، ماهانه به‌طور متوسط ۵۷ مگاوات به ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر کشور افزوده شده، اگر با این سرعت به توسعه تجدیدپذیرها در سال ۱۴۰۴ ادامه دهیم، تا پایان سال هم به هدف‌گذاری تابستان نخواهیم رسید.
در دولت چهاردهم افزایش 30 هزار مگاواتی تولید برق از انرژی باد و خورشید در دستور کار قرار گرفت به‌طوری که 5000 مگاوات آن در پیک تابستان 1404 بتواند کمک‌حال کاهش ناترازی شدید برق باشد؛ در ادامه، این رقم 5000 مگاواتی به 3000 مگاوات تقلیل پیدا کرد.
فراخواندن وزیر به مجلس
«رمضانعلی سنگدوینی» رئیس قرارگاه رفع ناترازی انرژی مجلس هم دیروز در گفت‌وگو با تسنیم اظهار کرد: موضوع ناترازی انرژی مختص یک یا دو استان نیست و این مسئله گریبانگیر همه کشور است؛ در عین حال وزارت نیرو قول داده بود تا با انجام برخی اقدامات مانند تعمیرات و اورهال برخی از نیروگاه‌ها و افزایش تعداد نیروگاه‌های خورشیدی و غیره تا قبل از تابستان امسال این مشکلات را کاهش دهد.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به خاموشی‌های اخیر، وزیر نیرو روز دوشنبه هفته آینده در کمیسیون انرژی مجلس حضور پیدا خواهد کرد و درباره پروژه‌هایی که قول داده بود و همچنین اقداماتی که در راستای برنامه هفتم توسعه برای کاهش ناترازی انرژی باید از سوی دولت انجام شود، پاسخ خواهد داد.
رئیس قرارگاه رفع ناترازی انرژی مجلس گفت: اولین جلسه قرارگاه رفع ناترازی نیز در هفته آینده برگزار خواهد شد و برخی اقدامات مرتبط با وزارتخانه‌های نفت و نیرو و همچنین سازمان انرژی اتمی که درخصوص کاهش و رفع ناترازی انرژی بوده در دست بررسی و پیگیری قرار خواهد گرفت.
سنگدوینی اضافه کرد: برخی پروژه‌ها مانند آنچه که در قالب تولید برق از نیروگاه‌های هسته‌ای مطرح زمان‌بر خواهد بود اما لازم است که در دیگر بخش‌ها مانند استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند نیروگاه‌های خورشیدی اقدامات جدی‌تری انجام شود.
وی یکی از بسترهای تحقق شعار سال را سرمایه‌گذاری در بخش انرژی برشمرد و گفت: زیرساخت‌های لازم باید برای سرمایه‌گذاری این بخش باید از سوی دولت فراهم شود و دولت و مجلس نیز نظارت دقیقی بر روند فعالیت‌ها داشته باشند. با توجه به وضعیتی که در بخش انرژی وجود دارد اگر روند فعلی مصرف و تولید ادامه یابد، کشور با بحران‌های جدی‌تری در این زمینه مواجه خواهد شد.
ضعف مدیریت
به گزارش اقتصاد معاصر، در اولین ماه سال، بسیاری از مناطق شهری و روستایی با قطعی‌های مکرر برق مواجه شده‌اند؛ در حالی‌که دمای هوا هنوز به اوج مصرف نرسیده است؛ این موضوع این پرسش را در ذهن شهروندان و تحلیلگران ایجاد کرده که اگر در فروردین‌ماه، شبکه توزیع توان تأمین برق کشور را ندارد، تابستان چه خواهد شد؟
وزارت نیرو همواره از «مدیریت مصرف»، «احداث نیروگاه‌های جدید» و «ارتقای راندمان شبکه برق» سخن گفته، اما امروز نتایج میدانی و تجربه مردم نشان می‌دهد که این وعده‌ها یا اجرائی نشده‌اند، یا اثربخشی لازم را نداشته‌اند.
سایه ضعف مدیریت بر شبکه برق قطعی‌های اخیر، بیش از آنکه ناشی از افزایش ناگهانی مصرف باشد، نشانه‌ای از فرسودگی زیرساخت‌ها و عدم توازن در تولید و توزیع برق است.
در این میان، خلأ مدیریت کلان و ناهماهنگی در سیاست‌گذاری‌ها باعث شده که حتی پیش‌بینی‌پذیرترین بحران‌ها نیز به چالش‌های ملی بدل شوند.
در شرایطی که بسیاری از کشورها با بهره‌گیری از مدل‌های متنوع مدیریت مصرف، انرژی‌های تجدیدپذیر و سیاست‌های پاداش‌دهی به مشترکان کم‌مصرف، تابستان‌ها را بدون تنش پشت‌سر می‌گذارند، ایران در بی‌تدبیری دولت هنوز درگیر خاموشی‌های مقطعی و هشدارهای دائمی است.
این عقب‌ماندگی، نه صرفاً فنی، بلکه مدیریتی است. مردم قربانی بی‌تدبیری در نبود برنامه‌ریزی مشخص، مسئولیت اصلی این خاموشی‌ها– مانند بسیاری بحران‌های دیگر– بر دوش مردم گذاشته می‌شود.
مسئولان، به جای پاسخگویی در برابر ضعف‌های ساختاری، توصیه به کاهش مصرف می‌کنند، بی‌آنکه برنامه‌ای برای تقویت شبکه برق، کاهش تلفات، و توسعه انرژی‌های جایگزین ارائه دهند.
قطعی برق، تنها خاموش شدن لامپ‌ها نیست؛ اختلال در روند درمان بیماران در خانه، توقف کار کارگاه‌ها، لطمه به آموزش آنلاین، و حتی تهدید بهداشت مواد غذایی از تبعات این بحران است. در این میان، مردم نه تنها پاسخ روشنی نمی‌شنوند، بلکه باید نگران بدتر شدن شرایط در تابستان هم باشند.
اگرچه تجربه نشان داده که هر ساله وعده‌هایی برای رفع مشکل خاموشی‌ها داده می‌شود، اما امسال، با آغاز زودهنگام قطعی‌ها، اعتماد عمومی بیش از پیش فرسوده شده است. اگر دولت و دستگاه‌های ذی‌ربط از همین حالا به‌صورت شفاف و مبتنی بر برنامه عمل نکنند، تابستان ۱۴۰۴ می‌تواند به یکی از سخت‌ترین دوره‌های انرژی کشور تبدیل شود.
پرسش اصلی اینجاست: آیا دولت برنامه‌ای واقعی برای تابستان دارد؟ یا قرار است بار دیگر، مردم با تحمل خاموشی‌ها، هزینه بی‌برنامگی را بپردازند؟
فرصت 60 روزه برای نجات تابستان
فارس هم در این زمینه گزارش داد: کارشناسان معتقدند وزارت نیرو تنها ۶۰ روز فرصت دارد تا با اجرای سریع راهکارهای کلیدی، از تکرار فاجعه خاموشی‌های سال گذشته جلوگیری کند. بخشی از راهکارهای پیشنهادی به شرح ذیل است:
مدیریت هوشمند ذخایر آبی: سدهای زنجیره‌ای کارون با بیش از ۱۰ میلیارد مترمکعب آب در حال حاضر، مهم‌ترین منبع تولید برق‌آبی کشور هستند. در دو ماه گذشته عدم تناسب ورودی با خروجی سدهای زنجیره کارون زمینه کاهش سطح آب را فراهم کرده و اگر خروجی آب از این سدها با ورودی آن هماهنگ نشود، ایران بخش قابل‌توجهی از ظرفیت تولید برق خود را در تابستان از دست خواهد داد.
تکمیل نیروگاه‌های در حال ساخت: طبق اطلاعات شهریور ۱۴۰۳ بیش از ۸۰۰۰ مگاوات نیروگاه با پیشرفت ۴۲ درصد در دست ساخت است که باید هرچه سریع‌تر به بهره‌برداری برسد. نیروگاه‌های تجدیدپذیر و تحقق اهداف تعیین شده نیز نیاز به پیگیری مستمر برای اتصال به شبکه دارند.
بهره‌برداری بهینه از نیروگاه‌ها: وجود نیروگاه‌های متعدد بدون مدیریت صحیح فایده‌ای ندارد. باید از خروج همزمان نیروگاه‌ها از مدار جلوگیری شود و نظارت لحظه‌ای بر عملکرد آن‌ها صورت گیرد. برای مثال تصور کنید ۱۰۰ نیروگاه دارید، اما هر ۱۰۰ نیروگاه از مدار خارج هستند، با وجود مهیا بودن ظرفیت به خاموشی خواهید خورد و بر این اساس مدیریت متمرکز جهت حداکثر بهره‌برداری از حداکثر ظرفیت تولید برق می‌تواند کلید رهایی از خاموشی باشد.
تمرکز اختیار و مسئولیت در وزارت نیرو: ناهماهنگی بین استان‌ها و وزارت نیرو در سال گذشته باعث تشدید بحران شد. تمرکز تصمیم‌گیری در وزارت نیرو و سلب هرگونه مسئولیت از مدیریت‌های محلی شامل استاندارها می‌تواند از تکرار این مشکل جلوگیری کند.
فرهنگ‌سازی مصرف: تجربه موفق طرح‌های تشویقی مانند «پاداش صرفه‌جویی» نشان داده که مشوق‌های مالی می‌توانند در کاهش مصرف مؤثر باشند. گسترش این طرح‌ها همراه با آموزش عمومی ضروری است.
رفع گلوگاه‌های شبکه: پست‌های فرسوده در کلان‌شهرها به‌ویژه مناطق مرکزی کشور، بزرگ‌ترین تهدید برای شبکه برق هستند. به‌روزرسانی این پست‌ها و استفاده از فناوری‌های جدید می‌تواند از انسداد شبکه جلوگیری کند.
آزمونی برای مسئولان تجربه تلخ خاموشی‌های پاییز و زمستان سال گذشته نشان داد که فرصت‌سوزی می‌تواند به فاجعه‌ای ملی تبدیل شود. حالا با فرصت ۶۰ روزه پیش‌رو، این سؤال مطرح است که آیا وزارت نیرو می‌تواند با اقدامات عملی از تکرار این بحران جلوگیری کند یا مشابه تجربه وزارت نفت با فرصت‌سوزی در پاییز پارسال، زمینه خاموشی دوباره کشور ایجاد می‌شود. پاسخ این سؤال را عملکرد آن‌ها در هفته‌ها و ماه‌های آینده مشخص خواهد کرد.