صفات و خصوصيات ماه رمضان در ادعيـه مأثوره
در دعاهایى كه چه در صحيفه مباركه سجّاديه، چه در بقيه دعاهاى مأثورِ براى ماه رمضان وارد شده است، صفاتى براى اين ماه ذكر شده كه هر كدام از اين صفات و خصوصيات، قابل تأمّل و تدبّر است:
«شهرالتّوبة و الانابة»،
«شهرالاسلام»، كه در دعاى صحيفه مباركه سجّاديه است. مراد از اسلام هم همان چيزى است كه در آيه شريفه آمده است: و من يسلم وجهه الى الله و هو محسن فقد استمسك بالعروة الوثقى(لقمان، آيه 22) اسلام الوجه لله، يعنى دل و جان را تسليم كردن؛ در مقابل اراده الهى و حكم الهى و شريعت الهى، رام قرار دادن.
«شهر الطّهور». طهور يا به معناى پاك كننده است‌ـ يعنى ماهى كه در آن، عنصر پاك كننده‌اى وجود دارد كه به انسان طهارت و پاكيزگى مي‌دهد ـ يا به صورت مصدر ذكر مي شود؛ يعنى ماه پاك شدن از آلودگى‌ها و از آلايش‌ها.
«شهر التّمحيص». تمحيص يعنى خالص شدن. فلز قيمتىِ آميخته با فلزهاى نا هم‌ذات را وقتى كه در كوره مي‌گذارند ـ مثلاً طلا را ـ اين را تمحيص مي گويند. يعنى جدا كردن ذات پاكيزه انسانى از ناخالصى‌ها و ناپاكى‌ها. اين‌ها خصوصياتى است كه درباره اين ماه ذكر شده است.
ماه رمضان؛ فرصت تنفس روح
به نظر انسان اين‌جور مى‌آيد كه ماه رمضان در بين ايّام سال و ماه‌هاى سال، حكم اوقات نماز را دارد در شبانه‌روز. يعنى همان‌طورى كه در شريعت مقدّس اسلامى براى ما كه محصور و محدود به عوامل ماده هستيم، يك فرصت‌هایى گذاشته شده است كه آن فرصت‌هاى نماز است ـ وقت صبح، وقت ظهر، وقت عصر، وقت مغرب، وقت عشا، يك زنگ بيدارباش است، يك خلوت دادن به خود براى ايجاد نورانيّت در دل و نفس است؛ ساعات نماز را در شبانه‌روز براى ما قرار دادند، براى اينكه غرق نشويم؛ از اسارت ماده يك لحظه‌اى بيرون بيایيم، نفسى تازه كنيم، به ياد معنويّت بيفتيم، يكسره غرق در ماديات نباشيم ـ به نظر ميرسد كه در دوره سال هم ماه رمضان يك چنين وضعيتى را دارد؛ نَفَس‌كشِ روح انسانى و روح ملكوتى انسان است؛ فرصتى است كه با اين رياضت طولانى يك‌ماهه، نفس از تخته‌بند عوامل مادى كه ما را احاطه كرده است، خلاصى پيدا كند، نجاتى پيدا كند؛ يك نفسى بكشد، نورانيّتى پيدا كند. شارع مقدّس، ماه رمضان را براى اين قرار داده است. اين فرصتى است.
* بیانات در ديدار كارگزاران نظام - 27/5/1389