غذاخوردن نزد صاحبان عزا(شبهه ها و پاسخ ها)
شبهه: آیا در تعالیم دینی آمده است، زمانی که شخصی فوت کرد، خانواده آن شخص تا چند روز، کسانی که به مجلس ختم می‌آیند را طعام دهند؟ که امروزی‌ها به آن مرده‌خوری می‌گویند! اینکه مصیبت‌دیدگان در مراسم ترحیم، با نهار، شام، میوه‌جات و... به پذیرایی از شرکت‌کنندگان می‌پردازند، آیا ریشه در آموزه‌های دینی دارد؟!
پاسخ: آنچه در آموزه‌های دینی توصیه شده آن است که نباید به خانواده مصیبت‌دیده این اجازه را داد که برای پذیرایی از آنها دچار تکلف و دردسر شوند، بلکه اطرافیان باید تلاش کنند که در این مدت، چنین خانواده‌ای حتی دغدغه خورد و خوراک خویش را نیز نداشته باشند! امام صادق(ع) ماجرائی تاریخی را نقل کرده و چنین می‌فرماید: «هنگامی که جعفر بن ابی‌طالب به شهادت رسید، پیامبر(ص) به دخترش فاطمه(س) توصیه فرمود که به مدت سه روز، غذای خانواده او را فراهم کرده و (برای کمک) در کنارشان باشد. از آن پس بود که سنت اسلامی بر این قرار گرفت که دیگران، برای صاحبان عزا، سه روز غذا فراهم کنند.»(1) حضرت صادق(ع) در جای دیگری می‌فرماید: «غذاخوردن نزد مصیبت‌دیدگان از رفتار و کردار زمان جاهلیت است و سنت اسلامی آن است که غذای آنان نیز از سوی دیگران فراهم شود، همان‌گونه که پیامبر(ص) در مورد جعفر بن ابی‌طالب، چنین رفتاری را در پیش گرفت.»(2)
بنابراین، آنچه امروزه در جامعه ما اتفاق می‌افتد با سنت‌های اسلامی هم‌خوانی نداشته و همگان باید تلاش‌کنند تا با فرهنگ‌سازی، این رفتار رایج را از میان بردارند. در همین راستا، صاحبان عزا باید در پذیرایی به حداقل‌ها کفایت کرده و دیگران نیز با آنکه به سنت اسلامی شرکت در مراسم ترحیم و تسلیت به خانواده آنان، عمل می‌کنند، اما تا آنجا که امکان دارد و موجب ناراحتی مصیبت‌دیدگان نمی‌شود، به هر بهانه‌ای از صرف غذا نزد آنان- و یا به هزینه آنان- خودداری کرده و از آنچه در برخی تعابیر سطحی از آن به «مرده‌خوری» تعبیر می‌شود، پرهیز کنند. با این وجود و بعد از اتمام مراسم‌ها، اگر بازماندگان بخواهند- نه به عنوان انجام رسومات، بلکه به صورت کاملاً اتفاقی- به نیت متوفی غذایی تهیه کرده و با اطعام مردم، پاداش آن را نثارش کنند، عمل شایسته تقدیری را انجام داده‌اند. البته در همین مورد نیز باید توجه شود که نباید به شیوه‌ای عمل کرد که چنین اطعامی به صورت عرفی تخلف‌ناپذیر درآمده و اقشار کم‌درآمد برای انجام چنین عرفی تحت فشار قرار گیرند.
_____________________
۱. کلینی، الکافی، ج 3، ص 217، تهران، دار‌الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407 ق.
۲. شیخ صدوق، من لا‌یحضره الفقیه، ج 1، ص 182، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413 ق.
از: اسلام کوئیست