با افزایش مبادلات غیردلاری
روبیو: تا چند سال دیگر تحریم‌ها بی‌اثر خواهند بود
سرویس خارجی-
«مارک روبیو»، وزیر خارجه آمریکا می‌گوید، با افزایش مبادلات غیر دلاری بین کشورها، در
5 سال دیگر، تحریم‌ها بی‌اثر خواهند بود.
این روزها همه اخبار و گزارش‌ها درباره سیاست خارجی ترامپ به بحث جنگ تعرفه‌ای او و باج‌هایی که از دوست و دشمن می‌خواهد، باز می‌گردد. در جعبه ابزار آمریکا علیه سایر کشورها غیر از تحریم، تعرفه و جنگ چیز دیگری وجود ندارد و هر رئیس‌جمهوری بسته به بینشی که دارد از این ابزارها به صورت منفرد یا در کنار هم استفاده می‌کند. ترامپ مدعی است که به دنبال جنگ نیست. لذا یا باید از تعرفه‌ها استفاده کند یا از تحریم! اما استفاده گسترده آمریکا از تحریم علیه سایر کشورها اعم از دوست و دشمن طی چند دهه گذشته دولت‌ها را به سمت دلار زدایی سوق داده است تا تاثیر تحریم‌ها را به حداقل برسانند.
طی سال‌های اخیر اخبار و گزارش‌های زیادی نیز درباره مبادلات تجاری دولت‌ها با ارزهای محلی منتشر شده که تاثیر تحریم‌های آمریکا را کاهش داده است. استفاده از ارزهای ملی در تجارت دوجانبه مانند توافقات بین ایران، چین و روسیه برای تجارت با ارزهای محلی، افزایش ذخایر ارزی غیر دلاری، ایجاد سیستم‌های پرداخت جایگزین و توسعه پیمان‌های مالی منطقه‌ای مانند «بریکس» موجب شده است که آمریکا دیگر نتواند مانند گذشته با استفاده از حربه تحریم کشورها را تحت فشار قرار داده و سیاست‌های خود را پیش ببرد. همین دیروز رسانه‌ها از قول «مارکو روبیو» وزیر خارجه جدید آمریکا نوشتند که به دلیل دلار زدایی واشنگتن تا 5 سال دیگر کشورها را دیگر نمی‌تواند تحریم کند. وزیر خارجه آمریکا مشخصاً با انتقاد از اقدام برزیل و چین به استفاده از ارزهای محلی در روابط تجاری دوجانبه گفت: «در ۵ سال آینده، کشورهای بیشتری در تبادلات تجاری خود به جای استفاده از دلار، از ارزهای محلی استفاده خواهند کرد.(و این باعث می‌شود) که ما قادر نباشیم آنها را تحریم کنیم.»
نسخه‌پیچی مدعیان اصلاحات
خود آمریکایی‌ها از مقامات گرفته تا کارشناسان بر این باورند که تحریم‌ها دیگر در سیاست خارجی آمریکا به عنوان ابزار کارایی زیادی نخواهد داشت. وزیر خارجه آمریکا، «ریچارد نفیو» نیز که از وی به عنوان «معمار تحریم‌های ضدایرانی» یاد می‌شود، به صراحت گفته است جامعه بین‌المللی بر سر اعمال تحریم‌های ضدایرانی دچار تفرقه شده است. به گفته وی همچنان تحریم‌های شدیدی علیه ایران وجود دارد، اما این تحریم‌ها به طور مداوم توسط چین، هند و روسیه نقض می‌شوند.
«فرید زکریا»، نظریه‌پرداز واقع‌گرایی تهاجمی و تحلیلگر مسائل بین‌الملل در آمریکا هم چندی پیش در یادداشتی در «واشنگتن پست» سیاست فشار حداکثری و رویکرد آمریکا در قبال ایران را شکست خورده دانسته و نوشته بود که «بایدن و ترامپ هر دو در مهار ایران شکست خورده‌اند.» این نظریه‌پرداز روابط بین‌الملل در ادامه با اذعان به شکست سیاست تحریمی آمریکا علیه ایران خاطرنشان می‌کند: «شکست رویکرد فعلی واشنگتن را در نظر بگیرید. از زمان خروج دونالد ترامپ، از توافق هسته‌ای ایران در ماه می2018، سیاست آمریکا در قبال ایران «فشار حداکثری» بوده است. تعداد تحریم‌ها علیه ایران از 370 مورد در دوران باراک اوباما به بیش از 1500 مورد در دوران دولت ترامپ افزایش یافت و ایران را به رکورددار تحریم در جهان تبدیل کرد.»
«فارن افیرز» هم در در مقاله‌ای با اشاره به تشکیل محور ایران، روسیه، چین و کره شمالی در مقابل سیاست‌های تحریمی آمریکا می‌نویسد: «همکاری میان اعضای محور همچنین قدرت ابزارهایی را که واشنگتن و شرکای آن اغلب برای مقابله با آنها استفاده می‌کنند، کاهش می‌دهد. هر چهار کشور همچنین در تلاش هستند تا وابستگی خود به دلار آمریکا را کاهش دهند. سهم واردات روسیه به رنمینبی (یکای رسمی پول چین) چین از سه درصد در سال ۲۰۲۱ به ۲۰ درصد در سال ۲۰۲۲ رسید. اعضای محور با خارج کردن مبادلات اقتصادی خود از دسترس اقدامات اجرائی آمریکا، کارایی تحریم‌های غرب را تضعیف می‌کنند.»
مدعیان اصلاحات بخوانند
متاسفانه مدعیان اصلاحات علی‌رغم این واضحات صحنه روابط بین‌الملل به طور مداوم در رسانه‌ها با ترساندن مردم از تحریم‌هایی که به اذعان خودِ غربی‌ها کارایی خود را از دست داده‌اند نهادهای تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر را تحت فشار قرار داده‌اند که حتماً برای رفع این تحریم‌ها با ترامپِ باجگیر وارد مذاکره شوند.
در این میان و در شرایطی که غرب به افول جایگاه خود نسبت به دوران پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی اذعانی صریح داشته و حتی دونالد ترامپ با شعار بازگرداندن عظمت پیشین آمریکا (که اذعانی ناخودآگاه به کاهش قدرت آمریکا در صحنه بین‌المللی است) در صحنه انتخاباتی این کشور وارد و پیروز می‌شود برخی از غربگرایان داخلی که هندسه ذهنی آنان در فضای آمریکای جنگ سرد شکل گرفته است، با چشم‌پوشی از این اذعان منابع غربی و در شرایطی که بسیاری از عالمان علم روابط بین‌الملل بر گذار قدرت بین‌المللی صحه می‌گذارند، مجددا نسخه نزدیکی به غرب، سازوکارها، نهادها و رژیم‌های بین‌المللی ساخته و تحت تسلط غرب را تجویز می‌کنند. ساختارهایی که با ظهور جبهه جدید قدرت در جهان غیر غربی و افول شاخص‌های تجاری و اقتصادی اتحاد‌هایی همچون جی 7، به تدریج سلطه خود را از دست می‌دهد. پیوستن و نزدیکی به این سازوکارها در فاز نزولی هژمونی غرب، نه تنها دستاوردی را به همراه نخواهد داشت که کشور را در محدودیت‌هایی قرار خواهد داد که به نوبه خود ترمزی برای توسعه ایران و همچنین نقش‌آفرینی ایران در صحنه جدید قدرت جهان است.
حمله به دوستان!
ناکارآمدی تحریم‌ها در سیاست خارجی آمریکا باعث شده است که ترامپ در دور دوم سیاست خارجی خود به سراغ جنگ تعرفه‌ها علیه دوستان و دشمنان خود هم برود. وی تهدید کرده است که علیه بریکس به دلیل همین دلارزدایی تعرفه‌های صدردصدی اعمال خواهد کرد. از روز شنبه نیز جنگ تعرفه‌ای وی علیه کانادا، مکزیک و چین آغاز شد. دیروز رسانه‌ها اعلام کردند که تعرفه‌های ترامپ علیه کانادا و مکزیک به مدت 30 روز به حالت تعلیق درآمده است و قرار است طرفین درباره درخواست‌های ترامپ مذاکره کنند. برخی رسانه‌ها نوشته بودند که کانادا و مکزیک به نوعی در مقابل باجگیری ترامپ کوتاه آمده‌اند. ترامپ با وجود امهال
30 روزه بر اعمال تعرفه بر مکزیک و کانادا، تعرفه‌های تجاری علیه کالاهای چینی را به مورد اجرا گذاشت؛ اقدامی که بلافاصله با مقابله به مثل چین در قبال کالاهای آمریکایی مواجه شد. چین روز سه‌شنبه، در واکنش به تعرفه‌های جدید آمریکا بر کالاهای چینی، واردات از آمریکا را هدف تعرفه قرار داد و جنگ تجاری میان دو کشور بزرگ جهان را دوباره شعله‌ور کرد. به گزارش ایسنا وزارت دارایی چین به محض اجرائی شدن تحریم‌های تعرفه‌ای آمریکا علیه پکن اعلام کرد تعرفه ۱۵ درصدی را برای واردات زغال‌سنگ و گاز طبیعی مایع (ال‌ان‌جی) و تعرفه ۱۰ درصدی را برای واردات نفت خام، تجهیزات کشاورزی و برخی خودروها اعمال خواهد کرد. اعمال تعرفه‌های جدید بر صادرات آمریکا، از ۱۰ فوریه (۲۲ بهمن) آغاز خواهد شد.
چه کسی سود می‌برد؟
کارشناسان بر این باورند که بازنده اصلی این جنگ تجاری خود آمریکاست. بر اساس نظر تحلیل‌گران اقتصادی، ملموس‌ترین و عینی‌ترین اثر جنگ تجاری که ترامپ به راه انداخته است تورم، بیکاری و خالی‌تر شدن جیب مردم آمریکا خواهد بود زیرا مردم به عنوان قشر مصرف‌کننده، هدف و مقصد اصلی زنجیره‌های تولید، صادارت و واردات هستند.
بر اساس گزارش تحلیلی روزنامه انگلیسی گاردین، تعرفه 25 درصدی دولت ترامپ بر تمام واردات از مکزیک و کانادا باعث افزایش قیمت‌های مصرف‌کننده می‌شود. کانادا یکی از صادرکنندگان عمده نفت خام به آمریکا است، در حالی که مکزیک بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات تازه را به بازار آمریکا صادر می‌کند. مکزیک همچنین بزرگ‌ترین صادر‌کننده قطعات خودرو به آمریکا است. چین صادر‌کننده عمده تراشه‌های مورد استفاده در لوازم الکترونیکی مانند تلفن و لپ‌تاپ در آمریکا است. در سال 2023، میزان واردات آمریکا از سه کشور چین، کانادا و مکزیک بیش از 1.2 تریلیون دلار بود؛ این رقم تقریبا نزدیک به نیمی از کل میزان واردات آمریکا در سال 2023 محسوب می‌شود که نشان دهنده وابستگی شدید آمریکا به واردات کالا از این سه کشور است.
مقامات و کارشناسان اروپایی نیز بر این باور هستند جنگ تجاری اروپا و آمریکا در نهایت به ضرر هر دو و به نفع چین تمام خواهد شد. «کایا کالاس» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته است جنگ‌های تجاری برنده‌ای ندارند. وی تأکید کرد ما به شدت به هم وابسته‌ایم. ما به آمریکا نیاز داریم و آمریکا نیز به ما احتیاج دارد. وی در آستانه اجلاس غیر رسمی اتحادیه اروپا در بروکسل گفت که این بلوک مهیای جنگ تجاری احتمالی با آمریکاست اما برنده این جنگ کسی جز چین نخواهد بود. کالاس با اشاره به اظهارات دونالد ترامپ، درباره اعمال تعرفه علیه اتحادیه اروپا گفت: ما به دقت به آن حرف‌ها گوش می‌کردیم و البته خودمان را مهیا می‌کنیم. اما بدیهی است که جنگ‌های تجاری هیچ برنده‌ای ندارد. وی افزود: اگر اتحادیه اروپا و آمریکا جنگی تجاری را آغاز کنند، کسی که در آن سو خوشحال می‌شود، چین است. به گفته کالاس، اعمال تعرفه بر کالاهای اروپایی از طرف آمریکا، به افزایش بیشتر قیمت‌ها و سایر پیامدهای منفی روی طرفین منجر خواهد شد. اما به لحاظ اقتصادی این جنگ تجاری در دو سوی آتلانتیک به نفع چین تمام خواهد شد.
آمریکا علیه اروپا
زمزمه‌ها از شروع جنگ تجاری آمریکا علیه اتحادیه اروپا سران این اتحادیه را به شدت نگران کرده است. آنها نگران کاهش تعهدات ترامپ به ناتو هم هستند.رئیس‌جمهوری آمریکا اعلام کرده است که پس از کانادا و مکزیک بر کالاهای اروپایی نیز تعرفه اعمال می‌شود به نوشته نیویورک تایمز تهدیدهای دونالد ترامپ برای اعمال تعرفه بر کالاهای وارداتی از اتحادیه اروپا، مجازات شدیدی علیه نزدیک‌ترین متحدان واشنگتن به حساب می‌آید. گزارش‌ها حاکی از آن است که ترامپ در روزهای اخیر بارها تأکید کرده است که بر ۲۷ عضو اتحادیه اروپا تعرفه‌های تنبیهی اعمال خواهد کرد. ترامپ در مصاحبه‌ای با شبکه «بی‌بی‌سی» انگلیسی تصریح کرد که اعمال تعرفه بر کالاهای اروپایی قطعی است و به زودی اجرائی خواهد شد. وی در همین ارتباط خاطرنشان کرد که کشورهای اروپایی سال‌ها از آمریکا سوءاستفاده کرده‌اند و دیگر نباید چنین روندی ادامه پیدا کند.
گزارش‌ها حاکی از آن است که از ماه گذشته رهبران کشورهای اروپایی در سکوت کامل در حال آماده‌سازی طرحی برای واکنش به این اقدامات هستند. به گزارش ایرنا اقتصاددانان مؤسسه «پروگنوس» در سوئیس تخمین زده‌اند که حدود ۱.۲ میلیون شغل در آلمان وابسته به صادرات کالا به آمریکا است و اگر تعرفه‌ها علیه کشورهای اروپایی اعمال شود، ۳۰۰ هزار شغل در معرض خطر قرار خواهند گرفت.
تلاش‌های سران اروپا با تردیدهایی در مورد تعهد «دونالد ترامپ» به ائتلاف امنیتی ناتو و درخواست‌های او از کشورهای اروپایی برای هزینه‌های بیشتر برای دفاع از این قاره تقویت شده است. در همین راستا رهبران اتحادیه اروپا روز دوشنبه توافق کردند که با افزایش هزینه‌ها و پر کردن شکاف‌ها در توانایی‌های نظامی‌شان، اقدامات بیشتری برای تقویت دفاع خود در برابر روسیه و سایر تهدیدات انجام دهند.