نیرو‌های مسلح و صنعت دفاعی و پدافند کشور آموخته‌های فراوانی از دفاع مقدس کسب کرده‌اند. پیشرفتهای امروز ایران اسلامی در حوزه‌های موشکی، پهپادی، راداری، الکترونیک، پدافندی و... برگرفته از تجربیات دوران دفاع مقدس است.

عملکرد پدافند هوائی در سال‌های دفاع مقدس چنان درخشان بود که حضرت امام خمینی پدافندیان را «عزیزان شجاع» ملقب کردند و مقام معظم رهبری دفاع‌شان در والفجر8 را «دفاع معجزه‌آسا» برشمردند.

دشمن بعثی نیز به عظمت پدافند هوائی ایران اذعان داشت. سرلشکر علوان حسون علوان العبوسی، از فرماندهان و مسئولین نیروی هوائی عراق بود که علاوه‌بر فرماندهی پایگاه حبانیه، مسئولیتهای دیگری همچون رئیس دانشکده در دانشگاه عالی جنگ، معاون آموزش فرماندهی نیروی هوائی عراق را بر عهده داشت. او که بارها به عنوان خلبان در حملات هوائی علیه ایران حضور داشت، ضمن تأیید قدرت پدافند هوائی ایران و ساقط شدن تعداد زیادی از هواپیماهای عراقی توسط پدافند هوائی ایران گفته است: سامانه‌های پدافند هوائی ایران قوی بودند. هر یک از پایگاه‌های هوائی ایران در مقابله با حملات ما، مانند گویی آتشین بودند و در هر مأموریت یک یا دو فروند از هواپیماهای‌مان را از دست می‌دادیم.

تشکیل قرارگاه پدافند هوايي خاتم الانبیا(ص)

 پس از پایان جنگ تحمیلی و شکست دشمن بعثی، فشار و حجم کار نیروهای مختلف نظامی کاهش بسیاری یافت اما مأموریتها و فشار کاری پدافند هوائی ارتش همچنان استمرار یافت و این یگان همچنان به‌صورت ۲۴ ساعته پای کار بود تا از حریم هوائی و مراکز حیاتی کشورمان حفاظت و دفاع و پاسداری کند.

پدافند هوائی پیکان و پیشانی نیروهای مسلح در برابر تهدیدهای دشمنان است و همانند هشت سال دفاع مقدس دلاورمردان پدافند هوائی کماکان در گمنامی به انجام مأموریتهای خود ادامه می‌دهند.

پس از جنگ تحمیلی، سامانه‌هاي پدافند هوايي مختلف به ساختارجنگ‌افزاري پدافند هوايي جمهوري اسلامي ايران افزوده شد. در بُعد آموزش نيز پس از تهيه طرح ايجاد دانشگاه هوايي و تصويب فرماندهي كل قوا و شوراي عالي انقلاب فرهنگي و تلاشهاي شهيد ستاري، دانشگاه هوايي در 15 آبان 1367 به‌طور رسمي توسط آیت‌الله خامنه‌ای افتتاح شد. 

شهریور 1387 طرح تفكیك بخش پروازی و پدافندی نیروی هوائی ارتش با صدور ابلاغیه‌ای از سوی فرمانده معظم كل قوا كلید خورد. براساس این ابلاغیه، با تفكیك نیروی هوائی به دو بخش پروازی و پدافندی، نیروهای ارتش جمهوری اسلامی ایران چهارگانه شدند.

با توجه به تغيير راهبرد نبرد در سال‌هاي پاياني دهه 90 ميلادي و اهميت يافتن نبردهاي هوايي و همچنين افزايش حجم تهديدها عليه نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران و در اولويت قرارگرفتن پدافند هوايي برابر تدابير فرماندهي معظم كل قوا، طي فرماني قرارگاه پدافند هوايي با مأموريت دفاع از هوا و فضاي كشور در مقابل هر گونه تهديد هوايي و با بهره‌گيري از تمامي ظرفيتهاي پدافند هوايي نيروهاي مسلح كشور، در دهم شهريور 1387با ساختاري متفاوت سازماندهي و تقويت شد. بعدها اين روز به‌عنوان روز پدافند هوايي شناخته شد. البته بايد دانست كه پيش از اين، براساس تدابير و اوامر فرماندهي معظم كل قوا و مقام معظم رهبري در سال 1371، قرارگاه پدافند هوايي خاتم‌الانبيا(ص) مسئوليت هماهنگي فعاليتهاي پدافند هوايي ارتش وسپاه را عهده‌دار شده بود. قرارگاه پدافند هوايي خاتم الانبيا(ص) كه در ساختار سازماني قبلي، هدايت وكنترل عملياتي يگانهاي پدافند هوايي نيروهاي مسلح را برعهده داشت، در ساختار تشكيلاتي جديد با تحويل گرفتن كامل يگانهاي پدافند هوايي نيروي هوايي و اعمال فرماندهي كامل بر این يگان‌ها، با در اختيار گرفتن فرماندهي اطلاعات و شناسايي، شبكه راداري، موشكي، توپخانه‌اي، ديده‌باني و سامانه‌هاي پشتيباني رزمي و عمومي يگانهاي مذكور، مسئوليت كنترل عمليات هوايي كشور را برعهده داشته و‌ كليه جنگ افزارها و يگانهاي پدافند هوايي سپاه و ارتش نيز همچون ‌سابق تحت فرامين عملياتي قرارگاه پدافند هوايي پدافند هوايي عمل خواهند کرد.

قرارگاه پدافند هوائی خاتم الانبیا(ص) خط مقدم نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در رویارویی با تهدیدات هوائی است. مسئولیت دفاع از آسمان کشور بر عهده قرارگاه پدافند هوائی خاتم الانبیا(ص) ارتش است و این قرارگاه با کمک و همراهی نیروهای تحت تابعیت و کنترل عملیاتی خود به انجام این مأموریت می‌پردازد و نیروهای پدافندی ارتش، سپاه، نیروی انتظامی و بسیج تحت کنترل عملیاتی این قرارگاه قرار دارند.

این قرارگاه برای بهره‌گیری از توان پدافندی همه نیروهای مسلح و بخشهای هوائی کشوری تشکیل و شبکه یکپارچه فرماندهی و کنترل را برای هدایت هرچه بهتر و سریع‌تر این موضوع ایجاد کرد.

پدافندی مقتدر با تجهیزات بومی 

و در لبه فناوری روز دنیا

با وجود تحریم‌های همه‌جانبه علیه کشورمان به ویژه در بخش دفاعی، کارشناسان داخلی عزم خود را جزم کرده و باعث پیشرفت چشمگیر راداری و دیده‌بانی پدافند هوائی کشورمان در جهت کشف و رهگیری انواع هواپیماهای رادارگریز شدند تا حدی که می‌توان گفت نقطه کور راداری در کشور وجود ندارد. وجود بیش از 3800 نقطه پدافندی در کشور و به کارگیری و بهره‌برداری از جدیدترین و مدرن‌ترین سامانه‌های راداری، دیده‌بانی، شنود، و موشکی برد بلند و کوتاه و متوسط و نیز خودکفایی در این حوزه‌ها، امروز پدافند هوائی ایران را به یکی از مقتدرترین و هوشیارترین دیده‌بان‌های منطقه تبدیل کرده است.

فرمانده معظم کل قوا تأکید داشتند که باید پهپادها به تولید انبوه برسند و در توان رزم نیروی پدافند هوائی قرار بگیرند. پدافند کشور در مدت کوتاهی فرمان رهبر انقلاب را انجام داد و تعداد بسیار زیادی از پرنده‌های بدون سرنشین مسلح به یگانهایش تحویل داد. در حال حاضر قرارگاه پدافند کشور به قطب تولید پهپاد در نیروهای مسلح تبدیل شده است و انواع پهپادها با هم‌افزایی و تبادل دانش با سایر نیروهای مسلح در داخل تولید می‌شود و در اختیار سایر نیروها قرار می‌گیرد. امروز می‌توان به جرات گفت جمهوری اسلامی ایران یکی از گسترده‌ترین و متنوع‌ترین ناوگانهای پهپادی منطقه را دارا است؛ ناوگانی متشکل از پهپاد‌هایی با طرح‌های صد درصد بومی تا پهپاد‌هایی مهندسی معکوس شده که طی سال‌های اخیر به طرق مختلف در اختیار نیروهای مسلح قرار گرفته است. این مسئله جمهوری اسلامی ایران را از نظر تنوع و گستردگی کاربری پهپاد‌ها در کنار قدرت‌های پهپادی دنیا قرار داده است. نیروی پدافند هوائی ارتش با دارا بودن تجهیزات بومی در همه سطوح و نیروی انسانی متعهد، تمامی مرزهای کشور را تا برد ۲ هزار کیلومتر زیر پوشش راداری خود دارد.

امنیت اعلای آسمان ایران اسلامی زبانزد جهانیان است و در قالب شبکه یکپارچه پدافندی هوائی کشور است؛ شبکه‌ای که با دارا بودن لایه‌های مختلف و متعدد، امنیت بسیار بالایی را برای کشورمان فراهم کرده‌اند.

احاطه قرارگاه پدافند هوائی خاتم الانبیا(ص) در ایجاد هماهنگی میان سازمانهای هواپیمایی کشوری و یگان‌های نظامی و تسلط بر حفظ امنیت آسمان ایران باعث شد تا سالها پیش ایکائو(سازمان بین‌المللی هوانوردی) آسمان ایران را امن‌ترین آسمان خاورمیانه اعلام کند. 

در مجموع باید گفت که هر گونه عملیات نیروهای نظامی کشور باهماهنگی پدافند هوائی انجام می‌شود و این اساس کار پدافند هوائی است زیرا پدافند همیشه خط مقدم است. جمهوری اسلامی ایران با تجهیز نیروهای مسلح خود به پیشرفته‌ترین سامانه‌های پدافند هوایی، به قدرت برتر منطقه‌ای تبدیل شده است. این دستاورد بزرگ به طور چشمگیری امنیت آسمان کشور را ارتقا بخشیده و باعث شده است تا ایران در برابر هرگونه تهدید هوائی آمادگی کاملی داشته باشد.

ایران به بالاترین سطح فناوری دفاعی در حوزه پدافند هوائی دست یافته است و می‌تواند در مدت زمان کوتاهی محصولات باکیفیتی را تولید کند. به معنای دیگر ایران در مرز علم پدافندی روز دنیا در حال حرکت است و هر لحظه باید منتظر اعلام یک خبر و دستاورد جدید دفاعی در این حوزه بود. در سال‌های اخیر دستاوردهای عظیمی در حوزه پدافندی رونمایی شده که حیرت جهانیان را برانگیخته است.

پدافند هوائی به عنوان اصلی‌ترین بخش دفاعی کشور توانسته است نقش مؤثری در ارتقای توان رزم نیرو‌های مسلح داشته باشد.

جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر قدرت مطلق پدافند هوائی در منطقه است و در شمار پنج پدافند برتر دنیا قرار دارد و تجهیزات پدافندی‌اش بومی و در لبه فناوری روز دنیاست.

(ادامه دارد)

ک-پ