سرویس اقتصادی-

طبق آمار سازمان مالیاتی، در دو سال اخیر کمتر از یک درصد از خانه‌های خالی مالیات پرداخت کرده‌اند.

به گزارش خبرنگار کیهان، افرادی که اقدام به خرید یک یا چند واحد مسکونی کرده‌اند، بدون آنکه آنها را بفروشند یا دردسرهای اجاره دادن را به جان بخرند، این واحدها را خالی رها کرده‌اند، به امید اینکه روز به روز بر ارزش این سرمایه‌گذاری افزوده شود. 

هر چه تعداد خانه‌های خالی بیشتر باشد و صاحبان آنها اقدامی درخصوص فروش یا اجاره این واحدها نکنند، قیمت مسکن در بازار بالاتر می‌رود و بیشترین ضرر و فشار ناشی از این موضوع متوجه افرادی از طبقه متوسط و پایین جامعه می‌شود که برای نخستین بار می‌خواهند صاحب‌خانه شوند.

 ابزار تنظیمی در بازار اجاره

مالیات بر خانه‌های خالی، اهرم فشاری است که می‌تواند مانع از خالی نگه داشتن واحدهای مسکونی توسط صاحبان آنها شود. این نوع مالیات تنها با هدف کسب درآمد برای دولت‌ها وضع نشده است؛ بلکه یکی از مهم‌ترین کارکردهای آن، تنظیم قیمت مسکن و اجاره‌بها در بازار است. 

کوتاه کردن دست دلالان، محتکران و سوداگران از بازار مسکن، توزیع عادلانه ثروت در جامعه و کاهش اختلاف طبقاتی از دیگر آثار اجرای این مالیات به شمار می‌رود. اخذ مالیات از خانه‌های خالی در خرداد ۱۴۰۰ به تصویب رسید و از سال ۱۴۰۱ در دستور کار سازمان امور مالیاتی قرار گرفت.

 تحقق یک دهم درصدی درآمد مالیاتی

بر اساس ضوابط و مقررات مالیات بر خانه‌های خالی، هر واحد مسکونی واقع در کلیه شهرهای بالای یک‌صد هزار نفر جمعیت که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور، در هر سال مالیاتی در مجموع بیش از 120 روز ساکن یا کاربر نداشته باشد، به عنوان خانه خالی شناسایی می‌شود. این خانه‌ها به ازای هر ماه بیش از زمان مذکور، بدون لحاظ معافیت‌های تبصره (۱۱) ماده (۵۳) این قانون، ماهانه مشمول مالیاتی بر مبنای مالیات بر درآمد اجاره خواهند بود. به طوری که در سال اول معادل شش برابر مالیات متعلقه، در سال دوم معادل ۱۲ برابر و در سال سوم معادل ۱۸ برابر مالیات متعلقه است.

«جهانگیر رحیمی»، مدیرکل دفتر حسابرسی مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور، درخصوص تعداد خانه‌های خالی شناسایی شده، می‌گوید: تاکنون بالغ بر ۱۲۵ هزار خانه خالی در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ شناسایی شده‌اند که از این میان، تنها ۱۱۰۰ واحد مسکونی مالیات پرداخته‌اند. تعداد خانه‌هایی که در سال ۱۴۰۰ شناسایی شده، ۶۶ هزار و ۶۰۰ خانه است که مربوط به

۴۰ هزار و ۵۸۰ مالک می‌باشد. همچنین تعداد خانه‌های خالی از سکنه که در سال ۱۴۰۱ مشمول مالیات شده‌اند، بالغ بر ۵۸ هزار و ۵۸۷ است. مجموع مالیات محاسبه شده طی این دو سال نیز ۱۵۰ میلیارد تومان بوده است.

طبق آخرین آمار و اطلاعات سازمان امور مالیاتی کشور، درآمد وصولی حاصل از مالیات بر خانه‌های خالی در سال ۱۴۰۱ حدود یک میلیارد و ۸۵۲ میلیون تومان بوده است. در قانون بودجه برای سال ۱۴۰۱، درآمد دو هزار میلیارد تومانی مصوب شده است؛ بنابراین میزان مالیات خانه‌های خالی در این سال، بیانگر رقم بسیار پایینی نسبت به بودجه مصوب و به عبارتی یک دهم درصد آن است که به اعتقاد سازمان امور مالیاتی، با توجه به اولین سال اجرای این پایه مالیاتی و عدم ارسال اطلاعات جامع از سوی وزارت راه و شهرسازی به عنوان متولی معرفی خانه‌های خالی، منطقی به نظر می‌رسد.

در سال ۱۴۰۲، درآمد وصولی حاصل از مالیات بر خانه‌های خالی حدود پنج میلیارد و ۴۲۹ میلیون تومان بوده است که در مقایسه با سال ۱۴۰۱ تقریباً سه برابر شده و با وجود رشد ۱۹۳ درصدی نسبت به دوره مشابه سال گذشته، اما همچنان با رقم مصوب بودجه یعنی دو هزار میلیارد تومان فاصله زیادی دارد. این رقم حاکی از سه دهم درصد تحقق نسبت به بودجه مصوب سال ۱۴۰۱ است. همچنین درآمد حاصل از مالیات بر واحدهای مسکونی خالی از سکنه از آغاز سال ۱۴۰۳ تا پایان خرداد سال جاری، یک میلیارد و ۵۹۶ میلیون تومان برآورد شده است.

 تجربه دنیا

به نظر می‌رسد در صورت اجرای موفق و مؤثر مالیات خانه‌های خالی از سکنه، توفیق قابل توجهی در کنترل قیمت‌ها در بازار مسکن و کاهش دلالی و سوداگری در این حوزه حاصل شود. کما اینکه در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و توسعه‌یافته، از این پایه مالیاتی برای کنترل قیمت‌ها و کاهش فشار تقاضا بر بازار مسکن بهره می‌برند. بر اساس آمار، مالیات بر واحدهای خالی از سکنه توانسته است به طور متوسط تا ۱۳ درصد منجر به کاهش تعداد واحدهای خالی از سکنه در دنیا شود. به طور مثال، اجرای این مالیات در ونکوور کانادا تا ۲۶ درصد کاهش در تعداد خانه‌های خالی از سکنه را در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۲۰ در پی داشته است.

 چالش اطلاعات

اگرچه مالیات بر خانه‌های خالی راهکار مؤثری برای کنترل سوداگری در بازار مسکن به شمار می‌رود، اما اجرای درست آن در گرو برخورداری از یک بانک اطلاعاتی کامل، جامع و سالم است که در حال حاضر این امر هنوز به طور کامل عملیاتی و فراگیر نشده و انتظار می‌رود در آینده با توسعه پایگاه‌های اطلاعاتی به نقطه مطلوب خود برسد. 

در حال حاضر، بخش اصلی این اطلاعات از طریق روش خود اظهاری در سامانه ملی املاک و اسکان این وزارتخانه ارسال می‌شود که انجام آن با مشکلاتی همراه است. سازمان امور مالیاتی معتقد است چالش عمده اجرای مالیات بر خانه‌های خالی، دریافت اطلاعات مربوط به این خانه‌ها از سوی وزارت راه و شهرسازی است. در همین رابطه، «ابوالفضل نوروزی»، مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی، با اشاره به ضرورت تکمیل اطلاعات هویتی و مالکیتی در سامانه ملی املاک و اسکان، اظهار کرد: اتصال کد ملی به کد پستی، ابزاری مؤثر برای ساماندهی بازار مسکن و سیاست‌گذاری‌های آینده است. وی همچنین از ضعف‌هایی در شناسایی خانه‌های خالی، به‌ویژه در زمینه اسناد عادی خبر داد.

 شناسایی ۱۵۰ هزار خانه خالی جدید

مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی با بیان اینکه تاکنون بیش از ۱۳ میلیون و ۴۰۰ هزار سرپرست خانوار اطلاعات خود را در سامانه ملی املاک و اسکان ثبت کرده‌اند، اضافه کرد: همچنین فرآیند شناسایی خانه‌های خالی به‌طور مستمر ادامه دارد و اطلاعات روزانه بررسی می‌شود. نوروزی همچنین از شناسایی ۱۵۰ هزار خانه خالی جدید و معرفی آنها به سازمان امور مالیاتی برای اخذ مالیات خبر داد.