تناقض در گفتار و رفتار «ناتو» در جنگ اوکراین (نگاه)
سید محمد امین آبادی
مجموع تحولات روزهای اخیر نشان از یک تغییر راهبرد گسترده از سوی آمریکا و اروپا در قبال جنگ اوکراین حکایت دارد. این روزها رهبران اروپا و آمریکا با جسارت بیشتری از لزوم هدف قرار دادن عمق خاک روسیه با تسلیحات اهدائی غربی به «کیف» سخن میگویند. «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز سهشنبه از کشورها خواست تا ترس از تشدید تنش را در مقابل نیاز اوکراین به دفاع از خود تعدیل کرده و به اوکراین اجازه حمله به خاک روسیه را صادر کنند. وی در این زمینه گفت«طبق قوانین جنگی» کیف حق استفاده از سلاحهای غربی برای حمله به روسیه را دارد. «ینس استولتنبرگ» دبیرکل سازمان ناتو نیز در مصاحبه با اکونومیست که جمعه شب منتشر شد، از متحدان اوکراین خواست محدودیتهایی را که بر استفاده کیف از تسلیحات آنها در حمله به خاک روسیه اعمال کردهاند، لغو کنند.«استولتنبرگ» اظهار کرد: «اکنون زمان آن فرارسیده است، متحدان لغو برخی از محدودیتهایی را که بر استفاده از تسلیحات ارائه شده به اوکراین اعمال کردهاند، بررسی کنند. خصوصا در شرایط فعلی که درگیری زیادی در خارکیف در نزدیکی مرز با روسیه وجود دارد.»
در همین حال«اولاف شولتس» صدراعظم آلمان و «امانوئل ماکرون» رئیسجمهور فرانسه هم روز سهشنبه در آلمان اعلام کردند که اوکراین باید اجازه داشته باشد تا سایتهای نظامی در داخل مرزهای روسیه را که از آنجا به خاک اوکراین موشک شلیک میشود، هدف قرار دهد. رئیسجمهور فرانسه در کنفرانس مشترک خود با صدراعظم آلمان گفت: «ما باید به آنها اجازه دهیم مراکز نظامی را که از آنها موشک شلیک میشود، خنثی کنند. اما اجازه نمیدهیم به سایر اهداف یا غیرنظامیان یا سایر مراکز نظامی در روسیه حمله کنند.» اولاف شولتس صدراعظم آلمان نیز از مواضع ماکرون حمایت کرد و گفت تا زمانی که اوکراین شرایط کشورهای تامینکننده تسلیحات و قوانین بینالمللی را میپذیرد، اجازه دفاع از خود را دارد. تعجب میکنم وقتی برخی استدلال میکنند که اوکراین نباید اجازه دفاع از خود را داشته باشد.» در کنار این دو «رادوسواف شیکورسکی» وزیر امور خارجه لهستان نیز در مصاحبهای که روز سهشنبه منتشر شد، خاطر نشان کرد که لهستان نباید اعزام نیرو به اوکراین را رد کند. پیش از این اخبار و گزارشهای زیادی هم درباره تصمیم آمریکا به تغییر راهبرد خود درباره هدف قرار دادن خاک روسیه با تسلیحات آمریکایی منتشر شده است. «زلنسکی» پا را از این هم فراتر گذاشته و از ناتو خواسته است که هم نیرو به اوکراین اعزام کند و هم موشکهای روسیه را خود بر فراز خاک اوکراین سرنگون کند.
اما در میانه این تغییر راهبرد به نظر میرسد که تناقض بسیار آشکاری نیز نهفته است. اروپا و آمریکا از احتمال ارسال نیروی نظامی به اوکراین سخن گفته و بر لزوم هدف قرار دادن خاک روسیه با موشکهای دوربرد اهدائی غرب تاکید میکنند اما همزمان مدعی هستند که موضع آنها در جنگ اوکراین تغییر نکرده و خواهان گسترش تنش با روسیه نیستند. ماکرون در کنفرانس خبری مشترک با اولاف شولتس صدراعظم آلمان در «مزبرگ» آلمان بلافاصله بعد از این که از لزوم اجازه به اوکراین برای هدف قرار دادن خاک روسیه سخن به میان آورد گفت «ما خواهان تشدید تنش نیستیم. موضع ما عوض نشده است. » دبیرکل ناتو نیز در مصاحبه با اکونومیست پس از آن که بر ضرورت لغو محدودیت برای کیف در زمینه هدف قراردادن خاک روسیه با موشکهای دوربرد ناتو تاکید میکند میگوید: هدف ما در جنگ اوکراین دو جانبه است: از اوکراین حمایت کنیم و مطمئن شویم که این درگیری به یک جنگ تمامعیار بین ناتو و روسیه تبدیل نمیشود. »
سران ناتو در مقابل این پرسش ساده قرار دارند که چگونه صدور مجوز به اوکراین برای هدف قرار دادن عمق خاک روسیه با تسلیحات اهدائی غربی باعث گسترش تنشها با روسیه نخواهد شد، در حالی که سران روسیه از پوتین گرفته تا مدودف، وزیر دفاع و وزیر امور خارجه به صراحت تاکید کردهاند که«روسیه حتماً به این مسئله واکنش نشان خواهد داد» و به طور طبیعی واکنش روسیه به گسترش تنش و احتمال تبدیل آن به درگیری مستقیم بین روسیه و ناتو دامن میزند. این تغییر راهبرد ناتو برخلاف ادعای غربیها که مدعی هستند خواستار تشدید تنش با روسیه نیستند به گسترش جنگ دامن زده و اولین قربانی نیز خود اوکراین خواهد بود. روسیه قطعاً حملات موشکی و هوائی خود را به مراکز نظامی و زیرساختهای اوکراین تشدید خواهد کرد و در ادامه نیز در صورت تداوم حملات موشکی اوکراین به خاک روسیه، مسکو ممکن است دست به اقدامات دیگری مثل هدف قرار دادن اهداف و منافع ناتو در خاک اوکراین یا شرق اروپا بزند که آن هم باز منجر به گسترش تنشها شده و در جهت پایان آبرومند جنگ، کمکی به اوکراین نخواهد کرد.