افزایش جرایم رانندگی تا چه حد در ارتقای فرهنگ رانندگی نقش دارند؟بخش دوم
غفلت از ایمنی راه و خودرو یک عمر پشیمانی
اگر چه افزایش نرخ جرایم راهنمایی و رانندگی به عنوان یکی از عوامل بازدارنده تخلفات و پایین آمدن آمار تصادفات و مرگ و میر ناشی از آن عنوان می‌شود، اما کارشناسان اهل فن همچنان فرهنگ سازی را صدرنشین عوامل بازدارنده در جرایم راهنمایی و رانندگی می‌دانند.
ایمنی جاده‌ها یکی از جنبه‌های حیاتی زندگی مدرن است که روزانه میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ از برخورد وسایل نقلیه با هم گرفته تا منحرف شدن آنها از مسیر به دلایل مختلف.
تصادفات جاده‌ای خطرات قابل‌توجهی برای سلامت و ایمنی عمومی جامعه ایجاد می‌کند، تا جایی که گفته می‌شود تصادفات جاده‌ای در سرتاسر جهان، یکی از علل شایع مرگ‌ومیر در میان افراد 15 تا 29 ساله است.
ضرورت ارتقای ایمنی راه و خودرو
سردار سید تیمور حسینی رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی با اشاره به افزایش مبلغ جریمه‌های رانندگی برای کاهش آمار حوادث رانندگی متذکر می‌شود:«ما نباید از سهم و تکلیف دستگاه‌هایی که متولی موضوع ایمنی خودرو هستند، از جمله خود خودروسازها، غافل شویم.»
رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی سه عامل اصلی و مؤثر در وقوع تصادفات را راه، وسیله نقلیه و عامل انسانی برشمرده و مطرح می‌کند: «برآوردها حاکی از آن است که عامل انسانی به تنهائی، سهم پررنگ و بیش از ۷۵ درصدی در وقوع تصادفات دارد، بنابراین برای تغییر در رفتار عامل انسانی دو سیاست کاملا روشن را در اختیار داریم. اول، استفاده از ابزار قانونی به عنوان روش سلبی و دوم، استفاده از ابزارهای نرم و اصطلاحا فرهنگی و آموزشی در قالب اقدامات ایجابی.»
وی با بیان اینکه در بُعد اقدامات سلبی، برنامه‌هایی در دستور کار است، بر لزوم بازدارندگی مجازات‌ها (جرایم رانندگی) تاکید کرده و درخصوص آخرین تغییرات جریمه‌های راهنمایی و رانندگی توضیح می‌دهد:«در سال ۱۳۸۹، قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی در مجلس شورای اسلامی، تصویب و ابلاغ شد و از ابتدای سال ۹۰ هم به اجرا گذاشته شد، در این قانون پیش‌بینی شده بود که جرایم در هر سال بر اساس تورم و نرخ جریمه‌ای که می‌تواند اعمال بشود، تا بازدارندگی لازم را داشته باشد، باید به روز شود.»
رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا می‌افزاید:«آخرین آمار به‌روز‌رسانی انجام شده در این حوزه، برای سال ۱۳۹۶ است و بعد از آن به دلایل مختلف ما شاهد این به‌روز‌رسانی و افزایش نرخ جریمه‌ها با توجه به شاخصی که وجود دارد، نبوده‌ایم؛ در کشورهای جهان، موضوع جریمه‌های رانندگی به عنوان یک ابزار بازدارنده مدنظر گرفته شده و در حال اجرا است. ما از سال ۹۶ به بعد، مجدد سیر صعودی سوانح رانندگی را شاهد بودیم و در سال ۱۴۰۲ شاهد از دست دادن تقریباً ۲۰هزار نفر از هموطنان‌مان بودیم.»
وی متذکر می‌شود:«نمی‌توانیم نسبت به این ابزار کارآمدی که در همه کشورهای دنیا به درستی بهره‌برداری می‌شود و یک ابزار و اهرم اثربخش برای جلوگیری و پیشگیری از رفتارهای پرخطر است، بی‌تفاوت باشیم. به هر حال باید بر تخلفاتی که زمینه‌ساز تصادفات هستند، متمرکز شویم؛ به طور مطلق هیچ تصادفی نداریم که خود به خود ایجاد شده باشد (یعنی یک تخلفی بستر و زمینه‌ساز آن نباشد)، پس عملاً ما با کنترل تخلفات می‌توانیم تصادفات را کنترل کنیم و به طبع کاهش بدهیم، تاکید و تمرکزمان در این مسئله بر اصلاح رفتار به عنوان مؤلفه پررنگ و تأثیرگذاری است که نامش عامل انسانی است، ولی مطمئن باشید از تکالیف سایر سازمان‌هایی که در مورد دو مؤلفه دیگر، هم وسیله نقلیه و هم راه به عنوان دو عامل مهم دیگر، نقش و سهم دارند،غافل نمی‌شویم.»
رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا یادآور می‌شود: «ما نباید از سهم و تکلیف دستگاه‌هایی که متولی مؤلفه‌های دیگر هستند، همچون دستگاه‌هایی که متولی موضوع ایمنی خودرو هستند، سازمان ملی استاندارد، وزارت صمت و سایر دستگاه‌هایی که نظارت و کنترل بر یک بخش برعهده‌دارند و از جمله خود خودروسازها، غافل شویم. باید تلاش کنیم که در یک بازه زمانی مشخص استانداردهای ایمنی خودرو را در یک حد قابل قبولی ارتقا دهند، اولین مطالبه پلیس از خودروسازان محترم، از دستگاه‌ها و سازمان‌های متولی، این است که نسبت به ارتقای ایمنی بدنه و استحکام ستون و بدنه اقدام کنند.»
این مقام ارشد انتظامی عنوان می‌کند:«موضوع بعدی، ایمنی راه‌ها است؛ در همه دنیا، کارشناسان امر، بر این نکته متفق‌القول و در واقع هم نظر هستند، که عامل انسانی، امکان خطا برای آن وجود دارد، راه‌ها باید با آن کیفیت و استانداردهای ایمنی که دارند قادر به جبران خطای انسانی باشند.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش بیان می‌کند:«سال گذشته، ۸۷۷ نقطه به عنوان نقاط پر تصادف دارای اولویت، شناسایی شد و بیش از ۴۰۰ نقطه از این ۸۷۷ نقطه شناسایی و مشکلات آنها برطرف شده است و پیش‌بینی می‌شود تا نیمه اول امسال هم الباقی این نقاط شناسایی شده و مشکلات آنها رفع می‌شود.»
سردار حسینی از اجرای طرح رتبه‌بندی گواهینامه‌های رانندگان به عنوان گامی در راستای اجرای اعمال سیاست‌های تشویقی به منظور ترویج فرهنگ قانونمندی در آینده‌ای نزدیک خبر داده و می‌گوید:«مطابق این طرح، گواهینامه‌های رانندگی دارای سه رتبه ۱،۲ و ۳ می‌شوند؛ هر کسی که بتواند بر اساس شاخص‌ها و استانداردهای تعیین شده ازسوی پلیس راهور (عدم تخلف،عدم تصادف، الزام به رعایت فرهنگ ترافیک، رفتار صحیح در رانندگی و... در یک بازه زمانی مشخص) رفتار کند، می‌تواند این انتظار را داشته باشد که رتبه گواهینامه‌اش افزایش یابد و برای این رتبه‌ها، امتیازهای ویژه (اعم از دریافت تخفیف‌های شگفت‌انگیز و بالا در بیمه نامه‌ها؛ بیمه شخص ثالث، بیمه بدنه و...) در نظر گرفته می‌شود.»
تقویت ایمنی جاده‌ها
در سراسر جهان سالانه 1.3 میلیون نفر در تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست می‌دهند، این رقم احتمالاً تا سال 2030 دو برابر خواهد شد.
اکبر فولادستون یک کارشناس حوادث جاده‌ای، رانندگی در جاده‌های ناایمن، سرعت و سبقت‌های غیرمجاز، وسایل نقلیه فرسوده و خواب‌آلودگی از جمله عوامل این تصادفات معرفی می‌کند.
وی می‌گوید:«این حوادث تلخ در ایران نیز به یک امر روزانه تبدیل شده است. براساس آمارهای رسمی روزانه حدود ۵۰ نفر در کشور بر اثر تصادف کشته می‌شوند. گویا هر هفته یک هواپیمای مسافری در جاده‌ها سقوط کرده باشد. همین آمار کوتاه نشان می‌دهد که هرچه سریع‌تر برای حفظ جان هم‌وطنان در جاده‌ها باید چاره‌ای اندیشید. به همین دلیل ضروری است تا با بررسی نکات عملی، اقدامات نظارتی و ابتکارات اجتماعی از جمله اقدامات پیشگیرانه و راه‌حل‌های مناسب هنگام تصادفات جاده‌ای با هدف ارائه بینشی جامع برای ترویج سفرهای ایمن، راهبردهای مؤثری برای کاهش تصادفات و افزایش ایمنی جاده‌ها ترسیم شود.»
استانداردهای خودرو
آپشن‌های خودرو همواره یکی از نقاط قوت و هیجان خرید و فروش خودروها بوده‌اند. اما برخی از این آپشن‌ها رفته رفته جای خود را از نقش امکانات اضافه بر خودرو به استانداردهای خودروها داده و حالا تبدیل به آپشن‌های پایه‌ای خودرو شده‌اند. اما پرسش اینجاست که پیش از خرید خودرو باید به کدام آپشن‌ها توجه کرد؟
این ویژگی‌های استاندارد شامل ترمز بوستردار، فرمان مجهز به سیستم کمکی (هیدرولیک یا برقی)، شیشه بالابرهای برقی، سیستم تهویه مطبوع، سیستم صوتی، سیستم ترمز ضد قفل (ABS) می‌شود که بسیاری از آنها تا دهه ۱۹۶۰ میلادی به عنوان آپشن به مشتری ارائه می‌شدند، اما امروز به ندرت می‌توان خودرویی را پیدا کرد که به صورت استاندارد فاقد این تجهیزات باشد.
شهاب انیسی یک کارشناس حوزه استاندارد خودرو ضمن بیان توضیحات بالا می‌افزاید:«با این اوصاف همچنان آپشن‌های بسیار زیادی در خودروهای امروزی به کار گرفته می‌شوند که شدت و میزان فراگیری و محبوبیت آنها بین مشتریان و خودروسازان ممکن است به فراگیری و استاندارد شدن آنها در آینده نزدیک بینجامد. به عنوان مثال آپشنی چون سیستم نمایشگر شیشه جلو یا HUD یکی از آن دسته آپشن‌هایی است که جنبه ایمنی آن باعث شده است بسیاری از خودروسازان از این ویژگی در محصولات رده متوسط خود بهره بگیرند. جای تعجب نخواهد داشت اگر این آپشن در آینده نزدیک به صورت اجباری بر طیف مختلف خودروهای تولیدی خودروسازان جهانی استفاده شود.»
وی ادامه می‌دهد:«ویژگی‌های دیگری همچون استفاده از کیت پنچرگیری و تایرهای موقت در ازای استفاده از تایر زاپاس کامل (سایز استاندارد) یکی دیگر از آن دسته آپشن‌هایی است که به آرامی بین خودروسازان در حال فراگیر شدن است، چرا که به دلیل احتمال بسیار پایین پنچری در خیابان‌های شهری، حمل وزن کمتر (کیت پنچرگیری و تایر موقت) می‌تواند تا میزان بسیار زیادی بر کاهش میزان مصرف سوخت و آلایندگی‌ها تاثر گذاشته و همچنین در ارائه فضای بزرگ‌تر حمل بار در صندوق عقب به سرنشینان کمک کند. این موضوع با هدف مشابه از سوی خودروسازان در استفاده گسترده از ریم‌های آلیاژ آلومینیوم نیز دیده می‌شود. گاه تولیدکنندگان داخلی تلاش می‌کنند تا با حذف آپشن‌هایی نظیر ریم اسپرت آلیاژی از هزینه‌های تولید کاسته و بر حاشیه سود خود بیفزایند، اما خودروسازان جهانی به منظور کاهش وزن و میزان مصرف سوخت و آلایندگی و همچنین برای افزایش زیبایی خودرو به شکل بسیار گسترده‌ای از ریم‌های اسپرت آلیاژی بهره می‌گیرند.امروزه تقریبا جز در بازار برخی کشورهای درحال توسعه نمی‌توان خودرویی را یافت که با ریم فولادی سنگین و قالپاق پلاستیکی روانه بازار شود.»
مقصر کیست؟!
سبقت به معنای کلی شامل سرعت گرفتن اتومبیلی از اتومبیل دیگر در یک لاین دیگر است که از همیشه باید از سمت چپ اتفاق بیفتد و با سرعت بیشتر از اتومبیل مورد سبقت انجام شود. سبقت به کرات در رانندگی روزمره اتفاق می‌افتد و عدم توجه به قوانین و موقعیت مسیری که در آن هستیم سبب ایجاد تصادف خواهد شد. تصادف در سبقت بیشتر در پیچ‌ها و یا با بی‌احتیاتی و عدم بررسی آیینه‌ها و عدم توجه به نقطه کور اتومبیلی است که قصد سبقت گرفتن دارد، رخ می‌دهد. با این حال سبقت گرفتن از سمت راست در هر شرایط خلاف قانون است، لذا مقصر تصادف سبقت از راست اتومبیلی است که اقدام به سبقت گرفتن کرده است.
اما یکی از تصادفات رایج ورود از خیابان فرعی به اصلی است، خیابان‌های اصلی معمولا دارای عرض‌های پهن‌‌تری بوده و بیش از دو لاین هستند. در حالی که خیابان‌های فرعی دارای خط عابر هستند و تابلو گذرگاه عابر پیاده دارند.
تصادف از پشت سر یکی دیگر از رایج‌ترین حالت‌های تصادفی است که اتفاق می‌افتد. بر اساس قوانین راهنمایی و رانندگی، مقصر تصادف از عقب به طور حتمی همیشه اتومبیلی است که به پشت خودرو دیگر برخورد کرده است.
اگر خودرو در حاشیه اتوبان توقف کرده باشد و خودرویی از پشت با آن برخورد کند، مقصر خودرویی است که توقف کرده، اما اگر اتومبیل جلویی در حال حرکت باشد، مقصر خودرویی است که از پشت با آن برخورد کرده است.
مقصر تصادف شاخ به شاخ کیست؟
در هنگام بروز تصادف از رو‌به‌رو یا شاخ به شاخ فقط یک حالت وجود دارد و آن هم زمانی است که جاده یا کوچه و خیابان فرعی دو طرفه باشد. در برخی از قسمت‌های دو طرفه در جاده، سبقت آزاد، ممنوع و یا مطلقا ممنوع است. بنابراین، بهتر است بدانید که نوع سبقت هیچ تاثیری در مقصر بودن یا نبودن فرد در تصادف شاخ به شاخ در جاده ندارد و در صورت بروز حادثه، فرد سبقت گیرنده صد در صد مقصر تصادف شاخ به شاخ است.