پرسش:

مهارت تصمیم‌گیری چیست و تصمیم‌گیری صحیح چه آثار و پیامدهایی را در حیات فردی و اجتماعی انسان دارد؟

پاسخ:

در بخش نخست پاسخ به این سوال به مباحثی همچون: مهارت تصمیم‌گیری، مفهوم مهارت، مفهوم تصمیم و تصمیم‌گیری صحیح در خانواده پرداختیم. اینک در بخش پایانی دنباله مطلب را پی می‌گیریم.

علت ناتوانی در تصمیم‌گیری صحیح

تصمیم‌گیری جزو جدایی‌ناپذیر و لازمه زندگی خانوادگی و اجتماعی است و شاکله اصلی موفقیت‌ها و شکست‌های خانوادگی را تشکیل می‌دهد و کسی که نتواند برای امور ساده یا مهم زندگی خود تصمیم‌گیری صحیح کند، به زودی اختیار زندگی خود را از دست داده و چه بسا منجر به فروپاشی خانواده او شود. کسی که نتواند تصمیم‌گیری صحیح در خانواده داشته باشد و همه چیز را به شانس، راه حل‌‌های دم دستی و سطحی یا انتخاب دیگران و فرافکنی واگذار کند، به زودی به دیگران وابسته شده و اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهد و سرانجام پیروی از انتخاب‌های دیگران باعث می‌شود که فرد فرصت‌های زندگی‌اش را از دست بدهد و از موفقیت و سربلندی در زندگی‌اش باز بماند.

مهم‌ترین عوامل ناتوانی در تصمیم‌گیری صحیح

به طور کلی یک تصمیم‌گیری صحیح به یک سلسله عوامل و مولفه‌هایی بستگی دارد که در صورت فقدان  آنها هیچ انسانی نمی‌تواند به یک تصمیم‌گیری صحیح و درست نایل گردد. اهم این عوامل عبارتند از:

1- نداشتن اطلاعات کافی و جامع از موضوع

2- بررسی نکردن تمام جوانب و وانهادن برخی از ابعاد مسئله

3- داشتن اطلاعات متناقض و خلاف واقع

4- فقدان اعتماد به نفس و اتکای به دیگران

5- تعدد افراد تصمیم‌گیرنده و تداخل و تعارض آنها با یکدیگر

6- وابستگی عاطفی که عقلانیت را تحت تاثیر قرار دهد.

7- افسردگی یا دیگر اختلالات روانی

اسلام دین جامعی است که هم به دنیای انسان توجه دارد و هم به آخرت او. اگر تصمیم‌گیری‌ها و نیت‌ها در زندگی براساس ملاک‌های دنیوی باشد، به طور طبیعی براساس مقتضیات این عالم دنیوی بهره ناچیزی نصیب او خواهد شد و از عالم آخرت هم محروم می‌گردد. اما اگر تصمیم‌گیری‌ها و نیت‌ها در زندگی براساس ملاک‌های اخروی و الهی باشد، در این شرایط هم از دنیا بهره می‌برد و هم از آخرت. قرآن کریم می‌فرماید: کسی که کشت آخر را بخواهد به او برکت می‌دهیم و بر محصولاتش می‌افزاییم و آنها که فقط کشت دنیا را می‌طلبند کمی از آن به آنها می‌دهیم. اما در آخرت هیچ نصیبی ندارند.(شوری- 20) بنابراین تحقق سعادت دنیا و آخرت انسان در گرو تصمیم‌گیری صحیح و جامع است.

آثار مهارت تصمیم‌گیری صحیح و جامع

1- موفقیت و رسیدن به اهداف متناسب با زندگی

این نوع تصمیم‌گیری‌ها حداقل باید دو ویژگی را داشته باشد: 

1- بیشترین احتمال موفقیت یا اثربخشی در زندگی را داشته باشد. 2- به بهترین وجه با اهداف، خواسته‌ها، سبک زندگی و ارزش‌های دنیوی و اخروی متناسب باشد.

2- پیدا کردن راه حل مناسب هنگام بحران

مهارت‌های تصمیم‌گیری صحیح و جامع، در مواقعی که در یک مشکل و بحران قرار گرفته‌ایم، ما را به یک راه حل مناسب و کارآمدی سوق خواهد داد و کمتر دچار اضطراب و نگرانی خواهیم شد.

3- روشن کردن مسیر زندگی در رسیدن به هدایت الهی

انسان برای رسیدن به هدایت‌های الهی و فلسفه غایی خلقت خود نیاز به چراغ راه دارد تا در پرتو آن بتواند مسیر زندگی و سرنوشت خود را متناسب با سعادت دنیا و آخرت با تصمیم‌گیری‌های صحیح و جامع تامین کند.

4- انتخاب بهترین راه از میان تعدد راه‌ها

هنگام مواجهه انسان با دوراهی‌ها و یا تعدد گزینه‌ها اگر مهارت و تصمیم‌گیری صحیح و جامع را داشته باشیم، بهترین گزینه و راه را انتخاب می‌کنیم و ضریب خطای ما به حداقل می‌رسد.

5- تاثیرگذاری در اخلاق، رفتار و سلامتی و آینده و آخرت

مهارت تصمیم‌گیری صحیح و جامع تاثیرات بسیار زیادی در نوع اخلاق، سلوک رفتاری و صحت و سلامت و آینده و آخرت انسان می‌گذارد و او را متوازن و جامع‌الاطراف و معتدل و توانمند در همه عرصه‌ها می‌سازد.