انتخابات و مسئله گزینش نامزد شایسته-بخش نخست
بایسته‌های انتخاب نماینـده اصـلح
حسن رضایی
انتخابات در جمهوری اسلامی، از روز نخست شکل‌گیری نظام، خار چشم بدخواهان ملت ایران بوده است. دنیای غرب و در رأس آن آمریکا با دورویی تمام، در حالی خود را منادی دموکراسی در جهان معرفی می‌کند که نه‌تنها در طول حیات سیاهش از تمام دیکتاتورهای تاریخ حمایت کرده، که همواره به دنبال کمرنگ کردن حضور مردم در انتخابات در ایران اسلامی بوده است.
تلاش‌های این دیو آرایش کرده در 45 سال گذشته اما نه‌تنها نتوانسته شکوه مردم‌سالاری دینی در جمهوری اسلامی را کمرنگ کند، که هر روز باعث رسوایی بیش از پیش این دروغگویان بزرگ تاریخ شده است. اکنون نیز ما در میانه این کارزار تاریخی، آزمون مهم دیگری در پیش داریم. انتخابات پیش‌روی مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری اما به طرز بی‌سابقه‌ای مورد هجوم دنیای غرب و اذناب آن در داخل و خارج کشور قرار گرفته است.
در یک کلام، آنها به دنبال این هستند تا تمام اهدافی را که در عرصه میدانی به دست نیاورده‌اند، با بیرون راندن مردم ایران از عرصه انتخابات محقق نمایند. بر این اساس، نفس شرکت در انتخابات در شرایط کنونی، چیزی جز همدوشی با امیرکبیرها، رئیسعلی دلواری‌ها، مدرس‌ها و تمام شهدایی که از میانه دوره قاجار به این سو در برابر غرب وحشی و برای دفاع از منافع ملی ایران سر بر سینه تراب گذاشته‌اند، نخواهد بود.
در نقطه مقابل، دشمن و دنباله‌روهای آن با تمام زور و تزویر خود، با هدف نابودی ملت و سرزمین ایران، به دنبال انقطاع راهی است که میلیون‌ها انسان ارزشمند خون پاک خود را برای تداوم آن اهدا کرده‌اند. نتیجه شکل‌گیری مجلسی قوی با شرکت پرشور مردم در انتخابات، چیزی جز افزایش اعتماد به نفس ملی، تضمین امنیت ملی و حفظ دستاوردهای شهدای این راه روشن نخواهد بود و دشمن طبعا این را نمی‌خواهد.
اهمیت دشمن‌شناسی نمایندگان مجلس
برخلاف این منطق روشن، یک جریان سیاسی خاص، در طی دهه‌های گذشته همواره سعی داشته است تا در مقاطع گوناگون، اولا وجود دشمن را انکار کند و ثانیا فهمی نادرست از دشمن را به جامعه تزریق نماید. جریانی که مبنای مشخصی برای موضعگیری‌های خود به‌جز منافع کوتاه‌مدت سیاسی نمی‌بیند؛ به صورتی که یک روز شهادت معاون شهید سلیمانی در پرونده سوریه را با تیتر «حسین همدانی در سوریه کشته شد» بدرقه می‌کند و یک روز و به یکباره برای تشییع میلیونی حاج قاسم و به تبع فضای ایجاد شده در آن روزها، یکسره سیاه‌پوش می‌شود! چندی بعد هم ابدا از این نمی‌ترسد که پس از اهانت آشکار دوستش به سردار سلیمانی در آن فایل صوتی کذایی، فورا پشت ظریف دربیاید و باز مقابل حاج قاسم صف‌آرایی کند. روشن است که راهیابی چنین افرادی به مجلس آن هم در بحبوحه جنگ همه‌جانبه دشمنان با ایران اسلامی، تنها موجب ضعف جبهه جمهوری اسلامی در برابر دشمن خواهد بود.
رهبر معظم انقلاب در همین زمینه می‌فرمایند: «بعضى، از دشمن رودربایستى دارند؛ بعضى، ملاحظه دشمن را مىکنند. ملاحظه ملت را باید کرد، ملاحظه خدا را باید کرد، نه ملاحظه دشمن را. دشمن، دشمن است؛ هرچه ملاحظه کنى، هرچه عقب بنشینى، او جلو مىآید....یکى از شاخص‌ها همین است. مردم در هر جاى کشور هستند، به این شاخص توجه کنند آن کسانى که مرزشان با دشمن و دستنشاندگان دشمن مرز کمرنگى است، اینها براى ورود به مجلس اصلح نیستند. کسانى باید باشند که مرز روشنى با دشمن داشته باشند.»
اهمیت این مسئله و تاکید چندباره بر آن ازآن‌رو است که ما خسارت‌های ملی بزرگ دوره هشت‌ساله دولت قبل را به دلیل ترویج همین فهم غلط از دشمن و حمایت تام و تمام مجلس وقت از این منطق اشتباه متحمل شده ایم.
نماینده و مسئله ترجیح مصالح ملی
بر منافع منطقه‌ای
بایسته‌های شکل‌گیری مجلسی قوی در هر دو انتخابات پیش‌رو اما انتخاب نمایندگانی است که کرسی مجلسین برایشان زیادی بزرگ نباشد و در حد و اندازه این جایگاه باشند. مسئله مهم بعدی برای یک نماینده مجلس که شاید از مهم‌ترین الزامات یک نماینده خوب باشد اما ترجیح منافع و مصالح کلی کشور بر منافع منطقه‌ای است.
یک کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به این نکات به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «نماینده‌ای که از داشتن این ویژگی محروم باشد، می‌تواند به خطری نه‌تنها برای منافع ملی، که برای مصالح و منافع منطقه خود تبدیل شود. نماینده‌ای را در نظر بگیرید که تنها برای خوش آمد مردم منطقه خود، قول پیگیری افتتاح کارخانه فولاد را در یکی از شهرهای مرکزی و مناطق گرم و خشک کشور به مردم آن شهر می‌دهد! طبعا این فرد بعد از آمدن به مجلس، با فشار بر وزیر مربوطه و مدیران دولتی، هر اقدامی را برای افتتاح آن کارخانه کذایی در شهر مربوطه انجام خواهد داد.»
وی می‌افزاید: «این در حالی است که در شرایط فعلی، اساسا احداث کارخانه فولاد به عنوان یک صنعت آب بر در مناطق گرم و خشک کشور که عمدتا با بحران افت سطح ایستابی و کاهش منابع آب زیرزمینی مواجه هستند، خدمت به مردمان آن منطقه نیست و اگر چنان کارخانه‌ای احداث شود، احتمالا چند سال دیگر مردم آن دیار باید با جیره‌بندی آب شرب در شهر خود کنار بیایند. چرا که تولید هر تن فولاد، نیازمند مصرف 2000 لیتر آب است. چنین نماینده‌ای نه‌تنها منافع منطقه خود را تامین نکرده، که با ایجاد نارضایتی برای کشاورزان و اهالی آن منطقه در بلندمدت، به منافع و امنیت ملی کشور هم صدمه زده است.» بخشی از ویژگی‌های نماینده خوب اما متاثر از ماهیت مجلس و فرآیندهایی است که در آن شکل می‌گیرد. به سخنی دیگر، مجلس، آدم خودش را می‌خواهد و باید این آدم را شناخت و بر این اساس، به او رای داد.»
نماینده باید جریان‌ساز و گفتمان‌ساز باشد
حجت‌الاسلام مصطفی اسحاقیان، کارشناس مسائل دینی در همین زمینه به گزارشگر کیهان می‌گوید؛ «مجلس محل رأی‌گیری است و آنچه نظر مجلس محسوب می‌شود، رای اکثریت مجلس است. شما به عنوان یک فرد تنها نمی‌توانی در مجلس موفق باشی. در صورتی یک نماینده می‌تواند در مجلس موفق باشد که بتواند جریان‌ساز باشد. یعنی وقتی به یک نتیجه حقی رسید، بتواند رایزنی کند و افراد مختلف را در صحن مجلس قانع کند تا به این تصمیم درست رای بدهند.
تعبیر غلط این کار لابی‌گری است ولی تعبیر درست آن، جریان‌سازی و گفتمان‌سازی است. مهم است فردی که به مجلس می‌رود جریان‌ساز باشد و بتواند سایرین را در مسیر رضایت الهی و منافع مردم با خود همراه کند. این را همه افراد ندارند، نماینده باید از کسانی باشد که روابط عمومی بالایی داشته باشد، خوش‌خلق باشد و در مسائل، حکیمانه ورود کند و در یک کلام، گفتمان‌ساز باشد.»
وی درباره دیگر ویژگی‌های مهم نماینده اصلح می‌افزاید: «ویژگی بعدی که یک نماینده باید داشته باشد، این است که مردمی باشد و ارتباط عمیق اجتماعی با اقشار مختلف و اصناف و مشاغل داشته باشد. نماینده اگر ارتباط عمیق اجتماعی داشته باشد، دغدغه‌ها و نیازهای مردم را به خوبی شناسایی می‌کند و در تصمیمات خودش در مجلس لحاظ می‌کند. کلان‌نگر بودن دیگر ویژگی مهم نماینده مجلس است. یعنی به مصلحت کل مردم ایران بیندیشد و نه به منافع منطقه خودش. ساده‌زیستی و عدالتخواهی هم مهم است. مقام معظم رهبری فرمودند که ما باید در همه امور پیوست عدالت داشته باشیم. ما هم در انتخاب نماینده مجلس باید پیوست عدالت داشته باشیم و ببینیم این فرد عدالتخواه هست یا نه. دغدغه‌مندی نسبت به استقلال کشور، پیشرفت کشور، امنیت کشور و مقابله با دشمن و رفاه مردم هم نکات مهم دیگر است. این دغدغه‌مندی را می‌توان از آثار تقوا هم دانست. یعنی کسی که با تقوا باشد، می‌تواند همه خوبی‌ها را در خودش جمع کند.»
فرآیند انتخاب اصلح از منظر شرع چیست؟
این کارشناس مسائل دینی درباره فرآیند تشخیص نماینده اصلح توسط مردم اما می‌گوید: «نسبت به تشخیص نماینده اصلح اگر بخواهیم به روش دینی حرکت کنیم، دین اسلام می‌گوید در صورت امکان باید خودت بروی و شناسایی کنی. یعنی وقتی فرد را می‌شناسی که تقوا ندارد و ساده زیست نیست، اگر جریان‌هایی و لیست‌هایی هم تاییدش کردند، این ملاک نیست. شناخت هر فرد، اولویت اول را در رای دادن دارد و برایش حجت است. اما معمولا ما اکثر افراد را نمی‌شناسیم و در فرصت یک هفته‌ای هم نمی‌شود همه کاندیداها را بررسی و شناسایی کرد. این‌جا راهکار دینی این است که به شناخت حداقل دو نفر که اولا اهل تقوا هستند و ثانیاً نسبت به شناخت فرد کاندیدا توانایی و تخصص دارند، اعتماد کنید. این راهکار عموما در شهرهای بزرگ که میدان رقابت و تعداد کاندیداها گسترده‌تر می‌شود، مؤثر است. اینکه جریان‌هایی یا حزب‌هایی می‌آیند لیست می‌دهند، به خودی خود حجیت ندارند. اگر جمعی که این لیست‌ها را ارائه می‌دهند، افراد با تقوایی هستند و نسبت به کاندیداها شناخت دارند، شما می‌توانید به تشخیص آنها اعتماد کنید و رای بدهید، در غیر این صورت فرد حجت شرعی برای چنین رای دادنی ندارد.»
یک مسئله مهم و پایانی در زمینه تشخیص نامزد اصلح اما نوع تبلیغات انتخاباتی اوست. رهبر معظم انقلاب در همین زمینه می‌فرمایند: «از بداخلاقی‌های انتخاباتی باید به شدت پرهیز کنند؛ بدگویی کردن، اهانت کردن، تهمت زدن، برای عزیز کردن خود و یا نامزد مورد نظر خود، دیگران را و رقبا را در چشم مردم خوار کردن، اینها راه‌ها و روش‌های صحیح و اسلامی نیست. رقابت باید باشد؛ رقابت مثبت و پرشور، اما با رعایت موازین اخلاقی. مردم توجه باید داشته باشند که تبلیغات رنگین و متنوع ملاک نیست؛ وعده‌های غیرعملی ملاک نیست... وعده‌های غیرعملی دادن، وعده‌های بزرگ دادن، اینها ملاک نیست؛ باید مردم توجه کنند؛ گاهی علامت منفی هم هست... رقابت این نیست که کسانی بیایند برای جلب نظر مردم، وعده‌های خلاف قانون اساسی، خلاف قوانین عادی بدهند؛ اینها نباید باشد...رفتار داوطلبان در ریخت‌وپاش و خرج و تبلیغاتِ زیاد از اندازه لازم می‌تواند ماه‌ها و آحاد مردم را نسبت به آنچه که بعداً پیش خواهد آمد، آگاه و هوشیار و بیدار کند. آن کسی که یا از بیت‌المال هزینه می‌کند، یا از پول مشتبه به حرامِ بعضی‌ها استفاده می‌کند، نمی‌تواند اطمینان مردم را جلب کند؛ به این چیزها خیلی باید توجه کرد.»