یکی از واژه‌های قرآن کریم «قلب سلیم» است که بسیار زیبا و با محتوا است. واژه سلیم از «سلم» و «سلامت» به معناى دور بودن از آفات ظاهرى و باطنى است.[1]

 جالب‌ترین تفسیر براى «قلب سلیم» را امام صادق‌(ع) بیان فرمود، آنجا که مى‌فرماید: «الْقَلْبُ السَّلِیمُ الَّذِی یلْقَى رَبَّهُ وَ لَیسَ فِیهِ أَحَدٌ سِوَاهُ»؛ [2] قلب سلیم قلبى است که خدا را ملاقات کند، در حالى که هیچ‌کس جز او در آن نباشد.

نیز در روایت دیگرى از همان امام همام‌(ع) آمده است: «صاحِبُ النِّیه الصّادِقَهِ صاحِبُ الْقَلْبِ السَّلِیمِ، لِأَنَّ سَلامَه الْقَلْبِ مِنْ هَواجِسِ الْمَحْذُوراتِ بِتَخْلِیصِ النِّیهَ للهِ فِى الاُمُورِ کُلِّها»؛[3] کسى که نیت صادقى دارد، صاحب قلب سلیم است؛ چرا که سلامت قلب از شرک و شک، نیت را در همه چیز خالص مى کند. 

بنابراین، امام صادق‌(ع)، صاحبان نیت پاک و خالص را صاحب قلب سلیم می‌داند.

 درباره اهمیت قلب سلیم همین بس که قرآن مجید آن را تنها سرمایه نجات روز قیامت شمرده، چنان که در سوره «شعراء» مى خوانیم: روزى که نه مال سود مى‏دهد و نه فرزندان، مگر آن کس که با دل با اخلاص پاک (از شرک و ریب و ریا) به درگاه خدا آید[4]. 

مفسران قرآن نیز برای «قلب سلیم» تفسیرهای متعددی بیان کرده‌اند که هر کدام به یکی از ابعاد این مسئله اشاره دارد:

1. قلب سلیم، قلبی است که پاک از شرک باشد.

2. قلبی است که خالص از معاصی و کینه و نفاق باشد.

3. قلبی، که از عشق دنیا تهی باشد که حب دنیا سرچشمه همه خطاها است.

4. و بالاخره قلبی، که جز خدا در آن نباشد! 

همان‌گونه که بیان شد، «سلیم» از ماده «سلامت» است و هنگامی که سلامت به طور مطلق مطرح می‌شود، سلامتی از هر گونه بیماری اخلاقی و اعتقادی را شامل می‌شود.

بنابراین، صاحب قلب سلیم در این دنیا نیز قلبش از امور غیر خدایی خالی است؛ چرا که اموری نظیر هوای نفس، قدرت طلبی، زیاده‌خواهی، ناهنجاری‌های اخلاقی و... هیچ‌گونه تناسبی با قلب سلیم ندارد.

 خلاصه اینکه قلب سلیم قلبی است که جمیع وابستگی‌های غیر خدایی را از خود دور کرده و در دنیا کانون توجه و تمرکز خود را بر خدای تبارک و تعالی قرار داده است، آن گونه که در دعا می‌خوانیم: «الهی هب لی کمال الانقطاع الیک»؛ خدایا کمال بریدن و گسستن به سوی خودت را به من عطا فرما.

 برای آشنایی بیشتر به کتاب قلب سلیم، اثر شهید دستغیب مراجعه کنید.

از: اسلام کوئیست

ـــــــــــــــــــــــ

[1] راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن کریم، ماده «سلم».

[2] کلینی، کافی، ج 2، ص 16، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1368ش.

[3] مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 67، ص 210، مؤسسه الوفاء، بیروت، 2404 ق.

[4] شعراء،آیات 88، 89.