به گزارش  مسیر اقتصاد، بودجه اتاق بازرگانی در حال حاضر از حق عضویت سالانه اعضاء، تمدید سالانه کارت بازرگانی، سهم چهار در هزار سود سالانه اعضا و سهم سه در هزار درآمد دارندگان کارت بازرگانی تأمین می‌شود. بنابراین بخش اصلی درآمدهای اتاق بازرگانی از سهم این نهاد از سود و درآمد صنایع و دارندگان کارت بازرگانی به‌دست می‌آید.
این منابع بر اساس قانون «نحوه تأمین هزینه‌های اتاق بازرگانی» مصوب 1372 و با هدف کمک به عملکرد شرکت‌های تولیدی و صادراتی، از درآمدهای آن‌ها کسر و به اتاق بازرگانی اختصاص می‌یابد. این منابع قرار بود ابتدا به خزانه دولت واریز شود و سپس به اتاق بازرگانی اختصاص پیدا کند اما از سال 1377 بدون نظارت دولت و به طور مستقیم و غیرشفاف به اتاق بازرگانی اختصاص یافته است و در حال حاضر نظارتی بر آن صورت نمی‌گیرد.
قانون در ابتدا برای شفافیت بودجه اتاق بازرگانی و نظارت بر عملکرد این اتاق، راهکارهایی همچون «شورای عالی نظارت بر اتاق بازرگانی»، «گردش خزانه بخشی از بودجه اتاق» و «ارائه گزارش تفریغ بودجه به هیئت نمایندگان اتاق» را در نظر گرفته بود اما به مرور زمان و با اصلاحیه‌های تامل ‌برانگیز بر قوانین، تمامی این راه‌های نظارتی مسدود شده‌اند.
درآمد اتاق بازرگانی با عناوین مختلف
بررسی صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی، مربوط به انتهای سال 1401 نشان از آن دارد که تنها 20 شرکت فعال در بخش‌های صنعتی، به ویژه صنایع پالایش، پتروشیمی و معدن، مجموعا سود خالصی بالغ بر 593 هزار میلیارد تومان ثبت کرده‌اند. در کمترین حالت همه این شرکت‌ها موظفند چهار در هزار درآمد خود را به اتاق بازرگانی بپردازند؛ هرچند برخی از این شرکت‌ها مبالغ دیگری از جمله حق عضویت، هزینه تمدید کارت بازرگانی و سه در هزار درآمد خود را نیز به این نهاد می‌پردازند. از آنجا که صورت مالی سال قبل شرکت‌ها مبنای پرداخت حق قانونی به اتاق بازرگانی است سهم این نهاد از سود خالص تنها 20 شرکت صنعتی کشور در سال 1402، بیش از 2400 میلیارد تومان خواهد بود.
برخی شرکت‌ها صریحا مبلغ پرداختی به اتاق بازرگانی را در صورت مالی خود گزارش می‌کنند اما اغلب آن‌ها بدون ذکر صریح، این هزینه را ذیل عناوین مختلفی همچون «پرداخت حق عضویت»، «حقوق و عوارض عمومی و دولتی»، «هزینه‌های خدمات عمومی»، «هزینه‌های ثبتی و حقوقی» یا در نهایت «سایر هزینه‌ها» ثبت می‌کنند. به طور خاص شرکت فولاد مبارکه اصفهان در سال 1401، بابت سه و چهار در هزار سود خالص سال 1400، بیش از 476 میلیارد تومان به اتاق بازرگانی پرداخت کرده است و انتظار می‌رود به دلیل کاهش اندک سود خالص این شرکت در سال 1401، مبلغ پرداختی به اتاق بازرگانی نیز در سال جاری اندکی کمتر شود و در حدود 389 میلیارد تومان باشد.
بودجه سالانه اتاق بازرگانی
علاوه بر 20 شرکت فوق، شرکت‌های بورسی و غیربورسی متعدد دیگری مشمول پرداخت این بودجه به اتاق بازرگانی هستند و علاوه بر این مواردی همچون حق عضویت، تمدید کارت بازرگانی و سهم سه در هزار درآمد صاحبان کارت بازرگانی نیز درآمد قابل توجهی را برای این اتاق فراهم می‌کند. به این ترتیب برآوردهای اولیه حکایت از درآمد پنج تا 10 هزار میلیارد تومانی اتاق بازرگانی برای سال 1402 دارد. بر این بودجه قانونی در حال حاضر هیچ نظارتی صورت نمی‌گیرد و انتظار می‌رود نمایندگان مجلس در بودجه سال 1403، درخصوص شفافیت و کیفیت هزینه‌کرد آن اقداماتی را در دستورکار قرار دهند.
دلیل جذابیت ریاست اتاق بازرگانی
یکی از مهم‌ترین دلایل دلیل جذابیت کرسی ریاست اتاق بازرگانی ایران در آن است که درآمدهایی کلان در فرآیندی غیرشفاف به حساب این نهاد واریز می‌شود و هیئت رئیسه درخصوص کیفیت تخصیص این منابع به استان‌های مختلف تصمیم‌گیری می‌کند. جذابیت حاصل از فرآیند غیرشفاف «هزینه کرد درآمد چند هزار میلیارد تومانی»، موجب تسلط بخش کوچکی از بازرگانان بر اتاق بازرگانی شده است.
این تصور که بدون اصلاح فرآیند غیرشفاف هزینه‌کرد درآمدهای اتاق، امکان به قدرت رسیدن فعالان واقعی بخش خصوصی در این نهاد وجود دارد با واقعیت سازگار نیست و در واقع اولین گام برای بهبود شرایط پشت‌پرده‌های سیاسی اتاق بازرگانی، اصلاح فرآیند هزینه‌کرد درآمدهای این نهاد است.