مهار تصادفات و ضرورت کاهش آمار تلفات در فصل سرما-بخش دوم
یک لحـظه غفلت یک عمر بر دوش کشیدن خسـارت جانی و مـالی
در نیمه نخست امسال، متأسفانه نزدیک ۳۰۰ نفر در حوادث رانندگی در پایتخت جان خود را از دست دادند. از طرفی دیگر آمارهای ما نشان می‌دهد که حدود ۶۰ درصد تصادفات منجر به فوت رخ داده در پایتخت، در بزرگراه‌ها رخ داده است. همچنین ۵۵ درصد تصادفات منجر به فوت در تهران در طول شب اتفاق افتاده است.
پلیس راهور طرحی را به اجرا درآورده تحت عنوان طرح شکار. در این طرح رانندگانی که با استفاده از خلوتی معابر و جاده‌ها اقدام به انواع تخلف از جمله سرعت غیرمجاز، لایی‌کشی و حرکات نمایشی می‌کنند، رصد شده و با آنان برخورد می‌شود.
حرکات مارپیچ و سرعت و سبقت غیرمجاز تنها بخشی از تخلفات حادثه‌ساز رانندگی در طول شب را تشکیل می‌دهد. همچنین تردد خودروهای سنگین در لاین تندروی بزرگراه‌ها و استفاده از بوق شیپوری نیز جزو این تخلفات محسوب می‌شود و همچنین یکی دیگر از تخلفاتی که احتمال تصادف را به‌ویژه در طول شب افزایش می‌دهد، توقف در حاشیه بزرگراه‌ها است. در بسیاری از حوادث رانندگی به‌خصوص در طول شب، عامل اصلی حادثه در محل حضور ندارد و بعد از ارتکاب به تخلف از محل می‌گریزد.
در طرح شکار که از سوی پلیس راهور در حال اجراست، مبدأ تردد کامیون‌ها در سطح شهر شناسایی شده و از مبدأ تردد آنها رصد می‌شود و اجازه نمی‌دهند که در ساعات غیرمجاز و همچنین با بار غیرمجاز، لاستیک صاف و سایر تخلفات در سطح شهر تردد کنند.
افزایش ۹ درصدی تصادفات برون‌شهری
سرهنگ علی مولوی، رئیس پلیس‌راه فرماندهی انتظامی استان اصفهان اظهار می‌دارد: «در پی وقوع تصادف بین یک دستگاه سواری تاکسی پژو ۴۰۵ با یک دستگاه تریلر کشنده در اتوبان نطنز مأموران پلیس‌راه استان اصفهان به همراه نیروهای امدادی شهرستان نطنز در محل حادثه حضور یافتند.»
وی می‌افزاید: «در این حادثه راننده و سرنشین خودرو به دلیل شدت جراحات وارده در دم جان‌باخته و سرنشین دیگر خودرو که به‌شدت مصدوم شده بود توسط نیروهای امدادی به بیمارستان انتقال یافت.»
رئیس پلیس‌راه فرماندهی انتظامی استان اصفهان در خصوص علت وقوع این حادثه می‌گوید: «کارشناسان پس از بررسی دقیق صحنه، حرکت با دنده‌عقب خودروی سواری تاکسی پژو ۴۰۵ را علت وقوع این حادثه تشخیص دادند.»
سرهنگ مولوی حرکت با دنده‌عقب را یکی از تخلفات حادثه‌ساز عنوان کرده و می‌گوید: «انجام این تخلف به‌خصوص در بزرگراه‌ها و آزادراه‌ها باعث ایجاد حوادث ناگواری برای افراد متخلف و سایر رانندگان می‌شود.»
این مقام انتظامی تأکید دارد: «حرکت با دنده‌عقب در بزرگراه‌ها و آزادراه‌ها ممنوع بوده و علاوه‌بر اعمال قانون افراد متخلف برای آنان نمره‌منفی نیز در نظر گرفته می‌شود که نمره برای خودروهای شخصی ۵ و برای خودروهای عمومی و سنگین ۷ است.»
رئیس پلیس‌راه فرماندهی انتظامی استان اصفهان با اشاره به اینکه در شش‌ماهه اول سال جاری، تصادفات به‌ویژه در حوزه برون‌شهری با افزایش ۹ درصدی روبه‌رو بوده است، توضیح می‌دهد: «سالانه حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ نفر به دلیل حوادث رانندگی در جاده‌های اصفهان جان خود را از دست می‌دهند. رعایت نکردن قوانین و مقررات از سوی رانندگان در جان باختن این افراد بسیار مؤثر و اعتقاد بر این است که ۸۰ درصد علل وقوع حوادث ترافیکی عامل انسانی است.»
وی با اشاره به کاهش فوتی‌های حوادث رانندگی طی سالیان گذشته می‌گوید: «سال ۸۴ نزدیک به ۲۴ هزار نفر در حوادث رانندگی جان باختند، اما با اقدامات رسانه‌ای، فرهنگ‌سازی، طرح همیاران پلیس و پلیس‌یاران تصادفات کاهش یافته است و تعداد جان‌باختگان به مرز ۱۶ و ۱۷ هزار نفر در سال رسید.»
سرهنگ مولوی خاطرنشان می‌کند: «توسعه سامانه‌های هوشمند و کنترل وضعیت رانندگان در تمام پلیس‌راه‌ها و استفاده از سامانه «سپهتن» و اصلاح نقاط پرحادثه از جمله برنامه‌های پلیس‌راه استان اصفهان برای کاهش تصادفات در راه‌های استان است.»
ضرورت ارتقای استانداردهای راه و وسیله نقلیه
افزایش سن ناوگان سنگین‌بار و از رده خارج نشدن ناوگان فرسوده خسارت زیادی به اقتصاد کشور ما وارد می‌کند. بهره‌وری کمتر، پیمایش کمتر، تصادفات بیشتر، آلودگی هوا از پیامدهای فرسودگی ناوگان است و از همه مهم‌تر اینکه درآمد و نتیجه تلاش راننده ناوگان فرسوده در معیشتش هزینه نمی‌شود.
محمد اتحادی، یکی از فعالان صنفی رانندگان و عضو جمعیت طرفداران ایمنی راه‌ها است که حدود 40 سال سابقه فعالیت در جاده‌های کشور را دارد در یادداشتی به فهرستی از معضلات رانندگان ناوگان باری اشاره کرده و در انتها، برای بهبود وضعیت حمل ونقل کشور، به مدیران سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، سازمان حفاظت محیط زیست، شرکت پخش فرآورده‌های نفتی ایران و پلیس راه که همگی با رانندگان و صنعت حمل‌ونقل کشور در ارتباط هستند، پیشنهاد می‌کند که با همکاری یکدیگر، نظرسنجی‌هایی در زمینه حوزه کاری خود با محوریت مشکلات و راهکارهای برطرف کردن آنها برگزار کنند تا از تجربه و دانش رانندگان برون شهری استفاده شود.
وی به مهم‌ترین دغدغه‌های این بخش اشاره کرده و متذکر می‌شود: «من در تعمیرگاه‌های اصفهان، مالکان ناوگان فرسوده را مشاهده می‌کنم که وقتی از یک سفر برمی‌گردند، حدود 90 درصد درآمدشان صرف تعمیر و نگهداری کامیون معیوبشان می‌شود. در برخی جاده‌های صعب‌العبور کشور مانند مسیرهای کردستان یا بندرعباس، برخی کامیون‌ها فاقد سیستم ترمز موتور یا ریتاردر هستند و بارها پیش‌آمده که در سراشیبی‌ها دچار حادثه شده، ترمز بریده و رانندگان آنها جان خود را از دست داده‌اند.
راهکاری که می‌توان ارائه کرد کاهش قیمت ناوگان جدید است. با حذف تعرفه‌های گمرکی و حذف سهمیه دستگاه‌ها از فروش ناوگان جدید می‌توان تسهیلاتی برای تعویض ناوگان فرسوده ایجاد کرد. اکنون یک دستگاه کامیون چینی تولید داخل حدود 5 میلیارد تومان قیمت دارد و راننده نمی‌تواند با این مبلغ کامیون جدید خریداری کند، در حالی که باید ناوگان فرسوده را از رانندگان تحویل بگیرند و با همان قیمتی که برایشان تمام می‌شود یعنی 50 درصد کمتر (حدود 2 میلیارد و 500 هزار تومان) و اعطای وام با سود کم، کامیون‌های نو را در اختیار رانندگان و کامیونداران قرار دهند.»
این عضو جمعیت طرفداران ایمنی راه‌ها در ادامه می‌افزاید: «خرابی جاده‌ها ازجمله شکایات همیشگی رانندگان برون‌شهری است و حتماً باید در جاده‌های شریانی و ترانزیتی کشور ترمیم و بازسازی‌هایی انجام شود. در جاده‌هایی مانند جاده قدیم قم به تهران، جاده سیرجان به بندرعباس یا جاده‌های استان اصفهان و یزد که در مرکز کشور قرار دارند، نیاز به رسیدگی وجود دارد.»
وی در مقوله تصادفات و ایمنی، پیشنهاد می‌دهد: «لازم است دفتر ایمنی و ترافیک سازمان راهداری و ادارات تابعه در استان‌ها و پلیس‌راه با همکاری کمیسیون ایمنی راه‌ها هر هفته یا ترجیحاً هر روز یک پیام ایمنی و آموزشی برای رانندگان در شبکه‌های اجتماعی منتشر کنند. متأسفانه شاهد هستیم نه کمیسیون ایمنی راه‌ها و نه ادارات راهداری اصلاً به ضرورت ارسال پیام ایمنی توجه ندارند. فقط جمعیت طرفداران ایمنی راه‌هاست که گاهی پیام‌هایی برای موارد ایمنی از جمله رانندگی در شب، توقف در جاده و تردد زمستانی منتشر می‌کند، درحالی‌که این یادآوری‌ها باید روزانه باشد، تصادفات حادثه‌ساز باید بررسی و تحلیل شوند و نکات آموزشی آنها استخراج و اطلاع‌رسانی شود تا این حوادث کاهش یابد.
بسیاری از رانندگان درخواست دارند که بخشنامه ابعاد و اوزان هر چه زودتر اجرائی شده و به بی‌نظمی فعلی خاتمه داده شود. اکنون وزن بار برای تریلی 5 محوره 18 چرخ حداکثر 44 تن لحاظ شده، ولی شاهد افزایش وزن تا 50 تن هم هستیم. معضل بعدی این است که برخی رانندگان فاقد کارت هوشمند حرفه‌ای در جاده‌ها جولان می‌دهند، حتی افرادی هستند که وقتی دچار خواب‌آلودگی می‌شوند، رانندگان فاقد گواهینامه و بی‌تجربه یا فرزندان خود را پشت فرمان می‌نشانند. متأسفانه چندین مورد از این تصادفات در جاده بندرعباس داشته‌ایم.
برگزار نشدن کلاس‌های بازآموزی نقصان دیگری است که باتوجه‌به حوادث مکرر رانندگی کشور حتماً رانندگان قدیمی و در حین کار باید دوره بازآموزی طی کنند تا بیشتر به قوانین و مقررات رانندگی مسلط باشند.»
اتحادی، در تکمیل صحبت‌هایش به ضرورت ارتقای استاندارد تولید‌تانکرهای حمل سوخت اشاره کرده و می‌گوید: «در خصوص ناوگان حمل مواد خطرناک و سوختی، لازم است مخزن اصلی حدود 40 سانتی‌متر از گارد و سپر عقب شاسی اصلی جلوتر و فاصله داشته باشد تا اگر حادثه برخوردی صورت گرفت، حداقل از انفجار و آتش‌سوزی تانکر جلوگیری شود. چرا مخازن حمل گاز مایع با فولاد بهتر و ضخامت بیشتری تولید می‌شود، ولی برای ساخت مخازن حمل بنزین، نفت سفید، سوخت جت و سوخت دیزل از ورق و فولاد با ضخامت کمتری استفاده شده است؟ بنابراین، تقاضا می‌شود در تولید تانکرهای مواد سوختی تجدیدنظر صورت بگیرد. حادثه تصادف اتوبوس با تانکر حمل قیر در محور اصفهان نایین، حادثه برخورد اتوبوس با‌تانکر حامل بنزین در آزادراه کاشان که منجر به فوت 19 تن شد، حادثه برخورد تریلر کمپرسی با تانکر حامل سوخت دیزل، حادثه اخیر تونل تنگه زاغ محور بندرعباس سیرجان از جمله حوادثی است که اهمیت حیاتی این موضوع را گوشزد می‌کند.»
فعالان صنعت حمل‌ونقل عمومی
الگوی رفتاری رانندگان
حمل‌ونقل موتور محرکه اقتصاد یک کشور و نقش آن در اقتصاد مؤثر است. حدود 220 هزار کیلومتر زیرساخت شبکه راه‌های کشور است که نقش مهمی در خدمات‌رسانی ایفا می‌کنند و به عنوان یک سرمایه ملی در کشور ایفای نقش دارد.
محمدعلی صلواتی، معاون حمل‌ونقل اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان اصفهان می‌گوید: «حمل‌ونقل بار و مسافر از صنعت‌های مؤثر بر دیگر بخش‌ها است که کمتر سهم فعالیت آنها دیده می‌شود.»
وی با اشاره به مشقت و سختی‌هایی که رانندگان متحمل می‌شوند، می‌افزاید: «خانواده‌های آنان همکاری خوبی برای فعالیت همسر خود دارند و این موضوع باعث شده که جریان فعالیت در بخش اقتصاد و فرهنگ و هنر مؤثر واقع شود.»
معاون حمل‌ونقل اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان اصفهان با اشاره به ایمنی در این حوزه اذعان می‌دارد: «رانندگان بخش عمومی کمترین تخلف را دارند و ایمنی ناوگان حمل‌ونقل عمومی روبه‌رشد است.»
وی با اشاره به قانون‌مداری رانندگان حمل‌ونقل عمومی تصریح می‌کند: «رفتارهای آنها برای دیگر رانندگان الگو بوده و رعایت اصول ایمنی توسط این قشر باعث می‌شود که در کل جامعه تسری پیدا کند.»
صلواتی با بیان اینکه رعایت قانون و اخلاق توسط رانندگان بخش عمومی برای کاهش حوادث نقش دارد، خاطرنشان می‌کند: «فعالان صنعت حمل‌ونقل عمومی الگوی رفتاری دیگر رانندگان در حین رانندگی هستند.»
وی همچنین به کاهش حوادث ترافیکی در استان اصفهان اشاره کرده و متذکر می‌شود: «رفتارهای پرخطر رانندگان کاهش‌یافته و با ارتقای فرهنگ ترافیک، بهسازی راه‌ها و نظارت‌های پلیس شاهد افزایش ایمنی راه‌ها هستیم. نوسان تصادفات در این استان در حد پنج درصد بوده و روند کاهشی حوادث دنبال می‌شود.»
سردار رهام بخش حبیبی، فرمانده انتظامی استان فارس نیز با بیان اینکه «قدرت و توان کم کردن آسیب از جامعه» یکی از اساسی‌ترین ملاک‌های ارزیابی فعالیت انسان‌ها است، می‌گوید: «وقتی فعالیت راهداران و فعالان حوزه حمل‌ونقل را مورد بررسی قرار می‌دهیم، متوجه جایگاه رفیع این صنف در کشور خواهیم شد، چراکه اگر آنها نباشند، آسیب‌های کشور افزایش پیدا خواهد کرد.»
وی در ادامه می‌افزاید: «اگر رانندگان و فعالان حمل‌ونقل نباشند آن زمان وابستگی مردم و نفس‌کشیدن انسان‌ها به حمل‌ونقل مشخص می‌شود؛ بنابراین نقش فعالان این عرصه بسیار بااهمیت است.»