به تازگی ادعائی مبنی بر ارزان‌فروشی بنزین نسبت به نفت صادراتی ایران در فضای مجازی مطرح شده درحالی که آمار گمرک و بورس انرژی، نشان داد، کشورمان همواره بنزین را به قیمت فوب خلیج‌فارس صادر کرده است.
به گزارش فارس، روز دوشنبه ادعاهایی درباره صادرات ارزان بنزین ایران با قیمت لیتری 27 سنت و فروش دلاری آن به دولت و سپس فروش با قیمت لیتری 67 سنت به مردم مطرح شد. ادعاها مبنی بر این بود که ایران می‌تواند نفت خود را به قیمت روز صادر کند، ولی درباره بنزین مجبور به اعطای تخفیف کلان به مشتریان خود است.
در پاسخ به این ادعا باید گفت که آخرین محموله بنزین صادراتی ایران در رینگ صادراتی بورس انرژی در فروردین سال 1401 نه به قیمت 27 سنت ادعایی بلکه به قیمت 111 دلار و 59 سنت بر بشکه یا لیتری 70 سنت فروش رفت که قیمت فوب خلیج‌فارس است.
البته ادعای صادرات بنزین ایران معادل لیتری 27 سنت به گزارش گمرک جمهوری اسلامی در سال 1401 برمی‌گردد اما دلیل قیمت اعلامی طبق آمار گمرک مربوط به تحویل محموله‌هایی بود که در سال 99 و در شرایط کرونایی و افت قیمت‌ها به «قیمت ثابت» پیش‌فروش شده بودند و حال در دولت سیزدهم تحویل خریدار شده‌اند.
اتفاقا این موضوع نشان می‌دهد که دولت دوازدهم نیز بنزین را به قیمت فوب خلیج‌فارس در سال 99 فروخته و با قیمت 27 سنت بر لیتر صادر کرده است و در آن زمان نیز با وجود شرایط تحریمی و کرونا ارزان‌فروشی یا تخفیف کلان رقم نخورده است. البته این انتقاد به جای خود باقی است که چرا محموله‌ها با قیمت ثابت به جای قیمت شناور در قراردادها قیمت‌گذاری شده‌اند.
فروش به قیمت فوب خلیج‌فارس حتی در تحریم
همچنین بررسی آمار گمرک و بورس انرژی نشان می‌دهد که در تمامی برهه‌های زمانی که ایران در باشگاه صادرکنندگان بنزین و فرآورده‌های نفتی قرار داشته قیمت صادراتی همه فرآورده‌‎های نفتی به قیمت فوب خلیج‌فارس محقق شده است. به جز بنزین در دو سال اخیر که ناشی از تعهدات باقی ‌مانده از دولت قبل است.
اگر ایران ناچار به ارائه تخفیف برای بنزین در شرایط تحریم باشد، این موضوع باید خود را در آمارهای سال 97، 98 و 99 نیز نشان دهد و صرفا هم نباید محدود به بنزین باشد بلکه باید همه فرآورده‌‎های نفتی را دربر بگیرد در حالی که این‌گونه نیست.
طبق آمار ترازنامه انرژی سال 99، قیمت بنزین در فوب خلیج‌فارس در سال‌های 97، 98 و 99 معادل 47،43 و 27 سنت بر لیتر بوده است. بررسی آمار گمرک جمهوری اسلامی نشان می‌دهد که در این سه سال، قیمت بنزین صادراتی ایران به ترتیب معادل 40، 42 و 27 سنت بر لیتر صادر شده است.
تقریبا برابر بودن قیمت بنزین در فوب خلیج‌فارس و قیمت بنزین صادراتی ایران نشان می‌دهد که خبری از تخفیف‌های کلان در صادرات بنزین نیست. اختلاف ناچیز نیز می‌تواند مربوط به فروش بنزین در نوسانات مختلف قیمتی یا کیفیت بنزین صادراتی ایران باشد. همچنین بزرگ‌ترین معامله صادرات بنزین در بورس انرژی نیز در سال 99 با فروش 28 میلیون بشکه بنزین با درآمد یک میلیارد و 248 میلیون دلار انجام شد که موید قیمت هر لیتر بنزین معادل 28 سنت است. درحالی‌که قیمت فوب خلیج‌فارس در همان سال 27 سنت بر لیتر بوده است.
تکذیب تخفیف از سوی پالایش و پخش
از بدیهیات است که هر چه به سمت تکمیل زنجیره ارزش نفت حرکت کنیم تحریم‌پذیری محصولات تولید کاهش می‌یابد. یعنی منطقا امکان ندارد که ایران بابت صادرات نفت 10 درصد تخفیف دهد ولی بابت صادرات بنزین 60 درصد؛ زیرا بنزین و فرآورده‌های نفتی در حلقه بعدی زنجیره ارزش نفت هستند. همچنین قیمت هر لیتر بنزین تحویلی به مردم به طور میانگین لیتری 2500 تومان؛ یعنی معادل پنج سنت است و اینکه پالایشگاه بنزین را به چه قیمتی به دولت تحویل می‌دهد تاثیری بر معیشت مردم ندارد.
در مجموع اگر بنابر ارزان‌فروشی بنزین نسبت به نفت باشد این اتفاق باید برای همه فرآورده‌های نفتی یا حداقل برای بنزین باید در تمامی سال‌های تحریمی رخ بدهد نه اینکه صرفا در سال 1401 انجام شود. در نتیجه همان طور که شرکت ملی پالایش و پخش نیز اذعان کرده، پایین‌تر بودن قیمت بنزین در این سال، نه به‌دلیل تخفیف بلکه ناشی از تعهدات قبلی
بوده است.