ضرورت اقدام جهادی در ذخیره‌‌سازی گاز برای رفع ناترازی زمستان
به گزارش کیهان، ایران یکی از بزرگ‌ترین دارندگان منابع انرژی است اما جز در چند سال اخیر، به صرفه‌جویی، بهینه‌‌سازی و ذخیره‌‌سازی گاز توجه نکرده و همواره با رویکرد توسعه‌گرا پیش رفته است.
از آنجا که میزان این ذخایر بسیار زیاد بودند، دولت‌ها در طول تاریخ چندان به ذخیره‌‌سازی و صرفه‌جویی نمی‌اندیشیدند و همین رویکردها و بی‌توجهی‌هایی که در طول سالیان درخصوص ذخایر انرژی صورت گرفته، در سال‌های اخیر، چالش بزرگی به نام ناترازی گاز را رقم زده است.
در صورت ادامه مصرف گاز به سبک و سیاق قبل، ایران که دارای دومین ذخایر گازی جهان است، در آینده به کشور واردکننده گاز بدل خواهد شد.
ناترازی گاز یک هشدار جدی است که نشان می‌دهد مدیریت منابع در ایران به درستی صورت نگرفته و لازم است هرچه سریع‌تر برای رفع آن اقدامات اساسی صورت بگیرد.
اگرچه ناترازی گاز در گذشته نیز وجود داشت اما در حدی نبود که برای همگان قابل لمس باشد یا به صنایع آسیب وارد کند اما در زمستان گذشته دیدیم ناترازی گاز به حدی بود که تعدادی از صنایع به تعطیلی کشیده شدند و حتی بخش خانگی نیز در چند شهر با کمبود مواجه شد.
ایران با دارا بودن بیـش از یک تریلیون و 320 میلیارد مترمکعب از ذخایر گاز طبیعی، بعد از روسیه، دومین کشور بزرگ دارنده ذخایر گازی در دنیا شناخته می‌شود و از کل ذخایر اثبات شده گاز طبیعی در دنیا سهم 17 درصدی دارد.
ایران با وجود داشتن چنین ذخایری، به دلیل ضعف در مدیریت منابع، در سال‌های اخیر با بحران شدید ناترازی گاز دست و پنجه نرم می‌کند.
خوشبختانه اما دولت سیزدهم در اقداماتی فوری در جهت رفع ناترازی گاز برآمد اگرچه نمی‌توان در طول کمتر از یک سال، به وضعیت مطلوبی رسید اما همین تغییر رویکرد در وزارت نفت و بازوهای اجرائی آن، نشان‌دهنده عزم دولت در جهت رفع ناترازی گاز است
تا پیش از سال 1398مدیریت ناترازی فصلی گاز تا حد بسیاری با کنترل بخش نیروگاهی قابل حل بود اما در سال‌های اخیر بخش صنعتی نیز به دلیل افزایش بی‌رویه مصرف گاز در بخش خانگی و محدودیت ظرفیت تولید با عدم تأمین گاز مواجه شده است.
بخش صنعتی علاوه‌بر استفاده از گاز طبیعی به عنوان سوخت، خوراک خود را نیز در صنایع پتروشیمی از گاز تأمین می‌کند. یعنی هرگونه کاهش سهم در مصرف گاز در این بخش، به کاهش تولید و درنهایت آسیب‌های اقتصادی به صنعت و مصرف‌کنندگان کالاهای نهایی به دلیل افزایش قیمت منجر خواهد شد. همچنین با توجه به صادراتی بودن محصولات بخش صنعتی، کاهش میزان ارزآوری نیز از پیامدهای آن خواهد بود.
ذخیره‌‌سازی برای رفع ناترازی
یکی از مهم‌ترین راه‌های برون‌رفت از ناترازی گاز، ذخیره‌‌سازی است. کشورهایی مانند روسیه که صادرکننده گاز هستند، برای ایجاد حاشیه امن جهت حفظ میزان صادرات، میزان ذخیره‌‌سازی گاز خود را افزایش می‌دهند تا از امکان صادرات در همه فصول سال اطمینان حاصل کنند.
از سوی دیگر برای کشورهایی که واردکننده گاز هستند هم با توجه به متکی بودن این کشورها به واردات گاز، همواره دغدغه‌های سیاسی، اقتصادی، دیپلماسی و نظامی در تأمین گاز از کشور مبدأ وجود دارد. لذا باید برای تأمین پایدار گاز در همه فصول نسبت به افزایش ظرفیت ذخیره‌‌سازی اقدام کنند.
میزان اتکای کشورها به گاز در میزان افزایش ظرفیت ذخیره‌‌سازی مؤثر است. اغلب کشورهایی که وابستگی کمتر از 20 درصد دارند، سهم ذخیره‌‌سازی آنها نیز کمتر از 20 درصد است.
مهم‌ترین مزایای ذخیره‌‌سازی در این کشورها، تأمین گاز در زمستان است. از سوی دیگر اغلب کشورهایی که وابستگی بیش از 60 درصدی دارند نسبت ظرفیت ذخیره‌‌سازی به مصرف بیش از 30 درصد است. طبیعتاً علاوه‌بر تأمین گاز در فصول سرد سال، چالش امنیت انرژی نیز بر اولویت توسعه مخازن ذخیره‌‌سازی در این کشورها افزوده می‌شود.
تغییر رویکرد دولت
اگرچه قانون ذخیره‌‌سازی سال‌ها قبل در ایران وجود داشت اما دولت‌ها توجه چندانی به این مهم نداشتند. دولت سیزدهم اما در این راستا فعالیت‌هایی انجام داده که از جمله آنها می‌توان به توسعه فاز دوم ذخیره‌‌سازی گاز طبیعی در مخزن شوریجه به منظور افزایش ظرفیت سالانه ذخیره‌‌سازی چهار میلیارد و 500 میلیون مترمکعب در سال با حفاری ۲۸ حلقه چاه جدید اشاره کرد.
توسعه ذخیره‌‌سازی گاز طبیعی در سراجه با هدف افزایش ظرفیت ذخیره‌‌سازی سالانه کشور به یک میلیارد و 500 میلیون مترمکعب، طرح پیش امکان‌سنجی ذخیره‌‌سازی گاز در میدان مختار با هدف افزایش ظرفیت ذخیره‌‌سازی سالانه کشور به ۱۵ میلیارد متر مکعب و طرح امکان‌سنجی ذخیره‌‌سازی گاز طبیعی در گنبد نمکی نصرآباد کاشان به منظور افزایش ظرفیت ذخیره‌‌سازی سالانه ۵۰۰ میلیون مترمکعب هم از دیگر طرح‌های جدید و با ارزش است.
طرح ایمن‌‌سازی چهار حلقه چاه ذخیره‌‌سازی گاز طبیعی در آبخوان پورتشا، طرح امکان‌سنجی ذخیره‌‌سازی گاز در ساختار قزل‌تپه با هدف افزایش حجم ظرفیت ذخیره‌‌سازی روزانه گاز کشور به ۲۸ میلیون مترمکعب و طرح امکان‌سنجی ذخیره‌‌سازی گاز طبیعی بانکول با هدف افزایش ظرفیت ذخیره‌‌سازی روزانه گاز تا ۱۱ میلیون مترمکعب هم از دیگر اقداماتی است که با نزدیک شدن به فصل سرما و افزایش مصرف گاز تاثیر خود را نشان می‌دهند.
در مجموع رفع ناترازی گاز را باید یک اقدام جهادی تلقی کرد که نه فقط همت دولت که همت مردم را نیز می‌طلبد.