محمد حمیدی
با اعلام و انتشار آمار و عملکرد تئاتر در سال دوم دولت سیزدهم توسط اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همان‌طور که قابل ‌پیش‌بینی بود مشخص شد که فعالیت‌های دستگاه و نهاد متولی تئاتر کشور در سال دوم، رشد و جهش چشمگیری نسبت به سال اول دولت داشته است. در این آمار که یکی از مهم‌ترین پارامترهای آن استقبال بیش از سه میلیون مخاطب از حدود 5 هزار نمایش طی 40 هزار دفعه اجرا از مرداد سال گذشته تا امسال مورد بررسی قرار گرفته است شاهد پیشرفت و جهش چهار برابری مخاطبان نسبت به سال نخست دولت هستیم. تنها کافی است به آمار ارائه شده در مهم‌ترین مرکز تئاتری کشور یعنی مجموعه تئاتر شهر توجه شود که در ماه‌های اخیر درصد استقبال مخاطبانشان نه‌تنها بالای 90 درصد است؛ بلکه برخی از نمایش تا یک ماه آینده را به‌صورت کامل پیش‌فروش کرده‌اند، این میزان اهتمام ویژه به حضور مخاطبان و مردم در تئاتر اصل و اصولی است که بدون تردید باید آن را مانیفست و گفتمان انقلاب اسلامی پیرامون تئاتر و هنرهای نمایشی نامید، همان‌طور که رهبر فرزانه انقلاب در سال 66 و در زمان ریاست‌جمهوری در دیدار با اعضای ستاد جشنواره تئاتر فجر به‌صراحت درخصوص مردمی ‌بودن و برای مردم اثر نمایشی تولید کردن مورد تأکید قرار گرفته بود و پیش از ایشان نیز شهید رجایی طی پیامی به مناسبت روز جهانی تئاتر با توصیه به هنرمندان تئاتر کشور مبنی بر تولید آثار و کارگردانی نمایش برای مردم از آن پرده‌برداری کرده بود، حتی این گفتمان در یکی از آثار سید شهیدان اهل ‌قلم آقا سید مرتضی آوینی نیز به زبانی دیگر در همان سال‌ها عنوان شده بود که علی‌رغم این تذکرات و توصیه‌ها متأسفانه با گذشته بیش از چهار دهه از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی تنها در برهه‌ای زمان به شعار درخصوص آن بسنده شده آن ‌هم در شرایطی که مدعیان و متولیان آن سال‌های مرکز هنرهای نمایشی کشور ثابت کردند که اساساً به این گفتمان واضح و مبرهن از اساس اعتقادی نداشته و صرفاً برای یک حرکت نمایشی و به اصلاح شوآف چنین شعاری را برگزیده بودند؛ اما اکنون و با بررسی اوضاع ‌و احوال این روزهای تئاتر به‌سادگی می‌توان درک و فهم کرد که مدیریت و سیاست‌گذاری حوزه تئاتر در دولت سیزدهم اهتمام ویژه‌ای نسبت به آن دارد، البته که با مقایسه میزان مخاطب با ادوار دولت سابق شاید این عدد کمتر نیز باشد؛ اما سایر موارد و پارامترهای گزارش منتشر شده گواه این ادعا به شمار می‌رود، بی‌تردید اگر هر منتقد و کارشناس صادق و راستینی آمار منتشر شده را در مقام مقایسه قرار دهد می‌بایست به این نکته توجه کند که اساساً دولت سیزدهم و در زمان تحویل تمامی شاخصه‌های آماری نه‌تنها در حد و حدود صفر که در شاخصه‌های منفی قرار گرفته بود به دیگر سخن آنکه دولت سیزدهم تئاتر را در حالی تحویل گرفت که بیشتر به مرده‌ای شبیه بود که نه امیدی برای زنده ‌بودنش متصور می‌شد نه بارقه‌ای برای درمان در او دیده می‌شد. از بی‌تدبیری محض برای مدیریت شرایط همه‌گیری کرونا گرفته تا عدم حمایت از گروه‌های نمایشی و به‌تبع اعلام انصراف از فهرست‌های تنظیم شده تا ایمن‌‌سازی سالن‌ها و عدم حضور مخاطبان از جمله دلایلی بود که تئاتر را رسماً به ورطه نابودی کشانده بودند و در چنین اوضاع اسفناکی بود که دولت سیزدهم روی کارآمد تا جایی که بسیاری از کارشناسان حوزه هنرهای نمایشی کشور عملاً احیای تئاتر را امری ناممکن می‌دانستند.
 اما هر چه بود هر چه کردند برای گذشته بود و اکنون درحالی‌که دولت نیمی از راه خود را طی کرده است با اعلام و انتشار آمار و گزارش عملکرد شاهد رشد و شکوفایی مجدد در حوزه تئاتر هستیم. اهتمام ویژه مدیریت و سیاست‌گذاری تئاتر در بخش‌هایی چون کادر‌سازی با حضور نیروهای مستعد، متعهد و متخصص در مسندهایی چون دبیری جشنواره تئاتر فجر، تأکید ویژه مبنی بر همکاری مؤثر و تنگاتنگ با جامعه دانشگاهی کشور در حوزه نسل‌سازی و اقتدار در عزل و نصب‌های صورت‌گرفته همگی نشان از عزم راسخ این نهاد در راستای اعتلای هنرهای نمایشی کشور دارد؛ البته که در این مسیر موانع بسیاری وجود داشته و خواهد داشت؛ اما آنچه با گزارش و عملکرد سالیانه این حوزه می‌توان دید نشان از موفق ‌بودن در طی ‌کردن این مسیر سخت و دشوار حکایت دارد.
 جولان دلالان سفارتخانه‌ای، عدم تعهد در مدیران دولتی و تربیت نسل آینده تئاتری بدون تعهد و حتی بدون رعایت موازین اخلاقی و شرعی، محدود کردن تئاتر در قشر سرمایه‌دار جامعه از جمله برنامه‌هایی بود که در پیدا و پنهان رژیم منحوس پهلوی و توسط فرح دیبا و تیمش برنامه‌ریزی ‌شده بود و متأسفانه خواسته یا ناخواسته در دولت قبل مو به موی آن در حال انجام بود که صدالبته با حضور ‌بموقع دستگاه‌های نظارتی از انجام موفقیت‌آمیز آنها جلوگیری می‌شد؛ اما اکنون در دو سالگی دولت سیزدهم شاهد این امر هستیم که دولت نه‌تنها این هنر غنی و بااصالت را محدود به قشر خاص نکرده است؛ بلکه اهتمام ویژه‌ای را برای برقراری عدالت فرهنگی و گستره آن در کل کشور دارد نمونه و گواه این مطلب نیز احیائی مجدد جشنواره‌های مناطق است که نقش و سهم مهمی در اعتلای گستردگی و وسعت تئاتر در کل کشور داشته و دارد آن هم در برهه‌ای که بسیاری از هنرمندان تربیت شده در دامن اعتقادات و تفکرات غربی که در دولت سابق بسیار مورد انتفاع قرار گرفته بودند از حضور در مهم‌ترین رویداد تئاتری انقلاب اسلامی به دلایل واهی اعلام انصراف نموده؛ بلکه با عدم شرکت در تلاش بودند تا این مولود انقلاب در حوزه تئاتر زمین‌ خورده و لطمه‌ای به آن وارد شود؛ اما باتدبیر سیاست‌گذاران و با احیای تئاتر مناطق نه‌تنها این رویداد زمین‌گیر نشد؛ بلکه باقوت و قدرت چندبرابری به دوره خاص و چشمگیر بدل شده است.
 انجام حدود 60 سفر استانی طی یک‌سال گذشته توسط شخص مدیرکل هنرهای نمایشی به‌دور از تشریفات بیهوده و رایج در استان‌ها و دیدارهای چهره‌به‌چهره با هنرمندان و در جریان کمی‌ها و کاستی‌های استان‌ها قرارگرفتن از دیگر اقدامات مهم در یک سال گذشته دولت به شمار می‌رود، حضور در مناطق محرومی چون جنوب کشور که علی‌رغم استعدادهای درخشان مورد کم‌توجهی و یا بهتر بگوییم بی‌توجهی قرار گرفته بودند تا معرفی بیش از 500 هنرمند به صندوق اعتباری هنری، برقراری بیمه و دریافت وام‌های مختلف برای استمرار فعالیت‌هایشان، صدور حدود 5 هزار مجوز برای آثار نمایشی در سراسر کشور، پرداخت بیش از 300 کمک‌هزینه برای هنرمندان و گروه‌های نمایشی علی‌رغم تعهدات بی‌حدوحصر مدیران دولت سابق و کمبود شدید بودجه، برگزاری و اعزام بیش از 700 استاد هنرهای نمایشی کشور به استان‌های کم‌برخوردار برای برپایی کارگاه‌های آموزشی رایگان، برگزاری کلاس‌های توانمند‌سازی برای معاونین و مدیران پرورشی آموزش‌وپرورش با بیش از 500 مربی و همچنین میزبانی از حدود 200 هنرمند بین‌المللی طی یک سال گذشته، برپایی نشست هنرمندان تئاتری اتحادیه مسلمان در ایران همگی تنها بخشی از عملکرد و فعالیت‌های صورت ‌گرفته در تئاتر کشور و تمام اینها در حالی رنگ واقعیت به خود گرفت که مجدد باید تکرار شود. دولت سیزدهم تئاتر را همچون مرده‌ای تحویل گرفت که حتی خوش‌بینانه‌ترین متخصصان و کارشناسان نیز امیدی به احیای دوباره آن نداشتند و اکنون شاهد رونق، شور و ‌اشتیاق هنرمندان در سراسر کشور هستیم و همان‌طور که بیان شد قطعا این آمار برای بسیاری از همپالگی‌های دولت سابق خوش نخواهد آمد و درصدد تشکیک در این آمار رسمی بر می‌آیند. آما آنچه مشخص و محرز است نمود واقعی و حقیقی این آمار را در بدنه واقعی تئاتر کشور به وضوح می‌توان مشاهده کرد.